به گزارش خبرنگار ایمنا، هجدهمین نشست سران سازمان شانگهای روز یکشنبه _۲۰ خرداد_ به میزبانی کشور چین در شهرچینگ دائو و با حضور سران کشورهای عضو برگزار شد. ایران یکی از کشورهایی است که درصدد عضویت دائم در این سازمان است، ولی تا کنون با درخواست آن موافقت نشده و در نتیجه به عنوان یکی از کشورهای ناظر در این نشست شرکت کرده است. حضور رییس جمهور ایران در نشست امسال سازمان شانگهای به واسطه وضعیت برجام و خروج آمریکا از این توافق بین المللی اهمیت ویژه ای داشت و به واسطه فراهم کردن امکان گفت و گوی روحانی با سران کشورهای عضو، موقعیت برجسته ای محسوب می شد. در همین خصوص برای بررسی ابعاد سفر روحانی به چین، گفت و گویی ترتیب دادیم با نوذر شفیعی، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و استاد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان که در ادامه می خوانید:
رویکرد چین به حفظ برجام را چگونه ارزیابی می کنید؟
در نظم سیاسی بین المللی کشورها به دو گروه تقسیم شده اند؛ گروهی طرفدار وضعیت موجود هستند که در رأس آنها آمریکا و اغلب کشورهای اروپایی قرار دارند و گروه دوم مخالف وضعیت موجود هستند که با نام تجدید نظر طلب از آنها یاد می شود. به طور اساسی دیدگاه کشورهایی مثل ایران وچین در رابطه با مسائل کلان بین المللی به هم قرابت و نزدیکی دارد.
به اعتبار همین موضوع، چین از حامیان برجام بوده و لذا معتقد است که از طریق رژیم های حقوقی می توان کشورها را کنترل کرد. به عبارت دیگر، به جای استفاده از حضور در عرصه بین المللی، از طریق نهادهای بین المللی مثل سازمان ملل متحد و چندجانبه گرایی کشورها را کنترل کرد. چین معتقد است از طریق این مکانیزمهای صلح آمیز می توان به صلح و امنیت بین المللی توجه و کمک کرد. بنابراین یکی از کشورهایی که از برجام حمایت می‌کند چین است.
چین چه منافعی در حفظ برجام دارد؟
چین کشوری منفعت طلب بوده و از ظرفیت های ایران به عنوان یک فرصت استفاده می کند. در این راستا حتی اگر برجام توسط آمریکایی‌ها هم به هم بخورد و اجرا نشود، چین بسیار خرسند خواهد شد؛ چرا که اگر برجام از طرف آمریکا به هم بخورد، محدودیتهای اعمال شده علیه ایران از طریق آمریکا و اروپا بیشتر می شود. در چنین شرایطی به ناچار ایران به سمت چین می‌رود و در نتیجه چین به صورت یک بازیگر انحصاری در مورد ایران عمل خواهد کرد و به عبارتی در غیاب بازیگران دیگر، چین به راحتی قادر خواهد بود مثل گذشته روابط پر سود و منفعتی با ایران داشته باشد. بنابراین چین بر اساس ملاحظات و منافع ملی خود به برجام نگاه می کند.
جمهوری خلق چین کشوری اخلاق گرا نیست که به خاطر ملاحظات اخلاقی نسبت به برجام حساس باشد، به دلیل منافعش از برجام طرفداری می کند و با برجام یا بدون برجام به دنبال منافع خود است.
چرا تقاضای ایران برای عضویت در سازمان شانگهای تا کنون پذیرفته نشده است؟
کشوری که به عضویت سازمان همکاری شانگهای در می آید باید یکسری حقوق و تکالیف را بپذیرد، سازمان همکاری شانگهای معتقد است تکالیفی که بعد از عضویت ایران در این سازمان بر اعضا تحمیل می شود، خیلی سنگین است و این یکی از دلایل مخالفت با عضویت ایران است. سازمان همکاری شانگهای معتقد است در صورت عضویت ایران این سازمان ناچار خواهد شد تعارض بیشتری با آمریکا داشته باشد، این در حالی است که سازمان همکاری شانگهای نمی خواهد در شرایط فعلی با آمریکا درگیر شود.
البته این سازمان در حال حاضر هم ضد آمریکا و ضد ناتو است، ولی حاضر نیست به هر قیمتی با آمریکا و ناتو درگیر شود؛ بنابراین به رغم فرصت‌هایی که ایران می‌تواند برای این کشورها و این سازمان داشته باشد، هنوز بعضی از اعضای این سازمان به این نتیجه نرسیده اند که ایران به عضویت شانگهای پذیرفته شود. ضمن اینکه ملاحظات شخصی بعضی از کشورها هم به عنوان یک مانع در مسیر ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای عمل می کند. به عنوان مثال رییس جمهور تاجیکستان به دلیل منافع کشورش، با حضور ایران در این سازمان مخالف است چون ایران در رابطه با بابک زنجانی با این کشور بحث های مالی دارد. بنابراین تاجیکستان در این حوزه با ایران مشکل شخصی دارد و نمی خواهد ایران عضو شانگهای شود، اما این مشکل را در قالب توجیهات حقوقی، مسائل ملی و جمعی بیان می کند.
آیا به جز چین، سایر کشورهای عضو شانگهای هم می توانند بعد از نقض برجام توسط آمریکا به ایران کمک کنند؟
بله، به جز چین سایر کشورها هم نفت ایران را خریداری خواهند کرد؛ در واقع در بین این کشورها، سه کشور می‌توانند مسائل و مشکلات ایران بعد از بازگشت تحریمهای آمریکا را برطرف کنند. البته این کشورها بیشتر در حوزه انرژی به سمت ایران متمایل هستند و بعضی از این کشورها ممکن است رقیب ایران نیز باشند. هند و چین می توانند از خریداران نفت ایران باشند در حالی‌که روسیه از جمله کشورهایی است که خود در حوزه صادرکنندگان انرژی است ولی در عرصه انرژی هم با ایران همکاری هایی داشته و دارد.
بنابراین اگر این کشورها اراده کنند و با واحد پول هند (روپیه)، چین(ایوان) یا روبل روسیه با ایران وارد مراوده شوند، خیلی از مسائل و مشکلات ایران برطرف می شود. در مجموع حضور روحانی در نشست شانگهای و منافعی که این امر برای ایران دارد، در شرایط کنونی حداقل از نظر روانی مهم و با اهمیت است.
نظر شما