خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- اعظم ملایی. در هفته های اخیر تلاش های اقلیم کردستان برای برگزاری همه‌پرسی بر شدت منازعات بر سر این رفراندوم و آینده عراق افزوده است. در این راستا، مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان، نه تنها بر برگزاری همه‌پرسی در موعد مقرر تاکید کرده، بلکه از آمادگی کردها به توسل به اسلحه برای نگه داشتن کرکوک در اقلیم کردستان سخن گفته است. این در حالی است که جدا از دولت عراق، ایران و ترکیه نیز با برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق مخالف هستند و اقلیم کردستان را به بستن مرزها تهدید کرده‌اند. ایالات متحده امریکا نیز خواستار به تعویق انداختن این همه پرسی شده است. در واقع، به جز رژیم صهیونیستی، کشورهای دیگر منطقه بر دلبستگی و تعهد خود به حفظ یکپارچگی عراق تاکید کرده‌اند. معنای این تاکید، مخالفت با تقسیم عراق به سه کشور مجزاست. هر چند این فشارها و تهدیدات منطقه ای در برابر استقلال خواهی کردهای عراق می تواند مشکلات اقتصادی و روانی سنگینی بر کردستان عراق تحمیل کند؛ اما بارزانی اعلام کرده برای استقلال کردستان حاضر است جان ببازد ولی اجازه دخالت خارجی در امور داخلی کردها را نخواهد داد. مسعود بارزانی همچنین گفته است نمی خواهد بر سر مساله استقلال کردستان وارد درگیری نظامی شود، اما در عین حال با کسانی که بخواهند با زور اسلحه بر سر مناطق مورد مناقشه مانند کرکوک و طوزخورماتو بجنگند، مقابله خواهد کرد. با این وجود، چنین مواضع سرسختانه ای از سوی بارزانی سبب کوتاه امدن کشورهای منطقه از خطر تجزیه عراق نشده و در آخرین اقدام، حسن روحانی و رجب طیب اردوغان در نشست دوجانبه خود در حاشیه اجلاس سران کشورهای اسلامی در آستانه پایتخت قزاقستان اعلام کرده اند که اراده هر دو کشور ثبات در مرزهای جغرافیایی و تمامیت ارضی همسایگان و کشورهای منطقه است وهرگونه تغییر در مرزها را به معنی شروع تنش های بزرگ و به ضرر ملت های منطقه می دانند.
به نظر می رسد در شرایط کنونی، استقلال کردستان عراق، به دو دلیل حساسیت‌برانگیز شده است: دلیل اول این است که اصولا شکل گیری هر کشور جدید در هر کجای جهان، آرایش ژئوپلیتیک منطقه را به کلی متفاوت می‌کند و منطقه تحول یافته را با پیامدهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تازه‌ای مواجهه می سازد. هر چند حدود صد سال از استقلال کشورهای خاورمیانه می گذرد؛ اما این کشورها همچنان به شدت درگیر اختلافات مرزی ، قومی و مذهبی با یکدیگرند. به همین دلیل، شکل‌گیری یک کشور تازه بر پایه قومیت و از آن مهم تر بر اساس تجزیه و تضعیف یک کشور دیگر، کل منطقه را دستخوش تحول می کند. دلیل مهمتر اما به خود کردستان و پراکندگی کردها در کشورهای منطقه باز می گردد؛ بدین معنا که هر تغییر و تحولی در کردستان عراق خواه ناخواه در ایران، ترکیه و سوریه نیز بازتابی به مراتب بیشتر از دیگر کشورها خواهد داشت. بنابراین، طبیعی است که از نگاه دولت‌های مرکزی در ایران، ترکیه و سوریه، تشکیل کشور مستقل کردستان در این کشورها همچون یک الگو قلمداد شود و بر شدت و عمق واگرایی ها و درگیری های موجود بیفزاید.
در چنین شرایطی به نظر می رسد بالا بردن سطح تنشها و تهدیدات به نفع هیچ یک از کشورهای منطقه و اقلیم کردستان نیست و ایران پتانسیلهای مناسبی برای حل این بحران دارد. جمهوری اسلامی ایران در طول تاریخ بیش از سه دهه ای خود همواره سیاست دوستانه و خیرخواهانه ای در قبال کردهای عراق داشته و از همین رو از هنگام مبارزه کردها با رژیم دیکتاتوری صدام حسین تا سالهای اخیر که اقلیم کردستان با خطر تسلط داعش مواجه بود، همواره در کنار کردها قرار داشته است. از سوی دیگر مواضع بارزانی در مصاحبه هایی که با شبکه های خبری گوناگون داشته نشان می دهد که این اقلیم پر حرف و حدیث، بیش از جدایی به تقویت منافع و امتیازات خود فکر می کند. کمااینکه بارزانی در مصاحبه اخیر خود با یکی از رسانه های بین المللی، به طور تلویحی از رویکرد سخت گیرانه کشورهای منطقه انتقاد کرد و اذعان نمود که این کشورها هیچ یک پیشنهاد مناسبی برای عقب نشینی اقلیم کردستان از استقلال خواهی خود ارائه نداده اند.
همچنین بارزانی پیش از این نیز اعلام کرده بود که برگزاری همه پرسی به معنای جدایی فوری اقلیم کردستان از عراق نخواهد بود و تنها آغاز این فرایند به حساب می آید. اعلام چنین مواضعی از سوی رهبر کردستان عراق به خوبی نشان می دهد که آنها نیز به عواقب سنگین جدایی طلبی آگاهند و شاید بی صبرانه منتظر پیشنهاداتی هستند که ضمن بهبود موقعیت کردستان، آنها را از وضعیت تنش آمیز کنونی خارج کند. بنابراین هر چند اعطای امتیازات فراوان به اقلیم کردستان نیز خود آدرس اشتباه و الگویی نابجا برای سایر اقلیتها و قومیتهای منطقه است؛ اما در عین حال به نظر می رسد در مقطع فعلی، سیاست تعامل و گفتگو و تأکید بر منافع مشترک بهتر و بیشتر می تواند منافع کشورهای منطقه و اقلیم کردستان را به پیش برده و مانع سوء استفاده رژیم صهیونیستی و نیروهای جدایی طلب منطقه شود.
نظر شما