لرزشی که روی زمین آن خطرناک تر از زیر زمین است

به گزارش گروه سیاسی ایمنا، در هفته های گذشته، شاهد وقوع مکرر زلزله در شهرها و استانهای مختلف کشور بوده ایم؛ موضوعی که آرامش و خواب راحت را از هموطنانمان در بسیاری از شهرها سلب کرده و در عین حال به سوژه طنز مردم در شبکه های اجتماعی تبدیل شده است. در حالی که پیامهای تلگرامی «تور ایران گردی زلزله» را به سخره گرفته اند، مسئولان و مقامات سیاسی و امنیتی کشور نگران ابعاد جدی تری از زلزله های مکرر در کشور به ویژه وقوع زلزله احتمالی در تهران هستند. البته نگرانی های امنیتی از وقوع زلزله در وضعیت فعلی نخستین بار نیست که مطرح می شود و در مقاطع مختلف پس از زلزله‌هایی که در شهرهای گوناگون ایران رخ می داد، پایتخت نشینان و مسئولان متوجه ابعاد سیاسی و امنیتی زلزله تهران می شوند و بحث‌هایی را در این زمینه مطرح می کنند. دلیل این نگرانی این است که چنانکه در تهران زلزله ای بالای ۶.۵ ریشتر رخ دهد، صرفا تلفات جانی و مالی در بر ندارد؛ بلکه با توجه به تمرکز تمامی نهادهای سیاسی، اقتصادی می تواند آسیب‌های بسیار جدی تری به کشور و نظام سیاسی وارد کند.   

وزیر کشور: برای هر نوع زلزله ای در تهران برنامه داریم

وزیر کشور به فاصله کوتاهی از وقوع نخستین زلزله در تهران در برنامه نگاه یک حاضر شد و از تصمیم های نادرست در دهه های گذشته که سبب مهاجرت های گسترده به کلانشهرها شده گلایه کرد و گفت که "باید برای این افراد که در حاشیه شهرها و بافت های فرسوده زندگی می کنند خانه ساخت."

رحمانی فضلی مدیریت بحران شهر تهران را از وظایف شهرداری دانست، اما در عین حال تصریح کرد "اگر زلزله ای بیش از شش و نیم ریشتر در تهران اتفاق بیفتد همه دستگاههای اجرایی کشور باید وارد عمل شوند."

وزیر کشور همچنین از آماده سازی ۲۰ استان به عنوان مسئول امداد رسانی در شرایط ویژه به تهران خبر داد  که در زمان حادثه، هر استان در یک منطقه تهران مستقر وفعال خواهند شد.

وی ضمن اشاره به ساخت حدود ۱۶۰ سوله با امکانات اولیه برای شرایط خاص در تهران در گذشته از اختصاص ۱۵ هکتار زمین برای ساخت انبارهای بزرگ تجهیزات استان ها برای شرایط خاص شهر تهران در نزدیکی حرم حضرت امام (ره) خبر داد که در حال ساخت است.

وزیر کشور همچنین از ساخت «مرکز ملی بحران کشور» که بتواند تسلط مستقیم و جامع بر مناطق بحران خیز داشته باشد خبر داد و تأکید کرد که "این مرکز با استفاده از تجربه و مشاوره کشورهای مانند روسیه، آذربایجان و چین و مطالعات کارشناسان کشورمان ساخته می شود."

رییس شورای شهر تهران: به دنبال نصب سیستم صوتی اعلام زلزله در تهران هستیم

محسن هاشمی رفسنجانی با تاکید بر اینکه تهران آمادگی مبارزه و امداد و نجات برای زلزله بزرگ را ندارد، گفت "در سال ۱۳۸۹تمام تکالیف دستگاههای مرتبط با زلزله روشن شد، تا در صورت وقوع آن خسارات بالایی نبینیم."

وی با اشاره به اینکه زلزله کاملا غیرقابل پیش بینی است، از مردم خواست آرامش خود را حفظ کنند و به شایعاتی که زمان وقوع زلزله را بین دو هفته تا ۱۶ هفته دیگر اعلام می کند، توجه نکنند.

رییس شورای شهر تهران از  دو اقدام عملی برای مقابله با زلزله احتمالی خبر داد و افزود "نصب سیستم صوتی اعلام زلزله در تهران که  می تواند ۱۰ ثانیه قبل از حادثه، مردم را آگاه کند و همچنین آماده سازی سیستم آبرسانی تهران برای زلزله از جمله این اقدامات است."

هاشمی رفسنجانی معتقد است با فعال سازی سیستم هشدار می توان هنگام وقوع زلزله تعداد کشته ها را تا یک چهارم کاهش داد.

 رئیس شورای شهر تهران همچنین پیش بینی کرد "در صورت وقوع زلزله ۷ ریشتری در تهران، سیل شهر را فرا می‌گیرد؛ چرا که وقتی که شبکه آب تهران شکسته شود، آب بسیار زیادی از پشت سدها وارد خیابان ها می شود. بر این اساس او تدابیر لازم برای آماده سازی سیستم آبرسانی تهران را اقدامی مهم و اساسی دانست که در حال انجام است."

به خاطر زلزله احتمالی شغلم را رها نمی کنم

بهاره یکی از شهروندان ساکن تهران است، اما آنگونه که خودش می گوید، اصالتاً گیلانی است و خانواده اش در نوشهر مازندران زندگی می کنند، اما او برای تحصیل و کار به تهران آمده و اکنون با مدرک کارشناسی ارشد محیط زیست، دارای موقعیت کاری مناسب در تهران است و در نتیجه به طور دائم در این شهر سکونت گزیده است. وی در توضیح شرایط روانی حاکم بر مردم تهران، بعد از وقوع زلزله به خبرنگار ایمنا گفت: بعد از وقوع این زلزله وحشت زیادی بر من و اطرافیانم حاکم شده و این احساس و نگرانی وجود دارد که هر آن ممکن است با یک زلزله بزرگتر، اتفاقات خطرناکی به وقوع بپیوندد.

او گفت: این نگرانی ها در شرایطی تشدید می شود که  شاهد تدابیر پیشگیرانه هم نیستیم و مثلا خبری از پیامهای هشدار دهنده و یا معرفی پایگاههایی به عنوان مناطق امن در زمان زلزله نیستیم و از مسئولان انتظار داریم در این زمینه اقدامات بیشتری انجام دهند.

این شهروند ساکن تهران افزود: با وجود نگرانی هایی که از زلزله دارم، اما حاضر نیستم تهران و موقعیت کاری خوبی که دارم را به خاطر یک خطر محتمل، رها کنم. خصوصاً اینکه فقط بحث شخص ما مطرح نیست و به دلیل اقوام و نزدیکانی که در تهران داریم، وقوع زلزله در این شهر به هر حال برای ما نگران کننده و مهم است.

زلزله باعث شد به مهاجرت فکر کنم

مرجان یکی دیگر از شهروندان تهرانی که متولد و بزرگ شده تهران است و خانواده و بیشتر اقوام و دوستانش در این شهر زندگی می کنند،به خبرنگار ایمنا گفت: بعد از وقوع این زلزله های خفیف در تهران،  اگر بگویم احساس امنیت می کنم دروغ محض است؛ قطعا با ساختمانهای غیراستاندارد، بافت کهنه شهر و نبود بیمارستان کافی و مجهز و...  حس امنیتی در کار نیست.  

او معتقد است هیچ راهکار مشخصی برای زلزله ارایه نشده و اگر هم صحبتهایی مطرح می شود، عملیاتی نمی شود.

مرجان گفت: من تا به حال برای مهاجرت انگیزه قوی نداشتم؛ ولی اتفاقاتی که در هفته های اخیر افتاده و شایعاتی که هر روز پیرامون زلزله منتشر می شود، باعث شده به طور جدی به مهاجرت فکر کنم.

سردرگمی در مسئولان به دلهره مردم دامن می زند

یوسف نیز از دیگر ساکنان شهر تهران است که بعد از اتمام تحصیلاتش در پایتخت، دیگر به زادگاه خود- شیراز - برنگشت و در تهران تشکیل خانواده داد و به کار مشغول شد. وی در رابطه با زلزله تهران به خبرنگار ایمنا گفت: زلزله تهران خطری را که سالها در تحلیل های رسانه ای و گفت‌وگوهای آکادمیک از آن صحبت می شد به یکباره به شکل عینی و ملموس در مقابل چشم شهروندان قرار داد. تازگی زلزله کرمانشاه هم عامل دیگری است که مردم تهران را تا حد زیادی وحشت زده کرده است.

این شهروند تهرانی گفت: سطح ناامنی در زندگی روزمره ما افزایش یافته است و احساس اینکه نوعی سردرگمی در مسئولان وجود دارد که از هرگونه اقدام جدی و بنیادی عاجزند به این دلهره و نگرانی دامن می زند.

یوسف افزود: با وجود همه این نگرانی ها،  تا کنون به سکونت در شهر دیگری فکر نکرده ام. گویی انتظار دارم هر سرنوشتی که برای میلیونها نفر دیگر رقم خورد می تواند من را هم شامل شود.

زلزله روی زمین تهران از زیر زمین خطرناک تر است

«مهدی مطهرنیا» استاد دانشگاه، آینده‌پژوه و تئوریسین سیاسی هفته گذشته در این زمینه به خبرنگار ایمنا گفت: زلزله تهران با توجه به ابعاد گوناگون و خروجی‌های هولناک برای پایتخت نشینان و همچنین با توجه به تمرکز مسائل اداری، لشکری و کشوری در تهران می تواند نوعی بحران بروکراتیک، سیاسی، اقتصادی  و فرهنگی در گستره ملی در پی داشته باشد و دولت مرکزی را به چالش بکشد. این امر می تواند زلزله تهران را به دگرگونی عظیم از زیر زمین به زلزله ای روی زمین تبدیل کند؛ به نحوی که پژواک و خروجی های آن بسیار خطرناک تر  باشد.

وی ابراز عقیده کرد: با توجه به ساختار قدرت در ایران و همچنین بافتار جغرافیایی و بروکراسی اداری متمرکز، وقوع زلزله با توجه به اشتباهات مدیریتی دهه های گذشته، ممکن است تهدیدی برای انتقال قدرت در روی زمین در شرایط بحرانی مثل زلزله باشد.

استاد آینده پژوه روابط بین الملل با اشاره به تدابیری که لازم است قبل از وقوع زلزله اندیشیده شود، گفت: اساساً تعیین اینکه زلزله دقیقا چه زمانی رخ می دهد، ممکن نیست، اما برای سالها و به ویژه در دو دهه اخیر همواره منتظر زلزله بوده ایم و بعد از هر اتفاقی که افتاده، محافل گوناگون خبری و سیاسی در نشستها و جلسات آشکار و پنهان، به ابعاد احتمالی زلزله تهران توجه و البته به توصیف وضعیت بسنده کرده اند.

مطهرنیا تصریح کرد: من در دهه های گذشته به ویژه از دهه ۸۰ این نکته را مطرح کردم که ایران نیازمند انقلاب اخلاقی، بروکراتیک، نهادی و سپس انقلاب اقتصادی است تا بتواند یک توسعه پایدار را در جامعه ملی خود شکل دهد. این در حالی است که در شرایط کنونی شاهد مشکلات بسیاری در همه این چهار حوزه هستیم؛ در حوزه اخلاقی؛ اخلاق مدیران متوجه سکون و عدم حرکت در جهت منافع ملی و خدمت به مردم است. از منظر بروکراتیک، در اغلب حوزه ها چه دولتی و چه غیر دولتی، شاهد نوعی رقابت برای دست پیدا کردن به منافع شخصی و گروهی به جای منافع ملی هستیم که ضربه وسیعی را در حوزه بروکراتیک منعکس می کند. در این عرصه اینرسی سکون ساختاری و در عین حال بافتاری وجود دارد که در آن رقابت بین بنگاههای اداری برای دستیابی به قدرت بیشتر به چشم می خورد. نهادهای اداری ما به عنوان یک نهاد، موظف به انجام رسالتهای ملی نیستند؛ بلکه در یک رقابت بنگاهی  با نهادهای موازی برای جذب بودجه، امکانات و منافع شخصی و گروهی بیشتر به سر می برند.

نظرات کارشناسان به کاهش آسیبهای زلزله کمک می کند

مطهرنیا گفت: استفاده از نظرات کارشناسان برجسته و دارای تخصص در انجام اقدامات پیشگیرانه برای زلزله امری بسیار مهم است؛ برای مقابله با بحران هایی مثل زلزله نیازمند نظرات کارشناسان و متخصصان دانشگاهی هستیم.  این افراد گاهی به صحنه می آیند و نظرات آنها به عنوان مسکنی برای جامعه مطرح می شود، اما باز هم نظریات آنها عملیاتی نمی شود و جامه عمل نمی پوشد.  

استاد آینده پژوه علوم سیاسی و روابط بین الملل افزود: در کنار عوامل فوق، دچار اختلال اقتصادی ناشی از فساد گسترده ملی هستیم. باید توجه داشت که تهدیدات درونی در یک نظام، بسیار خطرناک تر از دشمن بیرونی است؛ این در حالی است که در جامعه ما بیش از آنکه به تهدیدات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی داخلی توجه شود، به ایجاد و فربه سازی دشمن بیرونی پرداخته می شود.

مرحوم هاشمی طرفدار انتقال پایتخت بود

استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد با اشاره به شعارگونه بودن بحث انتقال پایتخت، گفت: بنده قبل از تأسیس مرکز پژوهشهای مجلس، رابط دانشگاه و مجلس در این زمینه بودم و در آن زمان مرحوم حبیبی و  هاشمی رفسنجانی به دنبال انتقال پایتخت بودند؛ اما آنچه در عمل صورت پذیرفت ایجاد دام چاله های متعدد در برابر آن بود. در نتیجه، همان طرح اولیه که می شد با هزینه های کمتری انجام شود، حالا به طرحی غیر قابل اجرا تبدیل شده است.

مطهر نیا افزود: با این حال جلوی ضرر را هر وقت بگیریم منفعت است و باید تهران فربه شده را به نوعی تمرکز زدایی کنیم. تا کنون طرح های مختلفی برای این امر صورت گرفته که طرح گران کردن زمین در تهران و انتقال کارمندان به شهرهای دیگر و دور کاری از جمله آنها بوده، اما نتیجه ای هم نداشته است.

وی خاطر نشان کرد: باید بپذیریم استانهای ما به ایالتهای قدرتمند دارای امکانات کافی تبدیل شوند و توسعه پایدار در همه استانها مورد توجه قرار بگیرد. نقل و انتقال آرام قدرت از مرکز به استانها در یک چارچوب شبه فدراتیو، مورد پذیرش حکومت می تواند زمینه های عملیاتی لازم برای مهاجرت معکوس مردم از تهران به سایر شهرستانها را فراهم کند وگرنه با بخشنامه و توصیه نمی توان کاری در این زمینه پیش برد.

با زلزله مثل آلودگی هوا برخورد نکنیم

هفته پیش محمود صادقی، نماینده مردم تهران در گفتگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: واضح است که تهران به دلیل پایتخت بودن و تراکم زیاد جمعیت، دارای موقعیت ویژه ای در کشور است و بنابراین وقوع یک زلزله شدید احتمالی می تواند ابعاد انسانی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی زیادی داشته باشد. چنانکه کارشناسان نیز اعلام کرده اند که در صورت وقوع زلزله ای بالای ۶ و ۷ ریشتر در تهران، تا ساعتها امکان کمک رسانی به مردم از طرف نهادهای ذی ربط وجود ندارد.  

وی ضمن اشاره به سخنان مسئولی که گفته بود برای حل مشکل وارونگی و آلودگی هوا باید دعا کنیم باد بیاید، با کنایه گفت: شاید برای زلزله تهران هم باید دعا کنیم!

صادقی افزود: وضعیت فعلی شهر تهران حاصل سالها مدیریت غیر اصولی است که با تغییر کاربری ها و تمرکز گرایی، سبب سرازیر شدن جمعیت به این شهر شده است، بدون اینکه زیرساختها و امکانات لازم برای این جمعیت تدارک دیده شود.  

اولین نیاز مردم آموزش است

محمود صادقی افزود: شب زلزله بنده شاهد بودم که هیچ کس نمی دانست باید چه بکند و اقدام اصولی چیست. این مسأله نشان می دهد در شرایط فعلی آموزش حرف اول را می زند. زلزله بحرانی قابل پیش بینی است و لازم است بسیج،  سپاه، نیروی انتظامی، هلال احمر و سایر نهادها وارد میدان شوند و هر یک در حوزه خود آموزش های لازم را به مردم بدهند.  

انتقال پایتخت سالهاست که مسکوت مانده

صادقی با اشاره به بحث انتقال پایتخت گفت: یکی از مسائل مهم برای مقابله با زلزله تهران، تمرکز زدایی است که راه حلهای متعددی برای آن وجود دارد و کارشناسان باید در مورد آن نظر بدهند.

صادقی گفت: در شرایط فعلی لازم است تا نوعی مدیریت به هم پیوسته در شهر تهران ایجاد شود تا بتوانیم تدابیر پیشگیرانه اتخاذ و از امکانات موجود برای مقابله با زلزله احتمالی در تهران استفاده کنیم.  

گزارش از: اعظم ملایی- گروه سیاسی ایمنا