جهان آینده جهان بصری است/ درس اینفوگرافیک به دانشگاه سوره می آید

در حاشیۀ برگزاری کارگاه آموزشی اینفوگرافیک در دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر شماره یک اصفهان، مریم سلیمی، مدرس دانشگاه و فعال حوزۀ گرافیک خبری و اطلاع رسان، با خبرنگار ایمنا به گفتگو نشست.

به گزارش ایمنا، حوصلۀ انسان معاصر کوتاه است. هنوز چند سالی از تحلیل پژوهشگران در مورد استقبال مردم از داستان کوتاه به جای رمان های بلند نگذشته که خبر می رسد این آفریدۀ عجول داستان ۶ کلمه ای را هم به داستان کوتاه و داستانک ترجیح داده است. در شعر نیز همین طور، مثنوی های طولانی اجدادمان کجا و سه گانی های کوتاه امروزی کجا... صرف از نظر خوب یا بد بودن این رویکرد، آنچه در این گفتگو مد نظر است نمود این گزیده خواهی معاصر در بوجود آمدن پدیده ای به نام «اینفو گرافیک» است و در تعریف اینفوگرافیک  به زبان ساده باید گفت: عکسی که در کوتاه ترین زمان ممکن، داده های بسیاری را به ما منتقل می کند.

در گفتگوی ایمنا با مریم سلیمی، دارای درجۀ دکترای علوم ارتباطات اجتماعی، کارشناسی‌ ارشد گرافیک، ارتباطات تصویری و کارشناسی‌ ارشد روزنامه‌نگاری که در حال حاضر پژوهشگر حوزه‌های ارتباطات و ارتباطات تصویری و مدرس دانشگاه‌های سوره و آزاد است، صحبت های وی را پیرامون اینفوگرافیک و وضعیت آن در ایران از نظر می گذرانید.

پیش از خواندن گفتگو  لازم است بدانید که این مدرس دانشگاه، فعالیت خود در حوزه گرافیک خبری و اطلاع‌رسان، از نیمه دوم سال ۱۳۹۰ آغاز کرده و به عنوان مسئول تیم گرافیک خبری و اطلاع‌رسان خبرگزاری نسیم تاکنون بیش از ۱۰۰۰ اثر در همین حوزه، از وی و همسرش «بهروز مظلومی‌فر» در این خبرگزاری منتشر شده است.

تلاش‌های این پژوهشگر فعال بود که با همراهی جمعی از طراحان در حوزه گرافیک خبری و اطلاع رسان، موجبات برگزاری نخستین نمایشگاه گرافیک اطلاع‌رسان در ایران را در حاشیه بیستمین جشنواره مطبوعات (۱۷ اسفند۱۳۹۲، تالار وحدت) فراهم کرد و سلیمی با سابقه ای بیش از ۲۰ سال در مطبوعات و به طور موازی بیش از ۱۸ سال در روابط عمومی و سابقۀ برگزاری بیش از ۳۰ دوره‌ آموزشی، کارگاه و سخنرانی در حوزه گرافیک‌خبری و اطلاع‌رسان و... تاکنون توانسته است بیش از ۳۰ مقاله و یادداشت در حوزه اینفوگرافیک منتشر کند که فقط بیش از ۲۴ مقاله آن در ماهنامه مدیریت ارتباطات با عنوان کلی بصری سازی محتوا به چاپ رسیده است.

در آخر اینکه وی توانسته است به همراه دکتر یونس شکرخواه از مولفان نخستین کتاب فارسی زبان در حوزه گرافیک خبری و اطلاع‌رسان در ایران با عنوان «گرافیک خبری و اطلاع‌رسان» باشد و از مترجمان تخصصی کتاب «گرافیک اطلاع رسان ۲ (اینتراکتیو) » نوشتۀ دکتر آلبرتر کایرو، که از صاحبنظران بنام حوزه اینفوگرافیک در جهان است.

حال که به  مهارت و تبحر این استاد پی برده اید، پاسخ های وی را در گفتگو با ایمنا پیرامون اینفوگرافیک بخوانید:

تعریف علمی اینفوگرافیک چیست؟

Infographic از پیوند Information و Graphic تشکیل شده و به معنی دانش بصری طراحی اطلاعات است. بصری سازی اطلاعات جزئی از طراحی اطلاعات است و اینفوگرافیک پس از انطباق با قواعد روزنامه نگاری از مشتقات بصری سازی اطلاعات است.

در یک تعریف ساده، اینفوگرافیک یا گرافیک اطلاع رسان، نوعی نمایشگر بصری اطلاعات است که اطلاعات را به زبانی ساده و فهم پذیر به کمک ابزارهایی مانند علائم، نمودار، جدول، تصویرسازی، عکس، آیکون، پیکتوگرام،  نقشه و... در قالب های نمایشی مختلفی همچون ایستا (ثابت)، برهم کنشی (تعاملی)، متحرک، آنلاین، تأتو اینفوگرافیک، اینفوگرافیتی و... ارائه می کند. دکتر آلبرتو کاریو، مولف کتاب «گرافیک اطلاع رسان ۲» معتقد است که هر نوع اطلاعات ارائه شده به صورت نمودار به معنای تصویری که در آن روابط بین اجزای مختلف یک مجموعه یا سیستم نمایش داده شود و در مطبوعات منتشر شود، اینفوگرافیک نام دارد. او باور دارد که هسته اصلی هر گرافیک اطلاع رسان، نمودار است. منظور از نمودار مدنظر او الزاما چارت نیست بلکه از دید او نمودار، نمایش انتزاعی یک واقعیت است و اینفوگرافیک، دو نوع متن محور و تصویر محور دارد که در نوع تصویر محور،  بار اصلی برعهدۀ تصویر است.

ویژگی های یک اینفوگرافیک خوب چیست؟

یک اینفوگرافیک خوب باید از دو بال زیبایی شناسی  و محتوا برخوردار باشد. هیچ یک از این دو بال نباید قربانی دیگری شود. از سویی یک اینفوگرافیک خوب باید چهار مرحله تبین، اطلاعات، ایده پردازی و اجرا را  تا تهیه طی کرده باشد. بهره گیری از منابع معتبر در تهیه یک اینفوگرافیک و اشاره به منابع مورد استفاده در اثر تهیه شده، برخورداری از تیتر، لید و نام تولید کنندگان اثر، بهره مندی از تکنیک مناسب متناسب با محتوا، عدم استفاده از مطالب تاریخ مصرف گذشته و ضرورت به روز بودن محتوا، تناسب منطقی بین ابعاد و حجم محتوای به کار رفته در آن، استفاده مناسب از فونت و قلم متناسب با موضوع، استفاده از رنگ های مناسب و کاربرد بجای رنگ ها، رعایت ملاحظاتی ملی، مذهبی و...، استفاده از تصاویر با کیفیت و مناسب، عدم بهره گیری از عناصر بصری مازاد از الزامات تهیه یک اینفوگرافیک خوب هستند.

هدف از برگزاری کارگاه های آموزشی اینفوگرافیک چیست؟

طبیعتا هدف از برگزاری کارگاه ها، انتقال دانش و کمک به حاضرین برای ورود و آشنایی با یک دنیای جدید است. این دنیا در حوزه اینفوگرافیک جنس بصری دارد. کارگاه های آموزشی فرصتی است برای شناخت نظری و عملی با این بحث. ارتباطات ایران چه در حوزه روابط عمومی و چه روزنامه نگاری نیازمند بهره گیری از اینفوگرافیک به عنوان یک زبان بصری موثر و کارآمد است که کارگاه های آموزشی می تواند در این خصوص راهگشا باشد.

با توجه به گستردگی بخش های مختلف در رسانه ها، اینفوگرافیک تا چه حد می تواند در کنار سایر تولیدات رسانه ای کارآمد باشد؟

بسیاری رسانه های جهانی از  بخشی ویژۀ اینفوگرافیک، روزنامه نگاری بصری و  بصری سازی اطلاعات بهره مند هستند و بعضا تعداد اعضای این بخش ها نیز بین ۲ تا ۳۰ نفر است. بیشترین اعضا را نیویورک تایمز در این بخش دارد.  در ایران واحد ویژه ای برای اینفوگرافیک در سال ۸۲ برای اولین بار در «همشهری» ایجاد شد، بعد از آن روزنامه خورشید و... بودند. از دهه ۸۰ تاکنون رسانه های مختلفی از اینفوگرافیک استفاده می کنند که با اختصاص بخشی در سایت یا صفحه خود، بعضا با یک یا دو نفر به تهیه و انتشار اینفوگرافیک اقدام می کنند. یک سالی هست که اینفوگرافیک در ایران وارد حوزۀ تعاملی و متحرک نیز شده است اما به دیگر اشکال و انواع آن هنوز پرداخته نشده است و ایجاد بخش جداگانه برای اینفوگرافیک در رسانه ها می تواند ضمن کمک به رشد این حوزه و نیز انتقال بهتر اطلاعات به مخاطبان و اثرگذاری بیشتر آن، به حرفه ای گری رسانه در بعد بصری نیز کمک کند.

نقش اینفوگرافیک را در تسهیل ارائۀ اخبار و اطلاعات چگونه ارزیابی می کنید؟

اینفوگرافیک می تواند اطلاعات پنهان از دید مخاطب را در اختیار وی قرار دهد و تمرکز و توجه را افزایش دهد. بخشی از چالش فعالان حوزه اینفوگرافیک کشف و استخراج اطلاعات از منابع مختلف و ارائه آن به شکلی بصری به مخاطبان است به گونه ای که فهم و درک اطلاعات را تسهیل کند و به آن سرعت دهد. اینفوگرافیک مثل یک کپسول اطلاعاتی به ویژه در فضای مجازی همیشه قابل استفاده و رجوع است.

بازار کار اینفوگرافیک مناسب است؟ بهتر بگویم می توان از آن به عنوان یک کسب و کار مستقل نام برد؟

با توجه به تب بالای اینفوگرافیک در ایران و تقاضای بسیار برای آن، ورود به حوزه های مختلف نمایشی آن می تواند از جذابیت مالی و کاری بسیاری برخوردار باشد. به نظر من تا حداقل ۲ سال آینده این تب ادامه دارد تا بعد وارد فضای منطقی و متعادل خود شود و در واقع نباید چنین باشد که هرکس فتوشاپ دانست، خود را طراح اینفوگرافیک بداند.

چه توصیه ای برای توسعه بیشتر این حوزه در ایران دارید؟

از دانشگاه ها می خواهم بخشی را در واحدهای گرافیک و روزنامه نگاری به اینفوگرافیک اختصاص دهند تا ضمن تربیت دانشجو، این حوزه را از خطا و آزمون های بسیار رهایی بخشند. متاسفانه حدود دو دهه است که اینفوگرافیک در ایران مبتنی بر خطا و آزمایش است و به آن نگاه صرفا تجربی تهیه و تولید می شود اما دیگر موسم خطا و آزمایش در حوزه اینفوگرافیک به پایان رسیده و باید همتی صورت گیرد تا اینفوگرافیک در ایران وارد فاز علمی شود.

در این زمینه نیز به جز کارگاه هایی که تاکنون در برخی استان ها از سوی دانشگاه ها برگزار شده مثل دانشگاه تهران، دانشکده خبر خوزستان، دانشگاه های علمی کاربردی و...، هنوز درس یا واحدی به آن اختصاص نیافته است. اما طبق دعوتی که دانشگاه سوره از من داشته، احتمالا از ترم آینده این درس در مقطع کارشناسی ارشد به دانشجویان ارائه شود.

توصیۀ شما به علاقمندان به این حوزه چیست؟

توصیه ام به علاقمندان این حوزه این است که بدون شناخت این حوزه و کسب اطلاعات نظری در این خصوص وارد فاز اجرا نشوند. اول دانش خود را بالا ببرند و بعد قدم در این حوزه بگذارند.

مطالعۀ کتاب های موجود در این حوزه مثل کتاب «گرافیک خبری و اطلاع رسان»، «گرافیک اطلاع رسان ۱»، «قدرت اطلاعات» و... و همچنین خواندن بیش از ۳۰ مقاله منتشر شده در این خصوص می تواند موثر باشد. من از دانشجویان عزیز می خواهم در انتخاب پایان نامه های خود، نیم نگاهی  به حوزه اینفوگرافیک داشته باشند و به شخصه همواره سعی کرده ام یاریگر دوستان علاقمند به این حوزه باشم. از رسانه ها و روابط عمومی ها نیز می خواهم تا پس از شناخت کافی، به تولید آثار اینفوگرافیک اقدام کنند و بخشی را در واحد خود به این مهم اختصاص دهند. در آخر این که یادمان باشد، جهان آینده جهان بصری است. /

سمیرا قاسمی/فرهاد آقابابایی

کد خبر 304007

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.