باد ارواح را تسخیر می‌کند

"زار" آیینی درمانی است که در جنوب کشور رواج دارد. در فرهنگ اعتقادی شاخ آفریقا و مناطق نزدیک به آن در خاورمیانه، اصطلاح "زار" برای جن و اوراح پلیدی استفاده می‌شود که هر از گاهی درون فردی را تسخیر می‌کنند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، مستند "باد" فیلمی است که "آیین زار" را به نمایش می گذارد این آیین در جنوب کشور برگزار می شود. در کتاب غلامحسین ساعدی آمده است که «مردم ساحل نشین جنوب ایران جن ها و ارواح را به شکل باد تصور می کنند و معتقدند که هر باد دارای جن های به خصوصی است که می توانند وارد بدن انسان ها بشوند. به فردی که تسخیر شده و دچار جن زدگی شده اصطلاحا "هوایی" می گویند و تنها راه برای درمان او برگزاری مراسم زار است.»

حمید جعفری کارگردان این مستند معتقد است: "این فیلم مستندی است که آیین زار را برای اولین بار با تمام مقدمات، موخرات و پیرامون آن نشان می‌دهد."

این کارگردان با خبرنگار ایمنا گفت‌وگو کرده است که در ادامه مطلب می خوانید:

ایده فیلم از کجا شکل گرفت و پروسه تولید چه مدت زمان برد؟

ایده باد از سال ها پیش برای من مطرح بود. من جنوبی هستم و اهل سفر و همیشه توجهاتی از این دست داشتم. هیچ وقت فکرش را نمی کردم که بخواهم درباره مسئله "زار" فیلمی بسازم. مسئله من بیشتر پژوهش در این باره بود. کتاب غلامحسین ساعدی و فیلم ناصر تقوایی درباره این موضوع را خوانده و دیده بودم و حتی کارهایی که اشاره ای به موضوع زار داشتند را دنبال کرده بودم. بنابراین جستجوهای من شروع شد و این پژوهش ها ۱۵-۱۶ سال و شاید بیشتر طول کشید. البته فیلمی به نام "زار" از خسرو پرویزی وجود دارد که قبل از انقلاب توقیف شد و من تا پیش از ساخته شدن فیلم خودم آن را ندیده بودم و در حال حاضر در فیلمخانه ملی ایران موجود است.

در خیلی از مستندها می بینیم که مستندساز اطلاعات ناشی از پژوهش را به رخ بیننده می کشد آیا در این مستند هم همین روند را دنبال کردید؟

خیر. من بیشتر پژوهشم را به سمت تصویری و بصری بودن بردم و مطمئن بودم که از گفتار پرهیز خواهم کرد. نمی دانم چقدر موفق بودم ولی سعی کردم خودم را در بطن این آیین، با همه پیرامون، مقدمات و موخراتش شناور کنم و به صورت مکاشفه کردن پیش بروم و البته تعدادی از کسانی که مستند را دیدند گفتند جلوه بصری فیلم را دوست داشتند ولی فیلم را به خوبی نفهمیده اند. به هر حال من نمی خواستم اطلاعات و دیتا به مخاطبم منتقل کنم.

زوایای فیلمبرداری خاص است؛ چه طور به این فرم از فیلمبرداری رسیدید؟

در فیلمبرداری مجالس زار، خیلی بداهه عمل کردیم و خودمان را به فضا سپردیم. فقط یک نکته برای ما وجود داشت و آن هم تمرکز روی شخصیت "غلامشاه" بود، کسی که مسئول برگزاری این آیین است چون فضای عمومی آیین قبلا کار و معرفی شده بود در مستندهای دیگر و ما از فضای توریستی پرهیز کردیم. البته صحنه ای مثل آوردن حیوان قربانی و چرخاندن او و ریختن خون آن هنگام برگزاری مراسم برای اولین بار بود که جلوی دوربینی ضبط می‌شد. ما نیاز به پلان هایی بازتر داشتیم چون معرفی هم باید شکل می گرفت.

برای نزدیک شدن به سوژه و ورود به آن منطقه و ورود دوربین با چه مشکلاتی روبرو بودید؟

من "غلامشاه مارگیر" را از قبل می شناختم ولی اولین بار او را سال ۱۳۷۶ دیدم. چند سال بعد به او سر زدم و کم کم با هم دوست شدیم و او هر وقت تهران بود پیش من می آمد. من حتی با خانواده او دوست بودم و تیم فیلمبرداری ما نیز خیلی زود با آن ها صمیمی شدند. البته دوربین هر کجا که برود مسائل خاص خودش را پیش می آورد ولی این رابطه چندین ساله به من خیلی کمک کرد.

یعنی جاهایی بوده که حضور دوربین مراسم را تحت الشعاع قرار بدهد؟

فرم کار به گونه‌ای نیست که گرفتار تصنع شویم و فرم فیلمبرداری به نوبه خودش آیینی بود و با آیین زار همخوانی داشت .نورپردازی نیز به صورتی بود که مزاحم افراد حاضر در مراسم نبود و آن ها را متوجه خودش نمی کرد.

کد خبر 362741

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.