تعزیه شهرضا، هنری به قدمت تاریخ

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، نمایش هنر آیینی بشر است، این هنر قدمتی به اندازه عمر انسان بر روی زمین دارد.

بازسازی صحنه های نبرد، شکار، پدیده های طبیعی و حمله حیوانات نخستین مضامین هنر نمایش در عالم انسانی بوده است. این هنر به مرور زمان نضج گرفت تا آنکه با ظهور تمدن های بزرگی همچون اشکانیان و ساسانیان در ایران و یونانیان باستان اندکی توسه یافت.

هرچند جستارهای باستان‌شناختی درباره هنر نمایش محدود به یونان و روم باستان بوده است اما قطعا اگر پژوهش های دقیقی در این خصوص درباره پیشینه هنر نمایش در ایران باستان نیز انجام شود، خواهیم دید که ایرانیان در این هنر نیز همانند سایر گونه های هنری حرفهای زیادی برای گفتن داشته اند.

ظهور حکومت صفوی در ایران، آغازگر دوران جدیدی در تاریخ ایران بود. در این دوره فرهنگ، ادبیات و هنر دست خوش تغییراتی شد که مهمترین آنها الهام گرفتن از تعالیم شیعه اثنی عشری بود.

خاندان شیخ صفی الدین اردبیلی همگی شیعه بودند و به همین دلیل پس از به قدرت رسیدن تلاش کردند تا فرهنگ تشیع را در همه عرصه‌ها رواج دهند. اوج هنرنمایی شیعان در تاریخ دودمان صفویه مربوط به عهد زمامداری شاه عباس کبیر در اصفهان است.

از آن زمان بود که آیین تعزیه نشو و نمای بیشتری یافت و تعزیه خوانان که همگی شیعه مذهب بودند و تا پیش از آن به شدت سرکوب می شدند اجازه یافتند در مکانهایی به نام تکیه یا حسینیه نمایش آیینی خود را برگزار و به این وسیله به خاندان رسالت ابراز ادارت کنند.

دوران صفویه طلیعه تاریخ شبیه خوانی در شهرضا

محمدرضا الصاق – پژوهشگر فرهنگ عامه در گفت و گو با خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا عنوان کرد: استان اصفهان همواره یکی از کانونهای اصلی تمدنی ایران در فلات مرکزی بوده است اما دوران آغاز شکوفایی آن بیشتر مربوط به عهد صفویه و دوران زمامداری شاه عباس اول است.

وی ادامه داد: پژوهشهای باستان شناسی و مطالعات تاریخی نشان داده است که اساتید برجسته هنری از اقسانقاط کشور و حتی سایر بلاد اسلامی به اصفهان می آمدند و هنر خود را عرضه می کردند.

پژوهشگر فرهنگ عامه تصریح کرد: شهرضا در جنوب استان اصفهان است و طبق آنچه کتاب تاریخ شهرضا اثر مرحوم مسیح الله جمالی و سایر آثار نویسندگان آن نشان می دهد از مهمترین قطبهای هنری و فرهنگی آن محسوب می شده است.

الصاق اضافه کرد: تعزیه خوانی در شهرضا تقریبا همزمان با دیگر مناطق کشور و با رسمیت یافتن آن از دوران صفویه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است اما آنچه مهم است اینکه کهنسالان این شهرستان خبر از برگزاری مراسمهای مفصل و بزرگ تعزیه خوانی در شهرضا در حدود ۱۲۰ سال قبل می دهند که قطعا این رویداد نیازمند پیشینه کهن‌تری بوده است.

۱۰۰ سال هنر تعزیه شهرضا

محمدعلی جعفری – رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شهرضا در گفت و گو با خبرنگار ایمنا از این شهرستان عنوان کرد: از یک منظر هنر نمایش، از قدیمی‌ترین هنرهای بشری بوده است؛ کارهای نمایشی بشر از حالت نخستین تغییر یافته و به صورتی تکامل یافته بروز پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه «در حال حاضر ۶ گروه نمایشی ثبت شده در شهرضا وجود دارد»، گفت: این در حالی است که بیش از ۱۰ گروه نمایشی که هنوز ثبت نشده و به دنبال تکمیل مدارک خود هستند نیز در سطح شهرستان فعالیت می‌کنند.

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شهرضا بیان کرد: تئاتر در شهرضا به معنای دوره‌ای که نمایش‌های اولیه اجرا می‌شده شامل دوران صفویه و افشار و زند و قاجار بوده است و نمایش‌های تکامل یافته نیز بین سال‌های ۱۳۱۰ ه. ش تا ۱۳۵۰ ه. ش اجرا می‌شده و از این سال تا سال ۱۳۶۸ ه. ش دوران اوج شکوفایی هنر تئاتر شهرضا است تا جایی که در سال ۱۳۵۵ ه. ش تئاتر شهرضا در سطح کشور رتبه نخست را کسب می‌کند.

جعفری تصریح کرد: انجمن نمایش شهرضا نیز در سال ۱۳۶۸ ه. ش تأسیس می‌شود و از سال ۱۳۸۶ ه. ش نیز انجمن هنرهای نمایشی شهرستان ایجاد شد تاکنون ادامه داد.

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شهرضا بیان کرد: نمایش‌های روحوضی و مدرسه‌ای از جمله دیگر انواع نمایش‌هایی بوده که در شهرضا رواج داشته است؛ بنابراین سابقه هنر نمایش در شهرضا به روایتی همچون دیگر مناطق ایران بوده و به روایتی سابقه انسجام این فعالیت‌ها بیش از ۱۰۰ سال است.

جعفری در بخش دیگری از سخنان خود، بیان کرد: نمایش‌هایی مثل تعزیه در کشور ما دارای آیین خاصی است، به این معنا که فلسفه و روش خاصی داشته است.

وی ادامه داد: سابقه هنر تعزیه در شهرضا بیش از ۱۰۰ سال است، البته این به گواه شاهدان عینی که اکنون سنی در حدود ۸۰ یا ۹۰ سال دارند است و از روزگاری سخن می‌گویند که تعزیه خوانی در این شهرستان از رونق خاصی برخوردار بوده است پس قطعاً سابقه این هنر به پیش از این زمان باز می‌گردد.

رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شهرضا با اشاره به اجرای برنامه تعزیه گذر به گذر در این شهرستان تأکید کرد: این مراسم امسال نیز در مناطق حاشیه شهرضا، با توسعه بیشتری و احتمالا در سطح استانی برگزار خواهد شد.

شهرضا میزبان ۱۰ گروه تعزیه خوانی از شهرستانهای جنوب استان

«نغمه عشق» عنوان سوگواره‌ای است که پیش از آن به صورت شهرستانی و با حضور شبیه خوانانی از شهرضا برگزار می‌شده و اکنون در دومین سال برگزاری آن میزبان ۱۰ گروه تعزیه خوانی از شهرستانهای جنوب استان است.

 حجت الله اباذری - دبیر دومین سوگواره نغمه عشق شهرضا به خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا گفت: دومین سوگواره «نغمه عشق» باحضور ۱۰ گروه شبیه خوانی به میزبانی شهرستان شهرضا از ۱۸ تا ۲۷ آبانمها امسال برگزار می شود.

وی ادامه داد: این سوگواره به همت کانون فرهنگی مسجد ریحانه النبی شهرضا و همکاری ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای تعزیه، انجمن خوشنویسان، شهرداری، شهرداری شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان،شبکه بهداشت و درمان،پایگاه مقاومت بسیج شهید کشوری و دفتر نمایندگی آستان قدس رضوی در جنوب استان برگزار می شود.

دبیر دومین سوگواره نغمه عشق شهرضا اظهار کرد: همزمان با شب شهادت حضرت امام رضا(ع) نیز مراسم ویژه ای در همین مکان توسط نمایندگی دفتر آستان قدس رضوی برگزار می شود.

اباذری تصریح کرد: از جمله دیگر برنامه های این سوگواره اهتزاز پرچم امام حسین(ع) و امام رضا(ع) در محل برگزاری سوگواره خواهد بود؛ در حاشیه این برنامه نیز نمایشگاهی مشتمل بر آثار فعالان این حوزه برگزار خواهد شد.