خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- اعظم ملایی: در روزهای اخیر در پی عملیات شهادت طلبانه 3 فلسطینی در مسجدالاقصی که به کشته شدن دو پلیس صهیونیست انجامید، تنش در مسجد الاقصی به صورت بی سابقه ای بالاگرفته است. به دنبال این رویداد، نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی در هفته های پیش درهای مسجدالاقصی را به روی نمازگزارن بستند و تنها پس از نصب دوربین و دستگاه های فلزیاب حاضر شدند مسجد را مجددا بازگشایی کنند. هر چند با اعتراضات گسترده مسلمانان و تحصنهای اعتراضی آنها در مقابل مسجد الاقصی رژیم صهیونیستی ناچار شد در نهایت دوربینها و تجهیزات امنیتی جدید را جمع آوری کند؛ اما همچنان محدودیتهای مختلفی برای نماز گزاران اعمال می شود و از جمله در جمعه این هفته نیز تنها مردان بالای 50 سال امکان شرکت در مراسم نماز جمعه مسجدالاقصی را پیدا کردند. بدین ترتیب، محدودیت های گوناگونی که رژیم صهیونیستی در هفته های اخیر به بهانه افزایش امنیت خود، ایجاد کرده است به نظر بسیاری از تحلیلگران، ادامه همان سیاستهای پیشین رژیم صهیونیستی برای تغییر چهره و هویت شهر مقدس قدس و مسجدالاقصی و اجرای سناریوی تقسیم زمانی و مکانی این مسجد است. برای روشن شدن ابعاد و زوایای این امر مصاحبه ای با مسعود اخوان فرد، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر و رئیس سابق سازمان بسیج حقوق دانان کشور داشتیم و نظر ایشان را در رابطه با ابعاد حقوقی حوادث اخیر مسجدالاقصی جویا شدیم.
ایمنا: نظر شما در مورد حوادث اخیر مسجد الاقصی چیست؟
اخوان فرد: مسجد الاقصی دارای چند ویژگی خاص است که از نظر حقوق بین الملل باید رعایت شود. نخست اینکه این مسجد یک مکان مذهبی و مورد احترام همه نظامهای حقوقی جهان و حقوق بین الملل است. دوم اینکه این مسجد میراث فرهنگی مشترک بشریت و مورد توجه همه کنوانسیون‌های مرتبط با باستان شناسی و آثار و میراث مشترک بشریت است و سوم اینکه این مسجد یک مکان اسلامی و مورد حمایت قاطبه کشورهای اسلامی و به تعبیری از معدود مکان های مورد احترام همه مذاهب توحیدی است. با این تفسیر، همه اشخاص صاحب نظر در حقوق بین الملل بر این نکته اذعان دارند که حرمت این مسجد باید رعایت شود.
این در حالی است که متأسفانه رژیم صهیونیستی و سربازان آن بدون توجه به حداقل های این مکان مقدس که قبله اول مسلمانان است و با بی حرمتی به آن، سبب آزار یک و نیم میلیارد مسلمان جهان شده اند. نکته حائز اهمیت این است که رژیم اشغالگر قدس هر از چند گاهی به بهانه های مختلف تصمیم می گیرد این مکان را تغییر ماهیت بدهد. یک زمان این بهانه را مطرح می کند که شهر بیت المقدس باید پایتخت اسرائیل باشد، مقطع دیگر به بهانه کشف آثار و ابنیه تاریخی مربوط به انبای گذشته به حفاری در این منطقه می پردازد و زمانی دیگر نیز بحث نگرانی های تروریستی را مطرح می کند و این مسجد مقدس را به قتلگاه جوانان و مبارزینی که در راه احیای حقوق مردم فلسطین در حال مبارزه هستند، تبدیل می کند.
در چنین شرایطی، حداقل انتظار بدیهی در عرصه حقوق بین الملل این است که مجامع حقوقی بین المللی و کمیسیون های حقوق بشر با این گونه اقدامات به عنوان تخلف آشکار برخورد کنند. اما آنچه در عمل اتفاق افتاده، سکوت این سازمان هاست که به جری تر شدن رژیم صهیونیستی منجر شده است.
ایمنا: اقدامات شهادت طلبانه شهروندان فلسطینی از منظر حقوق بین الملل چه جایگاهی دارند؟ آیا این اقدامات هم‌طراز با اقدامات انتحاری عناصر داعش ارزیابی می شوند؟
اخوان فرد: نکته مهم و اساسی در تفاوت اینها، بحث«نیت انسان ها» است. در این رابطه می توان دو فردی را مثال زد که هر دو باعث کشته شدن یک انسان دیگر می شوند اما اولی مجری قانون است که حکم قضایی را در مورد یک فرد اجرا می کند و دومی بدون مجوز خاصی اقدام به این امر می کند. عمل این دو نفر را نمی توان به هیچ عنوان یکسان ارزیابی کرد؛ در حالی که اولی مستوجب تشویق و پاداش است، نفر دوم را باید مورد مجازات جزایی قرار داد.
در مورد سؤال شما هم موضوع مشخص است؛ گاهی یک گروه تکفیری متجاوز بدون عقبه فکری و فرهنگ دینی، صرفا با تحریک افراد ناآگاه، مردم اصیل و سکنه واقعی کشورهایی همچون سوریه و عراق را ترور می کنند و به شهادت می رسانند که از نظر ما اینگونه اقدامات کاملا محکوم است. اما گاهی فردی که سالها در یک منطقه عقبه سکونت دارد و به عنوان ملت، یکی از ارکان دولت فلسطین است، توسط نیروهایی اشغالگر از کشور خود رانده و اخراج می شود. این فرد طبق حقوق بین الملل از «حق دفاع مشروع» و «حق دفاع از خود» که یک حق طبیعی است، برخوردار است.
در منطق اسلام نیز در ماجرای لیله المبیت (شبی که امام علی(ع) در بستر پیامبرخوابید تا نقشه قتل پیامبر خنثی شود) و چه در ماجرای کربلا و قیام سیدالشهداء، ادله بسیار محکمی برای عملیات شهادت طلبانه در برابر ظلم و تجاوزگری وجود دارد. در نتیجه طبعاً حقوق بین الملل به کاری که مبتنی است بر یک دین بزرگ با یک میلیارد پیرو احترام می گذارد؛ چون این اقدامات شهادت طلبانه در راه آزادی، کرامت انسانی و حقوق اولیه بشریت صورت می گیرد.
ایمنا: مسجد الاقصی از نظر حقوقی دارای چه وضعیتی است و تحت حاکمیت چه کسی قرار دارد؟ آیا حقوق مسلمانان و یهودیان در این مسجد یکسان است؟
اخوان فرد: البته بنده در قالب سؤال نخست شما تا حد زیادی به این سؤال پاسخ دادم. مسجد الاقصی طبعا یک مسجد است پس یک مکان مورد احترام ادیان توحیدی است. با این وجود در دین اسلام به همه ادیان و پیامبران الهی احترام گذاشته می شود؛ اما اینکه در نهایت این مسجد باید توسط چه کسی اداره شود مهم است و این حق ویژه مسلمانان است. اینکه آیا پیروان سایر ادیان حق ورود به این مسجد را دارند یا خیر نیز بحث جداگانه ایست. در تاریخ اسلام ما شاهد برخورد امام صادق (ع) با دهریون بودیم که اینها در مسجد می نشستند و با امام صادق(ع) در مورد انکار وجود خدا بحث می کردند. بنابراین بر اساس رویه موجود در اسلام، با لحاظ کردن شرایط خاصی، سایر ادیان نیز طبق موازین فقهی و تحت نظر متولیان امر که مسلمانان هستند، اجازه دارند برای یک امر مشخص که همان هدایت الهی است، وارد این مسجد شوند؛ اما در نهایت اداره مسجد الاقصی صرفا باید توسط مسلمانان صورت بگیرد.
ایمنا: عملکرد دولت محمود عباس را در بحران اخیر چگونه ارزیابی می کنید؟
اخوان فرد: محمود عباس در مقاطع مختلفی نشان داده که نماینده مناسبی برای ملت فلسطین نیست؛ اما در این مورد اخیر به دلیل اختلافات درونی که بین رهبران فلسطینی وجود دارد بنده ترجیح می دهم بیش از این در مورد عملکرد محمود عباس صحبت نکنم.
ایمنا: به نظر شما با توجه به سکوت و بی تحرکی کشورهای عربی در قبال اسرائیل، جمهوری اسلامی ایران باید چه اقداماتی انجام دهد؟
اخوان فرد: انتظار طبیعی از مسئولان جمهوری اسلامی ایران این است که با ارجاع این قضیه به سازمانهای حقوقی بین المللی، سازمان کنفرانس اسلامی و درخواست تشکیل کمیته حقیقت یاب و خواستار روشن شدن هر چه بیشتر زوایای اتفاقات اخیر و محکوم کردن اقدامات غیر قانونی رژیم صهیونیستی شوند. طبعاً نمایندگی ایران در سازمان ملل تا کنون این اقدامات را انجام داده و ادامه خواهد داد چون در مقابل این رژیم گستاخ، فقط و فقط مقابله با منطق قوت و قدرت است که کارساز است.
نظر شما