به گزارش ایمنا، سخنگوی دولت امروز در جمع خبرنگاران پیرامون حذف دلار از مبادلات تجاری و اقدامات دولت، اعلام کرد: در سال‌های قبل برای حذف دلار از تجارت بین‌المللی گام‌هایی برداشته شده است و عمده فعالیت ما بر اساس یورو بوده، همچنین دولت هماهنگی‌های خوبی برای این اقدام با دولت روسیه و آذربایجان شروع کرده است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند، حذف دلار به معنای حذف ارز واسط است به این معنا که وقتی ارز واسط، دلار یا یورو شد، همان اتفاقی که برای دلار افتاد، برای یورو هم ممکن است رخ دهد و اتحادیه اروپا مبادلات یورویی را محدود کند. مساله این است که برای حل ریشه‌ای مشکل، باید پیمان‌های پولی دوجانبه بین بانک‌های مرکزی کشورها منعقد و در مبادلات از ارزهای یکدیگر استفاده شود.
هم‌اکنون بخش عمده مبادلات تجاری ایران با کشورهای ترکیه، چین، هند و کره جنوبی است و اگر با این کشورها پیمان پولی امضاء شود، ۶۰ درصد تجارت کشور به راحتی در قالب پیمان پولی عملیاتی می‌شود.
برخی کارشناسان در مورد پیمان های پولی دو جانبه، معتقدند که مسئولان ارزی بانک مرکزی بیشتر به دلیل فشار رسانه‌ها کمی موضوع پیمان‌های پولی را پیگیری می کنند و برای این موضوع نه ساختار و نه نرم‌افزاری در بانک مرکزی طراحی شده و نه آیین‌نامه و بخشنامه مشخصی تدوین و ابلاغ شده است. در این مدت هم فقط دو پیمان پولی منعقد شده که پیمان با ترکیه به نظر می‌رسد بیشتر تحت تاثیر تهدیدات ترامپ برای تحریم بوده است.
از سوی دیگر در برنامه ششم توسعه به جای مکلف کردن بانک مرکزی، وزارت اقتصاد مکلف به اجرای پیمان پولی شد. برخی از کارشناسان می گویند که این مصوبه کل موضوع را بی‌اثر کرد زیرا وزارت اقتصاد مسئولیتی در قبال بازار ارز و سیاست‌های ارزی ندارد.
تاکید رهبر معظم انقلاب بر اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات تجاری
از سوی دیگر نکته‌ای که در دیدار رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور روسیه، بازتاب رسانه‌ای ویژه‌ای پیدا کرد، تأکید بر اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات تجاری بود.
مجید شاکری، کارشناس مدیریت مالی درباره ابعاد پیشنهاد اقتصادی رهبر معظم انقلاب به رئیس جمهور روسیه برای مقابله با تحریم‌های آمریکا، می گوید: دلار از جنبه‌های مختلف در فضای بین‌الملل مؤثر و مهم است. از یک طرف بیش از ۸۰ درصد انتقال ارزی در بستر سوئیفت روی دلار است و از طرف دیگر بخش مهمی از انتقال‌های غیر دلاری هم در بخشی از چرخهی انتقال خود، چرخهی دلار را لمس می‌کنند. از طرف دیگر سهم سرمایه‌گذاری با مبدأ دلاری نسبت به کل سرمایه‌گذاری، در مقایسه با سهم آمریکا از جمع جی. دی. پی دنیا به مراتب بیشتر است.
وی ادامه می دهد: از این بُعد اساساً هر مؤسسه معتبر مالی برای ادامه‌ی حیات خود تا حد زیادی نیاز به دسترسی به چرخه دلار دارد. خزانه‌داری آمریکا برای اعمال تحریم‌های مالی از همین نیاز استفاده می‌کند.
به گفته این کارشناس، زیرساخت و امکانات فنی و روایی قضایی چرخه دلار کاملاً در اختیار آمریکایی‌هاست. در صورتی که یک مؤسسه اروپایی یا روسی یا آسیای شرقی توسط خزانه‌داری از چرخه دلار قطع شود، دولت متبوع آن مؤسسه تنبیه شده، هیچ کار فنی‌ای برای وصل مجدد آن به چرخهی دلار و دفاع از بانک واقع‌شده در خاک خود نمی‌تواند بکند. از این حقیقت در محافل مالی و سیاسی به‌عنوان «اسلحه‌سازی دلار» یاد می‌شود.
اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات و انتقال مراودات به ارزهای محلی
به اعتقاد شاکری، هر نوع تلاش برای کاستن از سهم دلار در مراودات جهانی یک گام برای کاهش نیاز مؤسسات مالی به چرخه دلار است. به بیان بهتر اگر مثلاً سهم دلار از مبادلات روی سوئیفت زیر ۵۰ درصد بود، عملاً امکان استفاده فوق از دلار برای آمریکایی‌ها فراهم نبود و تحریم‌های ثانویه مالی اساساً قابل اعمال نبود. از این نظر در بلندمدت، اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات دوجانبه امری واضح است.
اما آیا در کوتاه‌مدت، مثلاً در همین بسته تحریمی پیش‌ِرو که اجرای آن از روز ۳۱ اکتبر برای روسیه، ایران و کره شمالی آغاز شده است، حذف دلار از مبادلات یا ورود به استفاده از ارزهای محلی یا در نمونه کامل‌تر، پیمان‌های پولی دوجانبه، اثر ضد تحریمی خواهد داشت؟
به گفته شاکری، به لحاظ فنی، حذف دلار از مبادلات و انتقال مراودات به ارزهای محلی در چارچوب پیمان‌های دوجانبه، هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت به صورتی قابل اطمینان اثر ضد تحریمی خواهد داشت.
آمریکا دلار را در نظام اقتصادی به ناحق تحمیل کرد
رییس سابق اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران نیز درباره حذف دلار از مبادلات بین‌المللی، می گوید: آقای دلار نوعی از سلطه است که به ناحق آمریکا در نظام اقتصادی دنیا به دلیل یک ضرورت تجاری تحمیل کرده است.
یحیی آل اسحاق مبادله کالا، حفظ ذخایر ارزی، تشکیل و تسهیل پس‌انداز و نوسانات مختلف را یکی از دلایل اهمیت دلار در نظام اقتصادی جهان می داند و می افزاید: آمریکا با استفاده از کنترل خود در بحث دلار اعمال اقتدار سیاسی می‌کند و هرکسی را که بخواهد تحریم و تعزیر می‌کند. به عبارتی بنا دارد با کنترلی که در زمینه دلار دارد به همه اهداف خبیث و شوم خود دست یابد.
وی با تاکید بر اینکه از زیر سلطه دلار بیرون آمدن یک حرف عقلی، منطقی و در جهت منافع ملت‌هاست، می گوید: این کار چون یک اقدام فنی و حرفه‌ای است مستلزم الزاماتی می‌شود که باید این الزامات را فراهم کرد که دولت سیاست‌های پولی و مالی و نظام سرمایه‌گذاری کشور باید این الزامات را فراهم کنند.
به اعتقاد وی، معاملات و مبادلات بین‌المللی با کشورهایی همچون ترکیه و روسیه با پول ملی زمانی ممکن است که حجم مبادلات دارای تعادل باشد.
حذف دلار از مبادلات اقتصادی و تجاری شروع یک جنگ است
وی با تاکید بر اینکه باید برای حذف دلار از معاملات اقتصادی و تجاری به عنوان یک عزم جدی دنبال کنیم، تصریح می کند: اگر عزم جدی در این قضیه داشته باشیم، پیدا کردن راه‌حل کار چندان مشکلی نیست چرا که عزم جدی همراه با واقعیت‌ها می‌تواند این تصمیم را عملی کند اما حذف دلار از مبادلات اقتصادی و تجاری شروع یک جنگ است چرا که اگر پایه دلار لق‌بزند برای آمریکا فاجعه پیش خواهد آمد یعنی باید همه این کاغذها را به کشورها پس بدهد و در ازای آن طلا، کالا یا خدمات ارائه کند.
وی با تاکید بر اینکه برای حذف دلار از معاملات تجاری و جهانی یک عزم جهانی در حال شکل‌گیری است، می گوید: مسئولان بانک مرکزی ما باید در این زمینه فعال و پیگیر باشند چرا که این کار اتوبان نیست بلکه یک جنگ است و باید قدرت ریسک‌پذیری و پیگیری امور را بالا برد.
توسعه تجارت امکان حذف دلار را راحت‌تر می کند
آل‌اسحاق با تاکید بر اینکه باید حجم مبادلات تجاری را افزایش دهیم، گفت: حجم مبادلات تجاری باید افزایش یابد تا این مبادلات ارزی را براساس پول ملی قرار دهیم و در همین زمینه ما از یک ظرفیت تجاری بسیار بالایی برخوردار هستیم.
آل‌اسحاق معتقد است به هر نسبت که تجارت را توسعه دهیم امکان حذف دلار راحت‌تر خواهد بود چرا که با همه این ۱۵ کشور معامله داشته باشیم به جای استفاده از دلار در نقل و انتقالات می‌توان پایه را بر روی پول‌های ملی خود قرار دهیم و به این ترتیب ایران بخش کلیدی‌تری در این حرکت جهانی پیدا خواهد کرد.
کلید خوردن طرح پیمان دوجانبه ارزی در مجلس
با این وجود نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس می گوید: طرح پیمان دوجانبه ارزی با هدف حذف دلار از مبادلات ارزی کشور توسط نمایندگان کلید خورد.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی با تاکید بر اینکه طرح حذف دلار از مبادلات ارزی به دنبال آن است تا در پیمان‌ها و قراردادهای اقتصادی از ارز ملی کشورهای طرف قرارداد استفاده شود، تاکید می کند: این طرح مشتمل بر ۷ ماده است که در ابتدای آن پیمان پولی دوجانبه شورای عالی پولی اتحادیه پایاپای آسیایی تعریف شده و در موارد بعدی به منظور تحقق اقتصاد مقاومتی در حوزه پولی و بانکی پیش‌بینی شده که ما بتوانیم نقش ارز ملی خودمان را تقویت کنیم تا از ریسک‌ها در امان باشیم.
وی تاکید می کند: بر این اساس دولت را مکلف کرده‌ایم که ایران با کشورهایی که روابط تجاری دارد، پیمان پولی دوجانبه امضا کند و از زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آن را نیز فراهم کند.
تسویه مالی ۱۰ درصد تجارت خارجی کشور در پایان سال اول با پیمان های پولی دوجانبه
عضو کمیسیون برنامه بودجه مجلس افزود: ماده ۳ این طرح بانک مرکزی را مکلف کرده که شورای پول و اعتبار اولویت‌های کشورهایی که باید با آنها پیمان پولی دوجانبه امضا شود را در مدت ۶ ماه تعیین کند. همچنین در ماده دیگری وزارت نفت مکلف شده تا سال ۱۴۰۴ حداقل ۳۰ درصد از وجوه دریافتی بابت فروش نفت و سایر فرآورده‌های نفتی و ... را از طریق پیمان پولی دوجانبه دریافت کند.
وی می افزاید: وزارت امور خارجه مکلف شده است که زمینه ایجاد این مبادلات را فراهم کند و بانک مرکزی مکلف شده که تا سال ۱۴۰۴ با استفاده از پیمان‌های پولی و سهم ارزهای واسط در تجارت فرامرزی‌مان در حد ۶۰ درصد کاهش یابد و در ماده دیگری آمده است که بانک مرکزی هر سه ماه یک بار گزارش پیشرفت امضای پیمان‌های دوجانبه را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.
حاجی‌دلیگانی ادامه می دهد: در این طرح آمده که در پایان سال اول، ۱۰ درصد از تجارت خارجی کشورمان از طریق پیمان پولی دوجانبه تسویه مالی شود و سال بعد ۱۵ درصد به آن افزوده شود به طوری که در پایان سال پنجم ۶۰ درصد از تجارت خارجی کشورمان به این شکل تسویه حساب شود.
با تغییر ارز به بازار دلار ضربه ای وارد کنیم
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس پیرامون این موضوع با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس جمهور روسیه به حذف دلار مبادلات اقتصادی تاکید کرده اند، می گوید: در این زمینه موافقتنامه های مالی وجود دارد که بسیاری از کشورها با اتکا به این پیمان های پولی توانسته اند رونق اقتصادی را رقم بزنند.
سیدناصر موسوی لارگانی با تاکید براینکه حذف دلار از مبادلات بین المللی باعث آسیب نخواهد شد، می افزاید: در حال حاضر ایران با چند کشور از جمله روسیه، ترکیه و هند مبادلات نفتی و فرواده های نفتی داریم که می توانیم به جای اینکه از دلار برای این مبادلات استفاده کنیم با تغییر ارز به بازار دلار ضربه ای وارد کنیم.
وی با بیان اینکه تغییر ارز در مبادلات بین المللی باعث رونق اقتصادی کشورهای مورد توافق می شود، بیان داشت: برای این کار لازم است بررسی های کارشناسی صورت بگیرد و کشورهای هم‌پیمان ارز مشخصی جز دلار و یورو برای مبادلات اقتصادی در نظر بگیرند با این کار تحریم ها و فشارهای استکبار جهانی نمی تواند بر رونق اقتصادی تاثیر منفی داشته باشد.
پیمان های پولی در کوتاه مدت مشکلات تحریم ها را مرتفع می کند
به اعتقاد وی، پیمان های پولی در کوتاه مدت می تواند مشکلاتی چون تحریم را برطرف کند.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس در این باره که چند کشور با ایران حاضر به بستن پیمان پولی می شوند، می گوید: وقتی دو کشور مطرح روسیه و ترکیه موافقتنامه مالی را عملی کنند و موفقیت آمیز شود بسیاری از کشورها تمایل خواهندداشت با ایران در فضای جدید همکاری داشته باشند.
وی تاکید می کند: بسیاری از کشورها نیاز به مواد اولیه از جمله نفت ایران دارند که در شرایط تحریمی مجبورند مواد مورد نیاز خود را به واسطه کشورهای مختلف خریداری کنند در صورتی که با پیمان پولی به راحتی می توانند مبادلات اقتصادی با ایران داشته باشند.
برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند دولت دوازدهم که بشدت در حال فعالیت در زمینه روابط خارجی است، از این فرصت مناسب در بازرگانی خارجی خود بهره گیرد پیش از این نیز مجلسی ها اعلام کرده بودند که مجلس بر طبق قانون خود نمی‌تواند برنامه‌ای برای این کار داشته باشد، بلکه ابتدا دولت باید کار را شروع کرده و سپس مجلس از آن حمایت کند.
گزارش از ریحانه السادات سجادی
نظر شما