چک‌برگشتی نشانه‌ای از رکود

به گزارش ایمنا، تاجایی که اعلام می‌شود چک برگشتی در پرونده‌های حقوقی دستگاه قضائی، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است و بخش مهمی از زندانیان کشور نیز به دلیل صدور چک برگشتی محبوس شده‌اند. در این میان آنچه مشخص است آنکه وضعیت اقتصادی کشور و رکود حاکم بر آن به‌گونه‌ای است که کسب‌ و کار فعالان اقتصادی به‌شدت کاهش پیدا کرده و همین امر، باعث شده برخی از این فعالان تعهداتشان را نتوانند پاسخ دهند. از این‌ رو لازم است در چنین شرایطی بانک مرکزی و دیگر ارگان‌های مسئول راهکارهایی مدبرانه برای بازگشت اعتبار این برگه بهادار در پیش گیرند.

یکی از شواهد رکود در اقتصاد، بالا بودن آمار چک‌های برگشتی است طبق آمار اعلام‌ شده بانک مرکزی، فقط در یک ماه از سال جاری، ۱۳۹ هزار میلیارد ریال چک برگشت‌ خورده. این در حالی است که یکی از شواهد رکود در اقتصاد، بالا بودن آمار چک‌های برگشتی است.

آنچه کارشناسان بانکی می‌گویند

بدون تردید ارائه چنین آماری، گویای وضعیت اقتصاد کشور است و تعمیق رکود در کشور را بازگو می‌کند و قطعاً بخش قابل‌توجهی از این چک‌های برگشتی مربوط به کلان‌شهری چون اصفهان است که صنایع بی‌شماری را در خود جای‌ داده و اغلب هم با رکود دست‌ و پنجه نرم می‌کنند. به‌طوری‌که در سال گذشته این استان رتبه دوم را در میزان چک‌های برگشتی به دست آورد. حال با وجود چنین آماری قبل از هر چه نخست باید به این مهم توجه داشت که چه عواملی مسبب افزایش خیره‌ کننده تعداد چک‌های برگشتی شده است.

به گفته کارشناسان اقتصادی همین برگه‌های به‌ظاهر ارزشمند و دست‌به‌نقد محک خوبی برای رونق داشتن یا نداشتن بازار هستند و باوجود آن‌ها می‌توان متوجه اوضاع کاسبی در ایران شد. برخی می‌گویند، هرچقدر که اوضاع کسب‌وکار خوب باشد و نقدینگی در دست مردم به‌اندازه، اوضاع‌ و احوال بانک‌ها در آمار چک‌های برگشتی هم بهتر است، اما هرچقدر که اقتصاد در رکود باشد پای چک‌های برگشتی بیشتر به میان می‌آید.

مهران یاری که خود از کارمندان بانکی است در این مورد به «ایمنا» می‌گوید: در این چند ماه  آمار چک‌های برگشتی هرماه نسبت به ماه قبل با افزایش مواجه بوده است.

وی تصریح می‌کند: واضح است این روزها که بازارهای اقتصادی کشور با رکود رو به‌ رو است و بسیاری از کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی اصفهان تعطیل و نیمه تعطیل‌اند، از واحدهای خرد گرفته تا کارخانه‌دار به دلیل نداشتن نقدینگی و رکود بازار، مبادلات مالی را با کشیدن چک انجام می‌دهند، از طرفی هم باوجود رکود، تأمین هزینه برای آن‌ها بسیار سخت شده و پرداخت مبالغ چک‌ها به‌راحتی انجام نمی‌شود،  در این شرایط است که بسیاری از چک‌های صادره برگشت می‌خورد.

مریم بهادران نیز که از کارمندان بانکی است در رابطه با این معضل به «ایمنا» می‌گوید: بسیاری از چک‌هایی که بازگشت می‌خورند به دلیل بلند پروازی صاحبان این برگه‌ها است. این‌گونه که در زمان خرید بدون توجه به آینده مالی خود، از این برگه‌هایی که در حکم اعتبار مشتری به شمار می‌آیند استفاده می‌کنند.

وی می‌افزاید: با شرایط اقتصادی فعلی برخی از عهده پرداخت تعهداتشان در زمان معین‌شده بر نمی‌آیند و این منجر به افزایش آمار چک‌های برگشتی می‌شود.

کارمند دیگری در این مورد می گوید: مهم‌ترین راهکار برای کاهش آمار چک‌های برگشتی آن است که بانک مرکزی با شناسایی افراد دارای چک‌های برگشتی از ارائه دوباره دسته‌ چک به آن‌ها ممانعت کند. به گفته این فعال بانکی اخیراً بر اساس تصمیماتی که اتخاذ شده،  سیستمی طراحی‌شده که از ویژگی‌های افراد متقاضی چک اطمینان حاصل شود و بر اساس اعتبار به هر فردی دسته‌ چک تخصیص یابد. البته هنوز به مرحله اجرا در نیامده است، اما با اجرایی شدن آن بسیاری از مشکلات مربوط به دریافت چک حل خواهد شد.

صاحبان چک‌های برگشتی اعتبار خود را از دست می‌دهند

اما رضا رادمند، کارشناس اقتصادی با تائید افزایش آمار چک‌های برگشتی به «ایمنا» می‌گوید: آمار صعودی چک‌های برگشتی در این چند سال گذشته همه را نگران کرده است. به‌طوری‌که آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد ماهانه بیش‌ از هزاران چک برگشت می‌خورد. به‌ویژه که این آمار در برخی از استان‌ها بیشتر است.

به گفته این کارشناس علت اصلی در صعود آمار چک‌های برگشتی به رکود اقتصادی مرتبط می‌شود. زمانی تمام واحدهای اقتصاد مشغول به فعالیت بودند و نقدینگی کافی در دست فعالان بود و آن‌ها هم به‌راحتی پاسخگوی تعهدات بانکی می‌شدند؛ اما اکنون به دلیل رکود و نبود نقدینگی، افرادی که برخی تا چندی پیش دارای اعتبار بسیاری در بانک بودند قادر به پرداختی‌های خود نیستند.

رادمند تصریح می‌کند: در این سال‌هایی که رکود اقتصادی آفت صنایع و کارخانه‌های کشورمان شده است موضوع چک‌های برگشتی که نتیجه‌ای از همین اوضاع وخیم اقتصادی است در میان تمام مشکلات به معضلی تبدیل شده که باعث از دست رفتن اعتبار چک در میان کاسبان و فعالان اقتصادی شده است و از بین رفتن اعتبار آن‌هم منجر به مشکلات دیگری می‌شود؛  این موضوع در استان‌هایی که بیشترین فعالان اقتصادی را دارند بیشتر نمود پیدا کرده، با این اوصاف واضح است استان اصفهان هم از این معضل مستثنی نیست.

وی خاطرنشان می‌کند: عامل مهم دیگر برای افزایش چک‌های برگشتی، قانون فعلی صدور چک است، اصولاً چک وسیله پرداخت نقدی است، فقط فرد آگاه از حساب خود است و می‌داند چه میزان سپرده در حساب خود دارد و زمانی که شخص خود را قادر به پرداخت چک نمی‌داند نباید با وجود آنکه پولی در حساب ندارد چک صادر کند.

این کارشناس در پایان تأکید می‌کند: با توجه به شرایط فعلی، مهم‌ترین دلیل برای فراوانی چک‌های برگشتی به صاحبان چکی باز می‌گردد که بدون اعتبار کافی اقدام به کشیدن چک می‌کنند.