به گزارش ایمنا، عضو شورای شهر بندرعباس در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری شهر و شهروندی ایران (ایمنا) قرار داده است به حاشیه شهر بندرعباس و نیروی انسانی آن پرداخته است؛ یادداشت مجید عسکری زاده را در ذیل می‌خوانید:
"حاشیه‌نشینی معادل کلمه لاتین (Marginal Settlement) یکی از پدیده‌های اجتماعی است که به سبب توسعه کلانشهرها به وجود می‌آید.
بانک جهانی حاشیه‌نشینی را این گونه تعریف می‌کند: بخش‌هایی از شهر که مورد غفلت واقع شدهاند و کیفیت و شرایط زندگی در آن به شدت پایین است.
حاشیه‌نشینی مانند دیگر پدیده‌های اجتماعی ریشه‌ها، علت‌ها و عواملی دارد. کارشناسان مهم‌ترین عامل حاشیه‌نشینی در شهرها را صنعتی شدن کلانشهرها و به تبع آن مهاجرت مردم به سمت چنین شهرهایی می‌دانند.
حاشیه‌نشینی امروز معلول صنعتی شدن شهرها و تغییر در شیوه تولید اجتماعی است. یعنی شیوه تولید ما از حالت سنتی به حالت صنعتی تبدیل شده و این امر تغییراتی در کانون پدید آورده که همین تغییرات باعث تفکیک بین گروه‌های اجتماعی شده است. در دوره‌های پیشین، زندگی در ایران بیشتر به صورت روستایی و نظام ارباب - رعیتی رواج داشت و شهرها نیز هر کدام به تفکیک مذهبی، صنعتی یا اداری بودند از این رو رفت و آمد مردم به سایر شهرها و روستاها بسیار محدود انجام می‌شد اما پس از انقلاب مشروطیت چهره جامعه ایرانی به سمت جامعه صنعتی و شهری آن هم به صورت نامتوازن و وابسته تغییر پیدا کرد.
بنابراین این پدیده در ایران از دوره انقلاب مشروطه شروع می‌شود، در سال ۱۳۲۰ هجری خورشیدی نخستین مرحله اوجگیری خود و در سال ۱۳۳۲ خورشیدی مرحله بعدی اوجگیری را تجربه می‌کند. پدیده حاشیه‌نشینی در داخل و خارج از شهرهای بزرگ و حتی شهرهای متوسط کشورهای در حال توسعه، در حال رشد است و حتی در بعضی از این جوامع رشد جمعیت در مناطق حاشیه نشین بیشتر از رشد جمعیت در شهر اصلی است.
در شکلگیری پدیده نامطلوب حاشیه‌نشینی در جوامع در حال توسعه از جمله ایران عوامل مختلفی چون رشد جمعیت، مهاجرت، مسائل اقتصادی، چارچوب‌های قانونی و غیره دخیل بودهاند. شهر بندرعباس نیز به تبع رشدی که در چند دهه گذشته بخصوص در دهه ۷۰ و۸۰ داشته و جمعیت زیادی از روستاها و شهرهای مختلف به شهر مهاجرت کرده اند با معضل حاشیه‌نشینی روبرو شده است.
علیرغم هر آنچه به‌عنوان آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی پدیده حاشیه نشینی به‌عنوان تهدید بالقوه نظام شهری در بندرعباس عنوان شده، این موضوع به‌شرط توجه مسئولین و تمرکز دقیق و برنامه‌ریزی‌شده بر مناطق هدف (محلات چاهستانی‌ها، کمربندی، دوهزار و سنگ کن و…) می‌تواند جنبه‌های سودمندی (فرصت) هم داشته باشد.
به هر حال، ساکنین مناطق حاشیه شهر بندرعباس، نیروی انسانی انبوه و جوان که غالباً معطوف به سنین ۱۸ تا ۳۵ سال هستند و به‌کارگیری این گنجینه پنهان، هم جنبه اشتغال‌زایی خواهد داشت و هم با تأمین درآمدی این اقشار کم برخوردار، خود به خود پدیده حاشیه‌نشینی را ساماندهی می‌کند. در برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار مشخص می‌شود که شهرداری‌ها در کلانشهرها علی‌الخصوص کلانشهر بندرعباس وظیفه ساماندهی مناطق حاشیه نشین، مسیر گشایی و ایجاد فضای سبز را برعهده دارند.
برنامه ششم توسعه نیز به وزارتخانه راه و شهرسازی، وزارت کشور و همچنین شهرداری‌ها تکلیف کرده که عملیات احیا، بهسازی، نوسازی، مقاوم سازی و باز آفرینی سالانه در ۲۷۰ محله از بافت‌های ناکارآمد میانی، تاریخی و سکونتگاههای غیررسمی اجرایی شود.
بر اساس این هدف‌گذاری‌ها، برنامه ملی بازآفرینی شهری در کشور تا پایان برنامه ششم توسعه مساحتی حدود ۶۶ هزار هکتار با جمعیتی حدود ۹ میلیون نفر را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. برای اجرای این طرح، حدود ۱۲۳ هزار و ۵۰ میلیارد تومان پیش بینی شده است که منابع این طرح از شهرداری‌ها، سرمایه‌گذاری بخش غیر دولتی داخلی و خارجی و همچنین دستگاه‌های دولتی عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری تأمین می‌شود؛ به این ترتیب که شهرداری‌ها ۳۷ هزار میلیارد تومان و دستگاه‌های دولتی عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری ۳۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از منابع مورد نیاز را تأمین می‌کنند و ۴۸ هزار میلیارد تومان نیز از محل سرمایه‌گذاری‌های بخش غیردولتی تأمین خواهد شد.
بدون شک شهرداری بندرعباس به‌عنوان محور اقدامات اجرایی در سطح شهر و به عنوان عالی‌ترین و عمده‌ترین مرجع مدیریت شهری، دارای گسترده‌ترین و متنوع‌ترین وظایف و مسؤولیت‌ها در موضوع بهسازی شهری است هر چند طبق قانون متولی سکونتگاههای غیررسمی دولت بوده و وظیفه ساخت مسکن برای حاشیهنشینان برعهده دولت است و باید این کار توسط راه و شهرسازی و سازمان بهسازی شهری انجام شود و متولی اصلی این دو نهاد هستند ولی مجموعه شهرداری بندرعباس نیز به عنوان مدیریت شهری از کنار این موضوع به سادگی عبور نکرده و خود را مکلف به ساماندهی این معضل شهری کرده است.
بدین ترتیب و با توجه به مسوولیت‌های نهادهای مختلف اینجانب به عنوان عضو شورای اسلامی شهر پیشنهاد می‌کنم که تمام فعالیت‌های فرهنگی که در سطح شهر و مرکز شهر انجام می‌شود به حاشیه شهر نیز کشیده شود. ایجاد فرهنگ جدید و کار فرهنگی را مقوله‌ای زمان بر و لاک‌پشتی میدانم مانند احداث سینما، سالن تئاتر، فرهنگ سرا، و اماکن فرهنگی و ورزشی که امری بسیار مفید و سودمند می‌باشد. کاری که شهرداری بندرعباس تحت عنوان فرهنگسرای محلات در حال انجام دادن است، اما شهرداری به تنهایی قادر به حل این مسئله نیست، تمام ادارات و مسؤلین مربوطه باید پای کار باشند.
رشد جمعیت ساکنان مناطق حاشیه‌ای شهر بندرعباس، اگر یک دلیل مشترک و مشخص داشته باشد، همان موضوع اشتغال و تمرکز امکانات شغلی در شهر بوده است. افرادی که در چند سال اخیر، همچون سیلی به مناطق حاشیه شهر بندرعباس هجوم آورده‌اند، اغلب جوانانی هستند که کشاورزی، دام‌پروری، باغداری و شغل‌های سابق خود را به خاطر معضلات زیست محیطی همچون خشکسالی و یا مشکلات اقتصادی همچون عدم‌حمایت جهاد کشاورزی و پوشش بیمه‌ای ناقص، رها کرده و به دنبال مشاغل خدماتی به شهر بندرعباس آمده‌اند و به دلیل گرانی‌های مرسوم در شهرهای بزرگ، توان اسکان در داخل شهر را نداشته و به ناچار با سکونت در مناطق حاشیه شهر، بر حجم معضلات می‌افزایند.
به‌کارگیری این نیروهای آماده مناطق حاشیه‌ای در نهادهای دولتی و خصوصی، به عنوان مثال جذب و استخدام این افراد در ادارات مختلف از جمله اداره آب، برق و شهرداری بندرعباس به خوبی پیش رفته، اما دیگر ادارات، نهادها و صنایع بخصوص صنایع غرب شهر هنوز در جذب نیروهای حاشیه نشین توفیق چندانی نداشته‌اند.
لازم است استاندار محترم به نمایندگی از دولت و نمایندگان مجلس به نمایندگی از مردم با همراهی مسؤلین مربوطه با ایجاد کارگروهی ویژه نسبت به استخدام افراد حاشیه نشین در ادارات مختلف شهر اهتمام ویژهای داشته باشند و در ادامه به‌کار گرفتن در پروژه‌های ساختمانی شهری از یکسو و ساماندهی وضعیت شغلی آن‌ها در روستاها از سوی دیگر می‌تواند کمک شایانی به مهاجرت معکوس و رفع مشکلات پدید آمده فعلی در شهر بندرعباس باشد. "
نظر شما