قیام ۱۵ خرداد نخستین حضور جدی زنان در عرصه سیاست

شهرضا - یکی از ویژگی‌های قیام خودجوش پانزدهم خرداد که نظر همگان را به خود معطوف داشت، حضور پررنگ و فعالانه زنان در این جنبش بود.

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، تاریخ معاصر ایران محشون از وقایع تلخ و شیرینی است که هر یک در جایگاه خود قابل تحلیل و بررسی است؛ وقایع مهمی همچون تهضت مشروطه، تأسیس عدالتخانه یا مجلس شورا، تأسیس سلسه پهلوی و عزل قاجارها، کشف حجاب و کشتار مردم در مسجد گوهرشاد، از جمله این رویدادهای مهم و سرنوشت ساز هستند.

یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران، واقعه ۱۵ خرداد بود، این واقعه میزان ارادت مردم به جامعه روحانیت و در رأس آن مرجعیت شیعه را نشان داد و ثابت کرد که مردم ایران عقیده و آرمان اسلامی خود را با هیچ چیز عوض نمی‌کنند.

در حقیقت آنچه در طول قرنهای گذشته سبب رشد و شکوفایی تاریخ و تمدن ایران شده، نه فتوحات شاهان بوده و نه سیاست وزیران و نه چیز دیگر، بلکه آنچه بیش از هر عامل دیگری سبب این رشد و شکوفایی شده و ایران را به عنوان یکی از بزرگترین گاهواره‌های تمدن بشری معرفی کرده، دین مبین اسلام و تعالیم انسان ساز و تمدن ساز آن بوده است که در طول قرنهای متمادی بوسیله علما و روحانیان حفظ و تا روزگار کنونی منتقل شده است و مردم ایران در قیام ۱۵ خرداد ثابت کردند که به این حقیقت تاریخی واقف هستند و از آن دفاع می‌کنند.

صاحب‌نظران و پژوهشگران داخلی و خارجی به اتفاق، قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را سرآغاز نهضتی می‌دانند که سرانجام، تغییر رژیم را در پی داشت؛ اکنون قصد آن داریم تا در این گفتار، این رویداد تاریخی را از منظری نو، یعنی نقش زنان در آن، بررسی و تحلیل کنیم زیرا یکی از ویژگی‌های قیام خودجوش پانزدهم خرداد که نظر همگان را به خود معطوف داشت، حضور پررنگ و فعالانه زنان در این جنبش بود؛ زنانی که با حفظ ارزش‌های اصیل مذهبی و سنتی خود در عین حال حضور و مشارکت گسترده‌ای در عرصه اجتماع و سیاست داشتند. امری که در دوران پهلوی اول و دوم بی‌سابقه بود.

برای بررسی و تحلیل بیشتر این مسئله با دکتر مهناز سلطانی – استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران گفت و گویی را انجام داده‌ایم:

آیا قیام ۱۵ خرداد نخستین حضور زنان ایرانی در عرصه سیاست بود و پیش از آن جامعه ایرانی چنین تجربه‌ای نداشت؟

چنین حرکت‌هایی از جانب زنان ایرانی در قیام علیه قرارداد تنباکو و نیز انقلاب مشروطه وجود داشته است، اما با روی کار آمدن پهلوی‌ها و ارائه الگوی زن غربی و تجددمآب، بسیاری از زنان مسلمان ایرانی به جای ورود به عرصه اجتماع و سیاست، به حاشیه رانده شده و منزوی‌تر از گذشته شده بودند اما در نهضتی که به رهبری امام خمینی (ره) به پا شده بود، زنان با الهام از الگوی کامل زن مسلمان، خانه‌نشینی را رها کرده و هم‌پای مردان در عرصه سیاست و برای نقش‌آفرینی در میادین آن گام می‌نهادند.

چه چیزی باعث شد تا زنان ایرانی به خودباوری رسیده و اینگونه در عرصه سیاسی فعالانه حضور پیدا کنند؟

تحول در نحوه نگرش و در نتیجه الگوی رفتاری زنان ایرانی، مرهون بازتفسیر و قرائت مترقی از اسلام و جایگاه زن در این آیین آسمانی از سوی برخی از دین‌شناسان و دین‌پژوهان بوده که یکی از مهمترین آنان که در تحول جایگاه زنان مسلمان از خانه ‌نشینی و انزوا به حضور فعال در اجتماع نقش داشت، امام خمینی(ره) بود.

امام خمینی(ره) چه تفسیر جدیدی را از زن و جایگاه او در اجتماع و سیاست عرضه کردند که تا این حد مورد قبول واقع شد؟

امام با بیان جایگاه زن و مرد در اسلام، به تکریم زنان و تشویق آنان در جهت تلاش برای احقاق حقوقشان پرداخت، ایشان راهی معقول و معتدل را بین دو گفتمان سنتی و گفتمان متجدد که به یک‌باره به تمامی‌ سنت پشت پا می‌زد و راه نجات را تقلید همه‌جانبه از غرب می‌دانست، انتخاب کرده و راهی نو را پیش روی مردم نهاد. یکی از قشرهایی که تحت‌تأثیر نگرش و گفتمان امام خمینی (ره) قرار گرفت، زنان ایرانی بودند.

حضور زنان در واقعه ۱۵ خرداد چگونه بود؟ آیا آنها نقشی همطراز با مردان داشتند؟

بررسی تاریخ واقعه ۱۵ خردا نشان می‌دهد، شیوه حضور زنان مهمترین تأثیر را در ماندگاری این واقعه داشته است؛ زنان شیون کنان و در حالی که شعارهایی نظیر «یا مرگ یا خمینی» سر می دادند در تظاهرات حاضر شدند؛ در برخی از نقلهای تاریخی آمده است که زنان در حالی که فرزندان خود را در بغل داشتند و شیون می‌کردند برای نجات مرجع جهان تشیع شعار می‌دادند. بنابراین و بر اساس شواهد موجود اگر نگوییم که زنان از جایگاهی والاتر از مردان در این واقعه برخوردار بودند، با قاطعیت می توان گفت که آنان دوشادوش مردان در صحنه حاضر شدند.

آیا دوران زنانی که در خلق حماسه ۱۵ خرداد نقش داشتند به اتمام رسیده یا همچنان می‌توان به حضور زنانی همچون آنان امید داشت؟

این باور غلطی است که فکر کنیم زنان خوب و فداکار و شجاع متعلق به گذشته یا دوره ای خاص از تاریخ بوده اند، ما باید تاریخ را با دیدگاهی تحلیلی و مبتنی بر منطق مطالعه کنیم؛ در آن دوره که دستگاه تبلیغاتی رژیم از سوی به دنبال ابتذال زن ایرانی بود و از سویی بیشترین اتهامات به اساس دین و مذهب وارد می شد، زنان مسلمانان و فرهیته ایرانی آنگونه راه درست را شناختند و وارد عمل شدند.

اکنون که انقلاب اسلامی در آستانه ۴۰ سالگی قرار دارد و در طول این سالها مدام مبانی اصیل اسلامی برای نسلهای مختلف تبیین و تشریح شده است مسلماً و قطعاً زنانی بهتر و شجاع تر از گذشته در جامعه حضور دارند که در مواقع حساس به یاری انقلاب و اسلام می آیند.

کد خبر 305401

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.