حمیدرضا ترقی کارشناس مسائل سیاست خارجه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری ایمنا، درباره نقاط قوت و ضعف سیاست خارجی دولت یازدهم اظهار کرد: دولت فعلی تلاش وافری کرد تا بتواند با پذیرش برجام و توافقی که با 5+1 صورت می‌دهد موضعی که علیه جمهوری اسلامی از سوی جریان وابسته به آمریکا گرفته شده بود را تغییر دهد و آنها را متمایل به ایران و روابط با ایران کند.
وی افزود: اما با وجود توافق صورت گرفته سبب شد اختلاف میان کشورهای عربی منطقه و آمریکا افزایش یابد و این کشورها بر مواضع خود ادامه دهند؛ کشورهای اروپایی نیز به دلیل منافع خود با وجود اینکه علاقه‌مند بودند تا ارتباطشان با ایران اصلاح شود اما به دلیل موانعی که آمریکایی ها در سر راه این ارتباط به وجود آورده بودند و تهدیداتی که کرده بودند نتوانستند خواسته داخلی و درونی خود را محقق کنند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجه با اشاره به اینکه در فرآیند موضوع برجام هدف ما بهبودی روابط خارجی با کشورهای عربی منطقه و کشورهای اروپایی بود، تصریح کرد: نه تنها ما در برجام به این هدف نرسیدیم، بلکه به دنبال آن تحریم های متعددی نیز علیه ایران توسط آمریکا اعمال شد و نشان دهنده این بود که موضوع فشار آمریکا به کشورهای اروپایی و عربی منطقه علیه ایران تنها مربوط به برجام نیست و اهداف دیگری را هم آنها دنبال می‌کنند.
وی با بیان اینکه دولت یازدهم نیز بر اساس اعتمادی که به غرب داشت سعی کرد تا روابط با اروپا را بهبود بخشد و نگاهش را از شرق به غرب تغییر دهد، تصریح کرد: اما پس از مدتی متوجه شد این نگاه غرب یک تبلیغات فریبنده‌ای بیش نبود؛ آمدن هیئت های متعدد و پرجمعیت از اروپا به ایران هیچ نتیجه‌ای برای سرمایه گذاری و بهبود روابط اقتصادی نداشت و بر همین اساس دوباره دولت مجبور شد سیاست نگاه به شرق را همچنان مانند گذشته ادامه دهد و روابط خود با چین و روسیه را دوباره تقویت کند.
استفاده عربستان از غفلت ما در جنبش غیرمتعهدها
ترقی ادامه داد: به دلیل بی‌توجهی که دولت در سیاست خارجی به کشورهای آسیای میانه، آفریقا و آمریکای لاتین داشت روابطمان با این کشورها را از دست دادیم به گونه‌ای که بسیاری از فعالیت‌های ایران در این کشورها متوقف و تعطیل شد و این کشورها مجبور شدند به جای اینکه به ایران گرایش داشته باشند، به سوی عربستان و غرب گرایش بگیرند.
وی با بیان اینکه در این دولت نه تنها از جنبش غیرمتعهدها نتوانستیم ذره‌ای برای پیگیری سیاست‌های بین‌الملل سود ببریم بلکه در مدتی که ما ریاست آن را برعهده داشتیم کمترین بهره برداری از آن شده و کمترین بها به این جنبش داده شد، ابراز کرد: عربستان توانست با پول و کمک‌های مالی به کشورهای آسیای میانه و آفریقا، نفوذ ایران را در این کشورها کاهش دهد.
این کارشناس سیاست خارجه با اشاره به اینکه در مجموع در سیاست خارجی اگر به تعهدات و وعده‌هایی که دولت داده بود نگاه کنیم می‌بینیم در این زمینه هم متأسفانه رفتارهایی که با ایرانیان در ورودی کشورهای گوناگون صورت گرفت رفتارهای زشت بوده و نه تنها عزت‌مندانه نبود بلکه تحقیر آمیز نیز بوده است، گفت: موارد متعددی از کشورهای گوناگون در همین چند ماه اخیر قابل مشاهده است، از برخوردی که در عربستان با زائران ایرانی شد تا برخورد با زنان ما در فرودگاه تفلیس و از این قبیل مسائل؛ که همه نشان دهنده این است که وعده‌ای که رئیس جمهور داد مبنی بر «بازگرداندن عزت به گذرنامه ایرانی» چنین چیزی تحقق نیافت.
وی بیان کرد: در سیاست خاجی با وجود اینکه شیوه کار را رهبر معظم انقلاب نرمش قهرمانانه اعلام کرده بودند که اجرا بشود و تأکید داشتند ما باید دیپلماسی انقلابی را دنبال کنیم، اما نه دیپلماسی انقلابی و نه نرمش قهرمانانه را -که می‌توانست نتیجه مثبتی در سیاست خارجه برای ما داشته باشد-، دنبال نکردیم؛ امروز ما اگرچه به دلیل منافع غربی ها گشایش‌هایی داشتیم اما اینها در قبال امتیازاتی که ما در برجام داده‌ایم هیچ قابل مقایسه نیست.
دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی، دیپلماسی همه جایی نیست
ترقی با بیان اینکه دولت آینده به طور طبیعی بر اساس معیارهایی که ما در نظام جمهوری اسلامی داریم باید پایبندی خود را به برجام، به عنوان یک پیمان حفظ کند؛ مگر اینکه طرف مقابل آن را نقض کند، تأکید کرد: همچنین باید روابطمان با کشورهایی که در زمان تحریم همواره یار ایران بودند، تقویت شود؛ این کشورها مانند چین و هند دوستانی هستند که در بدترین شرایط ما را تنها نگذاشتند چراکه این کشورها در آسیا هستند و بهتر می‌توانند شرایط ما را درک کنند و زمینه تبادلات اقتصادی را برای ما فراهم کنند.
وی با اشاره به اینکه دولت دوازدهم باید شیوه دیپلماسی انقلابی را که رهبر معظم انقلاب تأکید داشتند سرلوحه برنامه سیاست خارجی خود قرار دهد و به هیچ وجه در برابر زیاده خواهی‌های دشمنان کوتاه نیاید، چراکه در غیر این صورت آنها در تحمیل خواسته‌های خود جری‌تر می‌شوند، عنوان کرد: ما به دلیل اینکه همواره به دنبال وحدت با جهان اسلام بودیم باید در دولت آینده روابطمان را با کشورهای اسلامی و همسایه تقویت کنیم و اجازه اختلاف افکنی به آمریکا و انگلیس در این رابطه ندهیم.
این کارشناس سیاست خارجه معتقد است: در دیپلماسی بین‌المللی ضمن حمایت از جبهه مقاومت باید در مسیر کمک به چند قطبی کردن جهان و جلوگیری از تک قطبی شدن بین‌المللی تلاش کرد و همچنان بر سیاست خلع سلاح هسته‌ای و مبارزه با تروریسم ادامه داد.
وی درباره وعده یکی از نامزدها مبنی بر اینکه وزارت امور خارجه را به «وزارت امور خارجه و تجارت بین الملل» تبدیل خواهد کرد، گفت: وزارت امور خارجه نباید تنها در حوزه سیاسی محدود باشد و باید در حوزه دیپلماسی اقتصادی و دیپلماسی فرهنگی نیز فعال باشد و اینها از هم جدا نیست؛ اما اینکه در کجا باید دیپلماسی فرهنگی را فعال کنیم و در کجا دیپلماسی اقتصادی را فعال کنیم باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که قابل انعطاف باشد نه اینکه یک نسخه کلی برای همه کشورها بپیچیم.
ترقی با بیان اینکه به تناسب شرایطی که با کشورهای گوناگون داریم می‌توانیم آن جنبه از سیاست خارجی‌مان را تقویت کنیم، خاطرنشان کرد: باید وزارت خارجه هم از عناصر کارشناس اقتصادی و هم از عناصر کارشناس فرهنگی برخوردار باشد؛ همچنین در برخی موارد کارشناسان حقوقی برای حقوق بین‌الملل بسیار مورد نیاز ماست و بسیاری از کشورها مانند چین روابط خود را به گونه‌ای تنظیم کرده‌اند که به‌راحتی می‌توانند در مبارزه با مفسدانی که از کشور فرار می‌کنند، برخورد جدی داشته باشند.
وی گفت: ما در همه این ابعاد می‌توانیم روابط سیاست خارجی خود را متناسب با کشورهای مختلف توسعه دهیم.
نظر شما