مهدی مطهرنیا در رابطه با رویکرد ترامپ به برجام که شامگاه سه شنبه اعلام شد، به خبرنگار ایمنا گفت: دونالد ترامپ ۴ سناریوی مختلف پیش رو داشت که از بین آنها سناریوی نخست یعنی خارج کردن آمریکا از برجام را انتخاب کرد. پیش از این نیز ترامپ بارها در رابطه با خروج از برجام اظهار نظر کرده بود و حال این امر را محقق کرد.
وی افزود: تحقق این امر می تواند به بی ثباتی هرچه بیشتر برجام کمک کند؛ چرا که با خروج آمریکا تضمین‌های اجرایی برجام محدود به سایر طرف‌های این توافق یعنی کشورهای اروپایی و قدرت های آسیایی می شود.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: البته سابقه عملکرد این کشورها در دهه های اخیر نشان می دهد که آنها در دوره های مختلف برای ارتباط و نزدیکی با ایران تلاش کرده اند، اما سیاست این کشورها همواره متأثر از رویکردها و واکنشهای واشنگتن بوده است؛ بنابراین حال با خروج آمریکا از برجام وضعیت این توافق بین المللی لغزان‌تر و دشوارتر می شود. پیامد این امر فشار بیشتر بر اقتصاد و بدنه اجتماعی ایران خواهد بود که اکنون نیز در التهاب فزاینده ای به سر می برد.
وی تصریح کرد: رییس جمهور آمریکا سناریوهای مختلفی پیش رو داشت که یکی از آنها سناریوی«شمشیر داموکلس»(خطر دائم و تهدید مداوم) بود؛ به این معنا که ترامپ برجام را به طور مطلق رد نکند و بکوشد تفسیر موَسع خود از این توافق را که از آغاز دوران ریاست جمهوری دنبال می کرده، محدود کند؛ اما در عین حال زمینه های اختلال در برنامه هسته ای ایران و اجرایی شدن تحریم های غیر هسته ای را فراهم کند.
این استاد آینده پژوه تأکید کرد: سناریوی دیگر، سناریوی «فشار مضاعف» بود؛ به این معنا که آمریکا از برجام خارج نشود تا از این طریق پاسخ مثبتی به تقاضای شرکای اروپایی خود داده باشد و تفسیر محدودتر از برجام را در پیش بگیرد. در این وضعیت آمریکا پرونده موشکی، حقوق بشر و دخالت های ایران در منطقه را مورد توجه قرار داده و می کوشد زمینه سازی های لازم برای مقابله با ایران در این حوزه ها را انجام دهد.
وی تأکید کرد: مقاله وزیر خارجه انگلیس در نیویورک تایمز و همچنین مواضع اخیر مرکل و مکرون نشان می دهد که طرف های اروپایی نیز برای چنین سناریویی آمادگی دارند و می کوشند چین و روسیه را نیز در این رویکرد با خود همراه کنند.
مطهرنیا خاطرنشان کرد: سناریوی چهارم، «سناریوی ترکیبی» بود؛ بدین ترتیب که آمریکا از برجام خارج می شود و زمینه‌های محدود سازی و اعمال فشار بیشتر بر ایران را فراهم می کند و در مرحله بعد با خروج ایران از برجام و نیز آنچنان که برخی اعلام کرده اند، خروج از ان پی تی، بهانه لازم را بدست می آورد تا پرونده هسته ای ایران را مجدداً فعال و تحریم های جدیدی را علیه کشورمان وضع کند.
به استراتژی جوجیتسوی آمریکا تن ندهیم
این تحلیل گر مسائل سیاسی و استراتژیک در رابطه با رویکرد ایران به تصمیم ترامپ گفت: تلاش جمهوری اسلامی ایران تا کنون حفظ برجام بوده و بر این اساس علی رغم تمام شعارها و مخالفتهای داخلی بر حفظ آن پافشاری کرده است، البته مخالفان برجام هم می دانند که خروج از برجام هزینه‌های زیادی برای ایران در پی خواهد داشت. اکنون پول ملی ایران در بدترین وضعیت ممکن در تاریخ خود است و نرخ برابری ریال با دلار و دیگر پولهای بین المللی در پایین ترین سطح خود قرار دارد، وضعیت اجتماعی ملتهب است و شاخصهای سیاسی نیز چندان مطلوب نیست، در چنین شرایطی ایران تلاش می کند از برجام خارج نشود.
این استاد دانشگاه گفت: البته در حال حاضر تکیه بر توانمندی های نظامی و جهت‌گیری های انقلابی هنوز در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و عده ای خواهان مقابله با تهدیدهای آمریکا از این طریق هستند؛ با این وجود ایران باید برآورد دقیقی از این مسئله داشته باشد که خروج از برجام چه هزینه ها و پیامدهایی در پی خواهد داشت.
وی افزود: اگر ایران بتواند با خروج از برجام و ان پی تی فشار بیشتری بر آمریکا وارد و این کشور را ناچار به امتیازدهی بیشتر کند، خروج از این نهادها امر مطلوب و مفیدی است، اما در این که آمریکا حاضر به چنین اقداماتی بشود تردید جدی وجود دارد.
مطهرنیا گفت: آمریکا بر اساس «استراتژی جوجیتسو» (یعنی تحریک کردن رقیب، جا خالی دادن و در نهایت پرتاب کردن رقیب) به دنبال خروج ایران از برجام و ایجاد اجماع جهانی جدید برعلیه کشورمان است و بنابراین خروج از برجام می تواند لبه های اصطکاک ایران با سایر کشورهای جهان را نیز افزایش دهد و موجب رویارویی مستقیم ایران و ایالات متحده آمریکا در منطقه شود.
ایران برجام را به عنوان یک امتیاز حفظ کند
وی افزود: آنچه که مسلم است برجام یک معاهده بین المللی است نه دوطرفه؛ این توافق به امضاء شش قدرت جهانی رسیده است که آمریکا یکی از آن ها است، البته آمریکا قدرتی است که در بین کشورهای ۱+۵ اهمیت زیادی دارد، اما این دلیل نمی شود که ایران از ترس مرگ خودکشی کند؛ به نظر من اگر این ضرب المثل مشهور را بپذیریم که «انسان عاقل از ترس مرگ خود کشی نمی کند»، ایران باید برجام را به عنوان یک امتیاز حفظ کند.
مطهرنیا تأکید کرد: ایران در ماههای اخیر نشان داده است که حاضر به تن دادن به شرط و شروطی مازاد بر برجام نیست؛ با این حال به نظر می رسد این ایران است که باید دور جدیدی از دیپلماسی را برای حل و فصل مسائل و مشکلات بین المللی خود آغاز کند.
این استاد آینده پژوه گفت:خروج یا ماندن آمریکا در برجام تفاوت چندانی در اصل قضیه ایجاد نمی کند، در هر صورت برجام بر یک محیط لغزان استوار است؛ این توافق بین المللی یک دلالت عینی نیست، بلکه یک دلالت ضمنی است؛ بدین معنا که برجام ضمیمه پرونده بزرگتری به نام «روابط ایران و آمریکا» در بطن نظام بین الملل است؛ بنابراین جمهوری اسلامی ایران چنانکه می خواهد برجام به طور کامل اجرایی شود باید یک حرکت دیپلماتیک مناسب برای حل و فصل تمام مسائل بین المللی و منطقه ای خود انجام دهد تا بتواند به وضعیتی باثبات دست پیدا کند.
نظر شما