به گزارش ایمنا، با ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان، مجموعه‌ای از تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در این منطقه آغاز شد که پس از چندی به آسیای میانه، شرق دور، شمال آفریقا و حتی اروپای مرکزی نیز گسترش یافت.
همانند تحولاتی که در مرزهای جغرافیایی اسلام ایجاد شد، در بین مسلمانان بومی شبه جزیره نیز به مرور رویدادهایی بروز و ظهور پیدا کرد که بر آینده جهان اسلام و دامنه توسعه اندیشه‌های این آیین اثرگذار بود.
یکی از مهمترین رویدادهای تاریخی اسلام، بروز خلافت مقابل امامت پس از رحلت حضرت محمد(ص) بود و این خلافت در بین مدعیان آن از تغییر و اختلاف مصون نبود تا به دست امویان و سپس عباسیان رسید وجه مشترک همه آن‌ها ستیز با ولایت علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و فرزندان و نوادگان ایشان بود تا جایی که در بعضی ادوار، دوستی خاندان علی(ع) و حتی مودت با علویان، از نظر خلفا جرم بود و بر آن مجازات‌های سنگین وضع می‌کردند.
ستیز با شیعیان و اعتقاد آن‌ها تنها به اینجا محدود نشد و برخی از حکام عباسی، علویان را از دم تیغ شمشیر گذراندند. مأمون از حکام بنی‌عباس بود که عزم آن داشت تا با تحمیل صلحی از پیش طراحی شده، قدرت علویان را مهار کند؛ پس به امام رضا(ع) پیشنهاد ولایتعهدی داد و امام بر اساس شرایط آن زمان، اجباراً آن را پذیرفت ولایتعهدی امام باعث شد تا خیل عظیمی از علویان به مقصد طوس، آهنگ ایران کنند.
از جمله این افراد «جعفر بن موسی(ع)» معروف به شاهرضا(ع) است که برادر امام رضا(ع) و فردی صاحب علم و عمل و عابد بوده است. با حکم امام رضا(ع) وی به همراه برادران دیگرش، برای تعلیم احکام شرعی از طوس به اصفهان فرستاده شد.
جعفر بن موسی(ع) در اصفهان ماند تا این که خبر شهادت برادرش امام رضا در طوس را شنید، پس برای فرار از دست عمال حکومت عباسی و با هدف پیوستن به برادر دیگرش «احمدرضا شاهچراغ(ع)» به مقصد فارس حرکت کرد، اما سربازان حکومتی در «قمشه» که امروزه به «شهرضا» مشهور است، او را گرفتار و شهید کردند.
پیکر او را در زمین کنار کوهستان که محل شهادتش بود رها کردند و سر وی را به اصفهان بردند و در «دروازه طوقچی» دفن کردند؛ تا قرن‌ها حتی آشکارا بردن نامی از اولاد علی(ع) جرم بود تا اینکه نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی که داعیه‌دار مذهب تشیع بودند به حکومت رسیدند و سلسله صفویان را که حب آل علی(ع) از ارکان اصلی آن بود، تأسیس کردند.
طبق اسناد به دست آمده، محلی که امروزه مدفن جعفر بن موسی(ع) مشهور به امامزاده شاهرضا است، سابق بر این محوطه آن به عنوان قبرستان استفاده می‌شده است.
«مسیح‌الله جمالی» مؤلف «تاریخ شهرضا» از دیواری سخن گفته که مورد استفاده آن، دفن اموات در آن به سبک زرتشتیان بوده است: «دیوار قطوری است از گل که در گورستان کهنه امامزاده شاهرضا در دامنه کوه سفیدی در مغرب شهرضا موجود است که راه پشت دیوار به راه گبری معروف است؛ این می‌رساند که قسمت غرب گورستان و پشت دیوار گلی محلی بوده جهت این که مردگان در آن گذارده شوند.»
در سند دیگری در همان کتاب آورده است: «از جمله سند روشن و زنده، سنگ قبور قبرستان شاهرضا است که از سال ۹۵ هجری قمری موجود است.» ساختمان اصلی بقعه در زمان شاه اسماعیل اول صفوی پی ریخته شده است؛ بارگاهی که در زمان شاه اول صفوی ساخته می‌شود اتاقکی بوده روی مزار با چهار ورودی از چهار جهت و گنبدی شبیه گنبد مسجد جامع امام اصفهان.
نقش و نگارهای اسلیمی گنبد با زمینه فیروزه‌ای و کاشی‌های لاجوردی منقش به آیات قرآن تزئینات گنبد بوده است، اما درون اتاقک دیوارهایی ساده و بدون تزئینات بوده است که ضریحی چوبی موجود در میان اتاق را احاطه می‌کرده است.
در همان زمان در قسمت غربی بارگاه نیز صحن کوچکی ساخته بودند که در دوره‌های بعد توسعه یافته است. سنگ آب زیبایی نیز شبیه سنگ آب مسجد جامع اصفهان در صحن قرار داده‌اند که تا امروز موجود است.
پس از زوال حکومت صفویه و گذشت ایام، در زمان زندیه از جانب مغرب صحن دیگری به بارگاه اضافه شد. در زمان قاجار صحن آستان از جانب شمال توسعه یافت و حوضی در همان صحن ساخته شد که آب چشمه‌ای که آن زمان وجود داشته است درون آن ریخته می‌شده است. با همت و هزینه‌کرد «بانوی عظمی»، دختر ناصرالدین شاه قاجار گنبد امامزاده مرمت شد، ضریح نقره روی مزار قرار داده شد و آئینه‌کاری و تزیینات داخلی حرم انجام شد.
همچنین به دستور «قهرمان میرزا صارم‌الدوله» دو در خاتم کاری نفیس در ورودی رواق‌ها نصب شد که هر دوی آن‌ها در موزه آستان مقدس این امامزاده موجود است. در طرفین ورودی حرم که امروز داخل رواق شمالی قرار گرفته عبارت: «مقرب‌الخاقان سهام‌الملک» مشاهده می‌شود.
این بقعه بر سر راه اصفهان به شیراز واقع است و مسیری پر تردد برای تاجران و نظامیان و سیاحان بوده است؛ به دنبال گسترش سیاست توسعه راه‌ها و امنیت تجارت در زمان شاه عباس اول صفوی، کاروانسرایی در قسمت شمالی حرم ساخته شد که در حال حاضر با کاربرد هتل، محل اسکان مسافران است. در سمت غربی حرم در زمان ناصرالدین شاه قاجار به همت مجتهد وقت قمشه «حاج ملا مهدی»، مسجدی بنا می‌شود.
نظر شما