به گزارش خبرنگار ایمنا، ماجرای گزینش روزی برای اصفهان به بهمن‌ماه سال ۱۳۸۳ باز می‌گردد. در این سال برخی از سازمان‌های غیردولتی اصفهان همچون «کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ»، «جمعیت طبیعت‌یاران و «انجمن مثنوی‌پژوهان ایران» از این پیشنهاد، استقبال و تلاشی گروهی را برای گزینش روز اصفهان آغاز کردند؛ پس از اعلام فراخوان به چهره‌های فرهنگی و هنری، فرهیختگان، اصفهان‌شناسان و استادان دانشگاه‌ها، پیشنهادهایی برای گزینش روزی با عنوان «اصفهان» با ذکر دلایل و مستندات کافی و با توجه به ریشه‌های تاریخی و فرهنگی آن به دبیرخانه ارسال شد و سرانجام در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۴ پیشنهادهای رسیده بررسی و به داوری گذاشته شد و پس از گفت‌وگوهای بسیار، اصفهان‌شناسان با رأی اکثریت روز یکم آذرماه هر سال را به‌عنوان «روز نکوداشت اصفهان» گزینش و تصویب کردند.
امسال شهرداری اصفهان به مناسبت گرامیداشت این روز اجرای برنامه‌های متنوع و متعددی را برنامه‌ریزی کرده که برای کسب اطلاعات بیشتر درباره برنامه‌های ویژه روز اصفهان در آذرماه سال‌جاری همچنین آگاهی از برنامه‌های پیش روی این سازمان، پیوست فرهنگ و اقتصاد، نقش گروه‌های فرهنگی در جوامع شهری، آخرین خبر در خصوص راه‌اندازی خانه تئاتر و ... با «رضا روحانی؛ معاون فرهنگی هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان» به گفت و گو نشستیم.
به مناسبت روز اصفهان چه برنامه‌هایی در شهر اجرا می‌شود؟
نامگذاری روز اصفهان مورد اتفاق اصفهان‌شناسان، پژوهشگران و مدیریت شهری اصفهان بوده است از این رو به مدت هفت روز یعنی از یکم تا هفتم آذرماه بیش از ۱۰۰ برنامه در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری، اجتماعی و ورزشی در سطح شهر اجرا خواهد شد؛ یکی از این برنامه‌ها با عنوان «میدان تا میدان» است که مجموعه میدان امام علی(ع) تا میدان امام خمینی(ره)، میدان نقش جهان و بازار قیصریه را در بر می‌گیرد؛ به عنوان مثال در میدان نقش جهان قرار است بازی چوگان و کُشتی پهلوانی برگزار شود، همچنین در منطقه ناژوان ویژه برنامه‌های تفریحی و ورزشی مانند مسابقات اسکیت برگزار خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که امسال در روز اصفهان داریم، برای نخستین بار «نشان مرحوم امیرقلی امینی» را به سه نفر از جمله یک نفر در حوزه کارآفرینی اجتماعی، یک نفر در حوزه روزنامه‌نگاری و یک نفر در حوزه فرهنگ عامه اصفهان اهداء خواهیم کرد که امیدواریم این کار استمرار یابد.
برگزاری همایش نکوداشت اصفهان روزهای اول و سوم آذرماه در کتابخانه مرکزی توسط سمن‌های اصفهان و با کمک سازمان فرهنگی هنری شهرداری، رونمایی از جشنواره داستان چهارباغ، برگزاری همایش فرهنگ عامه توسط مرکز اصفهان شناسی روز هفتم آذر در محل اتاق بازرگانی، بررسی کارنامه مداح مرحوم «سعیدی منش» در هنرسرای خورشید از دیگر برنامه‌های هفته اصفهان در آذرماه است.
برگزاری ویژه برنامه بررسی مکتب آواز اصفهان، نمایشگاه آثار «بخردی» در موزه هنرهای معاصر، نمایشگاه بریده روزنامه‌های اصفهان در عصار خانه شاهی با کمک فرهنگسرای رسانه و اجرای نقالی در راه شاهی توسط مرکز اصفهان شناسی، بزرگداشت «عبدالحسین سپنتا» به عنوان نخستین کارگردان فیلم ناطق فارسی در کتابخانه مرکزی بخشی از برنامه‌های فرهنگی هنری سازمان از اول تا هفتم آذر به مناسبت روز اصفهان است.
از دیگر برنامه‌های حوزه فرهنگی هنری شهرداری اصفهان بگویید؟
مجموعه معاونت فرهنگی هنری با توجه به تنوع و تکثر گسترده‌ای که در سطح شهر دارد، تقریباً هر روز برنامه‌هایی دارد؛ جدا از مراکزی مثل موزه هنرهای معاصر، عصارخانه شاهی، حمام علی قلی آقا یا مراکزی که بازدیدهای روزانه دارند و مراکزی که در محله‌ها، کتابخانه‌ها یا سالن‌های مطالعه ارائه خدمات آنها روزانه است، یک سری برنامه‌های به نسبت برجسته‌تری طراحی شده است.
در هفته آخر دی‌ماه، هفته کارآفرینی را پیش رو داریم که به همین مناسبت ۱۵ مرکز از مراکز فرهنگی هنری شهرداری در آن هفته با برنامه‌هایی در حوزه کارآفرینی درگیر خواهند شد.
پنجم و ششم بهمن ماه سال‌جاری اختتامیه «جایزه داستانی جمال‌زاده» که یک جایزه ادبی عطف به اصفهان در سطح ملی است، برگزار می‌شود، البته فراخوان آن اعلام شده و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری در این جشنواره شرکت کنند.
در راستای توسعه صنعت سینمای شهر، نمایشگاه «صنعت سینمای اصفهان» برای نخستین بار هفته آخر بهمن‌ماه در محل سیتی‌سنتر اصفهان برگزار می‌شود؛ همچنین سلسله برنامه‌هایی تحت عنوان شب‌های اصفهان برگزار می‌شود که هدف آن معرفی رجال، مشاهیر و مناظر گوناگون شهر اصفهان است که به احتمال زیاد مکان اجرای آن در راهِ شاهی، مجاور مرکز اصفهان‌شناسی خواهد بود.
راه‌اندازی پاتوق‌های فرهنگی هنری در نقاط مختلف شهر از دیگر برنامه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری اصفهان است که برنامه‌ریزی‌های آن انجام شده و امیدواریم تا پایان سال‌جاری تمام برنامه‌های ذکر شده به نحو احسن برگزار شود تا پس از آن به استقبال نوروز و برنامه‌های کلان اجتماعی سطح شهر برای استقبال از مسافران نوروزی برویم.
در تمام حوزه‌های سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری به ویژه معاونت فرهنگی هنری از ایده‌های شهروندان استقبال می‌کنیم، در این راستا راه‌های ارتباطی شهروندان با این معاونت، سایت سازمان و نظام پیشنهادات است؛ همچنین شهروندان می‌توانند به ۲۴۷ مرکز فرهنگی سطح شهر مراجعه کنند تا بتوانیم از ایده‌ها، توان اجرایی و مشارکتی شهروندان بهره‌مند شویم.
نقش گروه‌های فرهنگی در جوامع شهری برای ارتقاء سطح فرهنگ چیست؟
کلان‌شهر یا جهان شهری مثل اصفهان با توجه به گستردگی و پتانسیل‌هایی که در حوزه‌های مختلف دارد، عرصه‌ای نیست که یک سازمان به تنهایی بتواند تمام نیازمندی‌های آن حتی در حوزه‌های فرهنگی هنری را ساماندهی کند و برنامه و پاسخ قابل قبولی داشته باشد؛ به همین دلیل در صدد هستیم از ایده‌ها و کمک شهروندان استقبال کرده تا بتوانیم در ایده‌پردازی، طراحی برنامه‌ها و در مرحله اجرا از مشارکت آنها استفاده کنیم.
یکی از استراتژی‌های مدیریت شهری در تمام حوزه‌ها به ویژه حوزه فرهنگی هنری جلب و جذب مشارکت شهروندان به خصوص سمن‌ها و NGOها است، به همین دلیل یکی از برنامه‌های اصلی معاونت فرهنگی هنری این است که بتواند مکان‌هایی را به صورت «خانه تشکل‌ها» یا خانه سمن‌ها طراحی کند و به صورت یک جا یا پراکنده در قالب فرهنگسرا در اختیار گروه‌ها و سمن‌ها قرار دهد تا با مشارکت آن ها طراحی و اجرای برنامه‌های شهری هر چه بیشتر، سریع‌تر و راحت‌تر در خدمت شهر قرار گیرد.
آیا در جامعه پیوستی بین فرهنگ و اقتصاد قائل هستید؟ تا چه اندازه ارتقاء فرهنگی در معیشت مردم می‌تواند مؤثر باشد؟
فرهنگ بیش از ۳۰۰ تعریف داشته و گستردگی زیادی به لحاظ مفهومی دارد، اما یکی از ساده‌ترین تعاریف این است که فرهنگ مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها، اعتقادات، اخلاقیات، آیین و رسوم و آدابی است که در جامعه ساری و جاری بوده و از گذشته‌های دور در توالی و تکثر نسل‌ها به جایگاه امروز رسیده؛ بی‌شک هرچقدر تعالی فرهنگی در جامعه افزایش پیدا کند، هزینه‌های زندگی یا هزینه‌های مبادله کاهش پیدا می‌کند.
برای تفهیم بهتر مطلب مثالی می‌زنم؛ فرض کنید در محیطی وقتی یک شهروند به عنوان عابر پیاده قصد دارد از عرض خیابان عبور کند، با نشان دادن یک حرکت نمادین دست، راننده خودرو را متوجه می‌کند و آنها با فرهنگ بالایی که در جامعه وجود دارد، ترمز می‌کنند تا عابر پیاده عبور کند، یعنی هزینه عبور از خیابان برای یک شهروند یک علامت با دست دادن است؛ اما اگر این فرهنگ در جامعه وجود نداشته باشد یا ضعیف باشد و فرد اعتماد نکند با این نمایش نمادین می‌تواند به سلامت از خیابان عبور کند، مجبور می‌شویم خیابان ها را خط‌کشی عابر پیاده کرده، پل عابر پیاده بسازیم و ... که هزینه‌های انجام آنها میلیاردی است، هزینه‌هایی که از محل پرداخت عوارض شهروندان برای اداره شهر، پرداخت می‌شود.
از سوی دیگر بحث اقتصاد فرهنگ و اقتصاد هنر را داریم، متأسفانه یک نگاه سنتی نزد پاره‌ای از افراد جامعه وجود داشته که گویا اقتصاد و فرهنگ و هنر دو امر مقابل و معارض یکدیگر هستند، در حالی که اینگونه نیست و اگر حوزه‌های فرهنگی و هنری درست دیده شود و رویکرد مناسبی داشته باشد، می‌تواند علاوه بر تعالی فرهنگی، حتی پول‌ساز و ثروت‌آفرین نیز باشد؛ به عنوان مثال در حوزه های کار آفرینی اجتماعی، این روزها می‌توانیم کاری کنیم که هم منفعت جامعه در آن وجود داشته باشد و هم منجر به کسب ثروت شود.
اصفهان شهر خلاق صنایع دستی در جهان است و اگر بتوانیم در این حوزه خوب عمل کنیم، صنایع دستی که میراث گذشتگان ما است و یکی از ارکان هویت فرهنگی جامعه ما است، می‌تواند تا حد زیادی ثروت‌آفرین باشد. جا دارد این خبر را به شهروندان بدهم که ما در حوزه معاونت فرهنگی هنری در صدد هستیم فضایی را به عنوان «شهرک صنایع دستی» راه‌اندازی کنیم تا در آنجا صنایع دستی اصفهان به صورت کارگاهی تولید و مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد و در این حوزه پیوستگی فرهنگ و کار فرهنگی و اقتصاد را بتوانیم به وضوح مشاهده کنیم.
تعریف شما از محور فرهنگی چهارباغ چیست؟
چهارباغ مدیریت خاص و مشخص خود را دارد، اما ما چهارباغ را در ادامه باغ‌های ایرانی می دانیم که در زمان صفویه عینیت یافت و به صورت چهارباغ درآمد که در زمان خود از خیابان‌های معروف جهانی بود.
امروزه نیز چهارباغ در محور گردشگری اصفهان از میدان امام علی(ع) تا صفه را در بر می‌گیرد، یک محوریت خاص و جایگاه ویژه‌ای دارد. با توجه به مسائلی که طی چندسال گذشته به وجود آمده بود، در حوزه معاونت فرهنگی تا جایی که به مأموریت معاونت ارتباط داشت، مجموعه‌ای را مأمور کردیم تا مطالعات گسترده فرهنگی را در رابطه با موضوع چهارباغ چه از لحاظ معماری و چه از منظر فعالیت‌های فرهنگی که زمانی در چهارباغ اجرا می شد و عامل رشد، شکوفایی و رونق و روایی چهارباغ بود، انجام داده و این موضوعات را بتوانیم بار دیگر بازخوانی و بخش عمده آن را در چهارباغ بازآفرینی کنیم.
البته بخش عمرانی محور چهارباغ متولیانی از جمله مدیریت پروژه چهارباغ، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری و ... را دارد، اما به لحاظ فرهنگی باید معاونت فرهنگی شهرداری بتواند فضای خاطره‌انگیز و نوستالوژی را که در چهارباغ وجود داشته، عطف به یک گذشته تاریخی بازخوانی و بازآفرینی کرده و از این رهگذر همان حسّ تعلق شهروندی و پویایی مجدد چهار باغ را احیاء کند.
با توجه به اینکه اصفهان هنرمندان زیادی دارد، چرا یک خانه تئاتر برای فعالیت‌های گروه تئاتر وجود ندارد؟
پتانسیل‌های اصفهان در حوزه‌های هنری بسیار زیاد است و پاسخی که تا امروز به این توانمندی‌ها داده شده، چندان درخور نبوده است؛ از جمله در همین مورد مشخص تئاتر که اشاره کردید، یکی از برنامه‌های پیش روی معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان این است که بتواند علاوه بر مکان‌هایی مثل تالار هنر یا تالار فرشچیان که می‌تواند ارائه مکانی به صورت سالن نمایش و چه به صورت پلاتو برای گروه‌های تئاتری باشد، تمام مکان‌های در اختیار شهرداری را بازبینی و آنها را با یک بهینه‌سازی، تبدیل به سالن‌های نمایش کند.
ایده‌آل ما این است که بتوانیم در هر حوزه‌ای از حوزه‌های شهری یک سالن را داشته باشیم تا اگر پتانسیل ارائه نمایش تئاتر را ندارد، حداقل به عنوان یک سالن تمرین بتواند در اختیار علاقه‌مندان و هنرمندان عرصه تئاتر قرار بگیرد؛ این مهم به زودی محقق خواهد شد و شاید تا پایان سال جاری دست کم دو الی سه مورد از آنها را فعال‌سازی کنیم.
ضمن اینکه به دنبال راه‌اندازی یک پردیس تئاتر هستیم که به زودی با قطعیت شدن آن، اخبار تکمیلی آن را به شهروندان اطلاع رسانی خواهیم کرد.
مأموریت و اهداف معاونت فرهنگی هنری شهرداری در نشر فرهنگ در شهر چیست؟
فرهنگ یک مقوله پیچیده چند وجهی، تدریجی و تکامل یابنده است که طی قرون مختلفی که ملت‌ها زندگی کرده‌اند، به صورت تجارب گسترده، انباشته و متراکم از نسلی به نسل‌های آینده می‌رسد، همچنین این مقوله داری ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای را در زندگی روزمره و تعالی جوامع داشته باشد.
پیش از اینکه به تشریح ماموریت‌های سازمان بپردازم، مراحل تکامل شهر را از منظر مدیریت شهری از آغاز دوران مشروطه که به دنیای جدیدتری وارد شدیم، تشریح می‌کنم. مدیریت شهری از ابتدا که تحت عنوان بلدیه یا شهرداری امروزی شکل گرفت و صرفاً وظایف کالبدی و خدماتی را برعهده خود می‌دانست که در سیر تکاملی خود بعد از مدت ها به ضرورت کار فرهنگی، در مرحله سوم به فرهنگ شهری و امروزه به مفهومی تحت عنوان «شهر فرهنگی» رسیده است.
شهر فرهنگی از مفاهیم نسبتاً نو در حوزه مدیریت شهری است که اگر بخواهیم شاخصه‌های اصلی آن را بیان کنیم، شهری است که برای اقشار مختلف شهروندان اعم از سالمندان، کودکان، میانسالان، جوانان، نوجوانان، معلولان و ... قابل زیست باشد.
شاخصه دوم شهر فرهنگی، معنا گرا بودن در شهر و سومین موضوع انسان محور یا شهروند بودن است، یعنی تمام برنامه‌ریزی‌ها و اهداف در نهایت باید در جهت خدمت‌رسانی مفیدتر و مؤثرتر به شهروندان باشد.
ما امروزه با حداقل سه تیپ یا گونه‌های شهری مواجه هستیم، برخی شهرها بر اساس بعضی شاخصه‌ها عنوان کلان‌شهر دارند مثلاً شهرهایی که بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارند را به عنوان کلان‌شهر مطرح می‌کنند. دسته دوم شهرهای جهانی هستند، در واقع به شهرهایی که در مدار ارتباطات جهانی قرار بگیرند، شهرهای جهانی گفته می‌شود.
اصفهان از معدود شهرهایی هست که علاوه بر اینکه کلان‌شهر و شهرجهانی است یعنی هم بیش از دو میلیون جمعیت دارد و هم در مدار ارتباطات جهانی واقع شده است، مفهوم سومی تحت عنوان «جهان‌شهر» را یدک می‌کشد؛ جهان‌شهر، شهری است که پاره‌ای از ظرفیت‌های بومی و محلی را در خود جای داده که استعداد و پتانسیل جهانی شدن را دارد و اصفهان به واسطه اینکه در مرکز فلات ایران به نوعی مرکز ثقل تمدن ایران است، در این سیر تمدن عظیم تاریخی یک سری ویژگی هایی را پیدا کرده است که در حال حاضر به شکل بومی و محلی دیده می‌شود، اما به واقع پتانسیل و استعداد اینکه جهانی بشود و بتواند پاسخی به نیازهای انسان امروز را بدهد، دارد.
مدیریت شهری اصفهان اعم از شورای شهر، شهردار و معاونت فرهنگی اجتماعی سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان در راستای تحقق آن سه مؤلفه مهم یعنی زیست‌پذیر بودن، معناگرا بودن و انسان محور بودن اهدافی کلان برای خود متصور است که اگر بتواند در قالب برنامه‌های مختلف این اهداف را محقق کند، بخشی از اهداف زیست‌پذیری، معناگرایی و انسان محوری تحقق پیدا خواهد کرد.
اهداف کلان معاونت فرهنگی اجتماعی سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان، توزیع عادلانه امکانات و فرصت‌های فرهنگی درسطح شهر است تا بتوانیم توزیع عادلانه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در حوزه‌های مختلف را در سطح شهر داشته باشیم.
مشارکت دادن عموم شهروندان در برنامه‌ها و مدیریت شهری از دیگر اهداف است، چرا که اساساً اعتقاد داریم امور شهر را با توجه به تنوع و تکثر گسترده‌ای که دارد، اگر بنا باشد یک سازمان به تنهایی متولی باشد قطعاً متولی خوبی نخواهد بود، بنابراین یک ضرورت منطقی است که تمام شهروندان به ویژه شهروندانی که در قالب گروه‌هایی همچون سمن‌ها، NGO ها و سازمان‌های مردم نهاد فعال هستند، در ایده‌پردازی و اجرای ایده‌ها مشارکت کنند.
سومین وظیفه‌ای که شهرداری برای خود در حوزه فرهنگی متصور شده، توانمندسازی شهروندان در حوزه‌های مختلف، آموزش حقوق شهروندی و مهارت‌های اجتماعی است؛ چیزی که متأسفانه در این ارتباط با خلاء عظیمی در جامعه مواجه هستیم و علی‌رغم وجود دستگاه‌های آموزشی متنوع و متکثر، هنوز یک بخش مهمی از آموزش‌هایی که برای یک شهر فرهنگی ضرورت دارد، مغفول مانده و متولی مشخصی هم ندارد. شهرداری اصفهان در صدد برآمده تا در این حوزه ورود کرده و بخشی از این آموزش‌ها را ساماندهی کند.
از جمله دیگر اهداف کلان معاونت فرهنگی هنری سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان، تقویت سرمایه‌های اجتماعی و افزایش حسّ تعلق شهروندی است؛ حس تعلقی که هر چه بیشتر سطح اعتماد شهروندان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی توسعه پیدا کند، هزینه‌های زندگی کاهش پیدا می‌کند.
از دیگر اهداف ما که از شاخصه‌های جهان شهر اصفهان است، تبدیل ظرفیت‌های بالقوه اصفهان به امر جهانی است، یعنی برای پتانسیل‌هایی که در سطح شهر اصفهان وجود دارد و به آن صورت که باید و شاید مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اگر برنامه درستی تعریف شود نه تنها برای شهر اصفهان آورده فرهنگی و اقتصادی خوبی خواهد داشت، بلکه می‌تواند از مرزهای جغرافیایی اصفهان و ایران نیز بگذرد و به امری جهانی تبدیل شود.
فعالیت‌های سازمان حول چه محورهایی است و بیشتر کدام قشر از افراد جامعه را مورد خطاب قرار می‌دهد؟
سازمان فرهنگی اجتماعی در سه حوزه فرهنگی، هنری با بیش از ۲۴۷ مرکز در سطح شهر اصفهان در خدمت شهروندان است. اگر بخواهیم این مراکز را باتوجه به ماهیت آنها عنوان‌بندی کنیم، تعدادی از این مراکز قالب محور هستند؛ مجموعه‌هایی مثل هنرسرای خورشید که به امر موسیقی می‌پردازد و تالار هنر که یکی از بهترین سالن‌های نمایش تئاتر در سطح شهر اصفهان است.
دسته دوم از مراکز سازمان فرهنگی در حوزه معاونت فرهنگی اجتماعی، دفاتر تخصصی است که در حال حاضر حدود هفت دفتر تخصصی تحت عنوان دفاتر تخصصی کودک، نوجوان، سینما و ... وجود دارد که سعی می‌کنند برنامه‌هایی را در رابطه با قشری که عنوان آن را دارند، طراحی و اجرا کنند.
دسته دیگر موضوع محور هستند، یعنی فرهنگسرا و خانه‌های فرهنگی که در سطح شهر فعال هستند و مدیریت تعدادی از آنها با معاونت فرهنگی هنری شهرداری و تعداد بیشتر آنها تحت عنوان مراکز واگذاری توسط بخش خصوصی اداره می‌شود، البته کمک‌های مالی نیز از سوی شهرداری به این فرهنگسراها انجام می‌شود تا برنامه‌های مورد نیاز محدوده محل قرارگیری فرهنگسرا را طراحی و اجرا کنند.
دسته چهارم کتابخانه‌ها و سالن‌های مطالعه است که تعداد محدودی از آنها همچون کتابخانه مرکزی اصفهان، میرداماد، ماهان، توسط این معاونت مدیریت مستقیم می‌شوند و اداره بخش عمده‌ای از آنها به داوطلبان بخش خصوصی واگذار شده است.
گفت و گو از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس شهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما