وقتی فتومونتاژ قد علم کرد

به گزارش خبرنگار ایمنا، مهران چیت ساز از عکاسان و فعالان فتومونتاژ اصفهان است که در دوره های قبلی کانون عکس هم عضو هیئت مدیره کانون بوده است.

چیت ساز ابتدا بحث را با بیان سرفصل های برنامه آغاز کرد که شامل تاریخچه و سیر تحول عکاسی فتومونتاژ، بررسی مکاتب هنری که از فتومونتاژ به عنوان ابزار استفاده کرده اند و درنهایت بررسی فتومونتاژ معاصر و خصوصیات آن بود.

در ادامه، سرفصل های بیان شده به صورت عمیق تری مورد بررسی قرار گرفت. چیت ساز در ابتدا به بررسی واژه شناسی فتومونتاژ پرداخت و معنای واژه های فتو، مونتاژ، فتومونتاژ و کلاژ را بیان کرد و در رابطه با فوتومنتاژ گفت: برخی معتقدند فتومونتاژ  یک قدم از عکس فراتر است، زیرا از طریق فتومونتاژ، ایده و عقیده هنرمند وارد تصویر می شود و درنتیجه ذره ای خطا و اشتباه در کادر قابل قبول نخواهد بود.

این عکاس در ادامه فتومونتاژ و کلاژ را در کنار هم مقایسه و برای بررسی سیر تحول فتومونتاژ، تکنیک های ابتدایی تکه چسبانی، ظهور متوالی و نوردهی مجدد را بررسی کرد و  برای بررسی تاریخچه فتومونتاژ هم،  اثر معروف "۵۰۰ کشیش کلیسای آزاد نوین" را معرفی و داستان پیدایش آن را بیان کرد.

او این اثر را به عنوان اولین نیاز به فتومونتاژ و اولین قدم های ایجاد آن، از زمان اختراع عکاسی دانست و گفت: پس از این اثر، اختراع دوربین چهارلنزی، امکان قرار دادن چهار عکس در یک عکس را فراهم کرد و پس از معرفی اولین تکنیک های HDR که توسط گوستاو لیگری با نوردهی های مختلف چند نگاتیو ساخته شده بود، شیوه ظهور ترکیبی اسکار گوستاو رجلندر، عکس احتضار از رابینسون و پرتره های گروهی آدولف دیسدری و ایساکی ریجی، قدم های بعدی در دنیای فتومونتاژ بود.

در ادامه چیت ساز، روند جای گرفتن عکاسی به عنوان یک هنر در دنیای شاخه های مختلف هنر را بررسی کرد و گفت: پس از معرفی دوربین های کوداک که باعث می شد دوربین تنها در اختیار قشر کمی از جامعه نباشد، فتومونتاژ به عنوان شاخه ای از عکاسی قد علم و پا به پای عکاسی پیشرفت کرد و کم کم وارد سیاست شد و به ابزاری برای بیان عقاید سیاسی بدل گشت.

این عکاس در ادامه به معرفی مکتب دادائیسم و هنرمندان مهم فتومونتاژ در این دوره همچون هانا راچ، رائول هاشمن و جان هارتفیلد پرداخت و روند شکوفایی فتومونتاژ در این مکتب را مورد بررسی قرار داد، به عنوان مثال آثار جان هارتفیلد که از فتومونتاژ به عنوان سلاحی بر ضد هیتلر استفاده می کرد. پس از دادائیسم، مکتب سورئالیسم و ایدئولوژی آنها هم مورد تحلیل قرار گرفت.

چیت ساز در این رابطه گفت: ایدئولوژی سورئالیست ها، بیان صادقانه و صریح آرزوها و افکار ممنوعه و هدف آنها، خراب کردن دیوار میان عقل و آرزو بود. او به عنوان مثالی از سورئالیسم، کار های من ری و تکنیک ریوگرام را که ابزار فوتومنتاژ وی بود، معرفی کرد.

پس از معرفی فتومونتاژ در قالب مکاتب، فتومونتاژ در عرصه بیان ایدئولوژی در دوره ظهور فمینیسم مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و به آثار باربارا کروگر که از تاثیرگذارترین چهره های فمینیسم زمان خود است و در مقابل نگاه تحقیرآمیز به زنان فعالیت کرده، پرداخته شد. به گفته چیت ساز، کروگر می گوید: "مهارت های زبانی خود را توسعه داده ام تا بتوانم با تهدید رودررو شوم، به جای آن که مجبور باشم اسلحه بکشم."

در بخش دوم جلسه، فتومونتاژ در دوران معاصر بررسی شد. چیت ساز عوامل مختلفی همچون تولد عکاسی دیجیتال، روش های نوین چاپ و نرم افزارهای ویرایش عکس را از جمله عوامل موثر در شکوفایی فتومونتاژ در دوره معاصر دانست و  گفت: در تمام دوره ها از دادائیسم گرفته تا سورئالیسم و فمینیسم و همچنین استفاده های سیاسی از فتومونتاژ و بهره بردن از آن در هنر معاصر، ایده و تفکر، فتومونتاژ را به جلو رانده است.

در ادامه جلسه، تعدادی از آثار هنرمندان معاصر چون اریک جوهانسون و روند ساخت آنها بررسی و چند اثر از چیت ساز هم نمایش و درباره روند اجرای آنها بحث شد.

در پایان جلسه، مهران چیت ساز به بحث فلسفی چرایی فتومونتاژ پرداخت و این سوال را مطرح کرد که هویت عکس و عکاسی چیست و آیا فتومونتاژ، گونه ای از عکاسی به حساب می آید یا خیر. چیت ساز با بحث منطقی، بیان های مختلف مطرح شده توسط حضار را رد کرد و درنهایت رسیدن به پاسخ این سوالات را به تفکر مخاطب واگذار کرد.

جلسه با تقدیر از مهران چیت ساز و مدرس های جلسه های قبلی کانون شامل میلاد غربی و امیر کیان ارثی به پایان رسید.