به گزارش خبرنگار ایمنا، این نوع از گردشگری که نه تنها جنبه تفریحی و خوش‌گذرانی ندارد بلکه در دنیا با عنوان گردشگری غم، وحشت و اندوه نیز شناخته می شود، گردشگران را از سراسر جهان برای تماشای ناگواری‌ها و صحنه های دلخراش به جا مانده از حوادث و بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی، خشکسالی و جنگ و ... جذب می کند.
در ایران نیز با توجه به حوادث، بلایای طبیعی و غیرطبیعی در بخش‌هایی از این کشور، عده‌ای از کارشناسان نسبت به ترویج این نوع از گردشگری تأکید بسیار دارند و در برابر برخی دیگر براین باورند توجه به آن، انحراف از قابلیت‌های اصلی گردشگری در کشور است.
تبدیل تهدیدها به فرصت
شاید در روزگاری نه‌چندان دور مردم بیشتر ترجیح می‌دادند که اوقات فراغت خود را به بازدید از زیبایی‌های طبیعت یا درخشش آثار هنری و معماری سپری کنند، اما این روزها ظاهراً ذائقه گردشگران تغییر کرده و راغب به دیدن آثار وقایع تلخی مانند شهرهای زلزله‌زده، خشکسالی، مناطق سیل‌زده و جنگ‌زده شده‌اند.
واقعیت آن است که مدت‌هاست این سبک جدید از گردشگری در دنیا رواج یافته و در این نوع از گردشگری یعنی گردشگری سیاه هدفی به‌غیراز تفریح و خوش‌گذرانی موردنظر است و آن تجسم بحران‌های طبیعی و انسانی در مناطقی است که دچار آسیب و بلا شده یا آنکه افرادی به کام مرگ فرو رفته‌اند و البته این شاخه از گردشگری طرفداران زیادی هم پیداکرده است.
گردشگری سیاه (Dark tourism) از دهه ۱۹۹۰، وارد ادبیات گردشگری شده و به لحاظ اقتصادی، درآمدزایی و ارزآوری بسیار زیادی را برای مناطق گرفتار در حوادث و بلا به همراه داشته است از این رو برخی کارشناسان گردشگری و جهانگردی بر استفاده از ظرفیت‌های این حوزه تاکید دارند زیرا بر این عقیده‌اند که می‌تواند از لحاظ مزایای اقتصادی و جنبه‌های آموزش مورد توجه تصمیم‌گیرندگان این حوزه در ایران نیز قرار گیرد.
در استان اصفهان، باتوجه به اینکه مناطق خوش آب‌وهوا و پررونق در سال‌های اخیر تحت تأثیر خشکی زاینده‌رود به وضعیت ناخوشایندی تبدیل شده، برخی کارشناسان ومسئولان از جمله ناهید تاج الدین، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی براین باورند که می‌توان ازاین‌گونه مناطق و اتفاقات ناگوار برای ترویج گردشگری سیاه، استفاده کرد و آن‌ها را به منبع تغذیه‌ای برای گردشگری این استان تبدیل نمود.
تاج الدین یکی از قابلیت‌های شرق اصفهان را استفاده از گردشگری سیاه عنوان کرده و می گوید: با توجه به پیشروی کویر و از دست رفتن بیش از ۵۰۰ میلیون درخت در یک بازه زمانی چهارساله، تالاب گاوخونی می‌تواند مکان گردشگری سیاه باشد، زیرا در چند سال اخیر، گردشگری سیاه در دنیا رواج یافته زیرا هدف از پرداختن به آن، تفریح و خوش‌گذرانی نیست، بلکه آن‌ها مکان‌هایی را برای گردش انتخاب می‌کنند که چندان خوشایند نیست و حتی گاهی گردشگران را به غم فرومی‌برد.
عضو هیأت رییسه کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح می‌کند: این بلای طبیعی و تهدید را می‌توان در شرق به فرصت بدل کرد.
وی می‌افزاید: باید اصفهانی‌ها و غیر اصفهانی‌ها را به گاوخونی ببریم و از نزدیک فاجعه‌ای که در حال رخ دادن است را برای آن‌ها تشریح کنیم و اثبات کنیم که دلیل بحران زاینده‌رود سوء مدیریت‌هاست نه طبیعت و خشکسالی، این‌طور همه گردشگران سیاه سفیران احیای زاینده‌رود خواهند شد.
گردشگری سیاه فریاد کردن فاجعه‌ای که برای اصفهان رخ داده‌است
تاج الدین تاکید می‌کند: گردشگری سیاه مطلقا به معنای اعلام پایان زاینده‌رود یا اعلام پایان گاوخونی نیست بلکه اتفاقا نمایاندن فاجعه ایست که در حال رخ دادن است و نوعی کنش اجتماعی برای حفظ زاینده‌رود و گاوخونی نیز هست، گردشگری سیاه فریاد کردن فاجعه ایست که برای اصفهان رخ‌داده است و طلب استمداد از همه گروه‌های اجتماعی و سیاسی برای احیای زاینده‌رود است.
انحراف از قابلیت‌های اصلی گردشگری
در این بین عده‌ای نیز بر این باورند که باوجود قابلیت‌های بالقوه‌ای مانند گردشگری فرهنگی، گردشگری طبیعت و گردشگری سلامت در ایران و به‌ویژه اصفهان با وجوداین‌که هنوز از پتانسیل‌های این حوزه به‌شکل کامل، کارا و درآمدزا استفاده‌نشده است، پرداختن به بحث گردشگری سیاه چندان ضروری به نظر نمی‌رسد.
دراین‌باره عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی اصفهان در گفتگو با ایمنا بیان می‌کند: اصفهان پیش‌تر از گردشگری سیاه، دارای پتانسیل‌های بسیاری قوی درزمینه گردشگری طبیعت، آثار تاریخی و گردشگری سلامت است که هنوز به هیچ‌کدام از آن‌ها به‌طورجدی پرداخته نشده و دلیل این مسئله فقدان هماهنگی و برنامه‌ریزی پروسه‌ای برای چنین قابلیت مهمی در این استان است.
عبدالرسول داوودی توضیح می‌دهد: در برنامه‌ریزی پروسه‌ای (فرآیندی) برای همه ارگان‌ها و هماهنگ با یکدیگر مسئولیتی تعریف می‌شود وهرنهاد با توجه به وظیفه‌اش برنامه خود را دنبال می‌کند سپس به نتیجه موردنظرشان دست می‌یابند. مانند کشور مالزی که با چنین برنامه‌ریزی توانست رتبه گردشگری خود را از۶۰ به کمتر از ۲۰ برساند.
وی خاطرنشان می‌کند: در استانی مانند اصفهان که هر نهاد و هر مسئولی تصمیم جداگانه‌ای می‌گیرد بی شک خروجی مناسبی هم وجود ندارد. درحالی‌که باوجود وضعیت فعلی نرخ ارز، می‌توان بهترین فرصت را برای جذب گردشگر در اصفهان که ارزان‌ترین شهر و پرجاذبه‌ترین است، فراهم نمود.
داوودی می‌افزاید: وقتی با وجود این شرایط مناسب، به قابلیت‌های گردشگری اصفهان در زمینه آثار تاریخی و طبیعی توجه چندانی نمی‌شود چگونه می‌توان انتظار داشت که به گردشگری سیاه در این استان پرداخته شود، به عبارتی این تئوری‌های جدید انحراف از بحث اصلی گردشگری خواهد بود.
این عضو اتاق بازرگانی تصریح می‌کند: اگر در کشورهای دیگر این نوع از گردشگری رواج یافته به دلیل آن است که آن‌ها مسائل اولیه خود را درزمینه گردشگری حل کرده و سپس به این نوع از گردشگری پرداخته‌اند ولی در کشور و در استان ما که هنوز از قابلیت‌های بالقوه گردشگری استفاده‌نشده نمی‌توان به چنین مسائل حاشیه‌ای توجه چندانی داشت.
گزارش از : نفیسه زمانی نژاد
نظر شما