به گزارش ایمنا، سیزدهمین نمایشگاه استانی کتاب چند روز دیگر کار خود را شروع می‌کند در حالی که چندی پیش کتابفروشان در نامه‌ای به اتحادیه صنف کتاب و لوازم‌التحریر، نسبت به برگزاری این نمایشگاه در اصفهان اعتراض کردند در این نامه آمده است "در این اوضاع نابهنجار اقتصادی هیچ توجیه عقلانی و اخلاقی وجود ندارد که برای خوشایند معدودی که منافعشان در برگزاری و حاشیه‌های پرسود اینگونه نمایشگاهها است اجازه دهیم کتابفروشانی که متصدیان تنفس‌گاه‌های فکری و معنوی این شهر هستند در زیر فشار اقتصادی خرد شوند."
پس از آن اتحادیه صنف کتاب و لوازم تحریر اصفهان نیز در نامه جداگانه به رییس اتحادیه ناشران و کتافروشان تهران نوشت در صورت برگزاری این نمایشگاه " واحدهای صنفی این اتحادیه اقدام به فروش فوق‌العاده و ارائه تخفیف به اندازه کل تخفیف این نمایشگاه از روزهای قبل و با تبلیغات بسیار گسترده با هماهنگی دستگاه‌های مربوطه در سطح شهر انجام شده است، خواهند نمود و برای ناشرین محترم در این نمایشگاه جز رنج سفر و هزینه‌های اجرایی نمایشگاه عایدی دیگری حاصل نخواهد داشت."
نمایشگاه استانی کتاب در سال‌های گذشته نتوانست آنچنان که باید توجه ناشران و اهالی کتاب را به خود جلب کند این نمایشگاه نه تنها بصورت منظم برگزار نمی‌شد بلکه به گفته کتابفروشان این نمایشگاه مکانی برای تبادل‌نظر و ارتباط بیشتر میان ناشران و کتابفروشان نیست و تنها تبدیل به فروشگاهی بزرگ برای خرید و فروش کتاب شده است. شماری از کتابفروشان معتقدند برگزاری این نمایشگاه ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به بیش از ۱۰۰ کتابفروشی فعال می‌زند.
نمایشگاه، کتابفروشان را از چرخه توزیع کتاب خارج می‌کند
سید مهدی طالقانی مدیر فروشگاه کتاب زیتون، درباره اعتراض کتابفروشان به نمایشگاه کتاب، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا گفت: نمایشگاههای استانی برنامه‌ای است که در دهه ۷۰ آغاز شده است و بر اساس شرایط ارتباطی و امکانات محدود آن زمان برنامه‌ریزی شده است که کتابهای ناشران به دست مردم سراسر ایران برسد. اکنون بعد از گذشت بیش از ۲۵ سال از این برنامه، همه ناشران معتبر دارای سایت اطلاع‌رسانی و فروش آنلاین هستند و از طریق شبکه‌های اجتماعی آخرین آثار چاپ شده را به اطلاع مخاطبین می‌رسانند.
طالقانی با اشاره به تنوع و گستردگی کتابفروشیها در سطح اصفهان گفت: انتظار می‌رود مدیران و کارشناسان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بسیار حرفه‌ای و کارشناسانه عمل کنند و با برنامه‌ریزی بهتر و توجه به چرخه کامل تولید و توزیع کتاب اجازه ندهند نمایشگاه کتاب باعث نابودی کتابفروشی‌های سطح شهر شوند.
وی در ادامه گفت: مشکل این نمایشگاه بزرگ، فروش کتاب توسط ناشران است. این رفتار باعث شده کتابفروشان عملاً از چرخه توزیع کتاب خارج شوند. میزان فروش کتاب در این نمایشگاه به‌خوبی نشان می‌دهد که مردمِ کمترکتابخوان تقریباً هرسال سعی می‌کنند اندک کتابهای مورد نیازشان را از این نمایشگاه بخرند. تخفیف‌های چنددرصدی نمایشگاه هم در گرایش به خرید مردم از نمایشگاهها تأثیر زیادی دارد و اساساً مسئولان برگزاری نمایشگاه هم فروش بالا در نمایشگاه را جزو موفقیت‌های خود قلمداد می‌کنند.
نمایشگاه در ایران یک فروشگاه بزرگ کتاب است
محمد یزدخواستی مدیر پخش کتاب دانشگاهی علم گستر سپاهان نیز با اشاره به تاثیربرگزاری نمایشگاه در فروش کتابفروشیها اظهار کرد: این ساختار فروشگاهی نمایشگاه، بزرگترین آسیب را به کتابفروشی های کوچک و محلی می‌زند. به طوری که فروش کتابفروشان در ایام برگزاری نمایشگاه و هفته‌های پس از آن به‌شدت بی‌رونق می‌شود چون مصرف‌کنندگان کتابهای موردنظرشان را با تخفیف نمایشگاه تهیه می‌کنند.
یزدخواستی در ادامه با بیان اینکه نمایشگاههای کتاب در کشورهای پیشرفته بیشتر محل نمایش و تبادل آثار است تا فروش گفت: نمایشگاه در ایران عملاً یک فروشگاه بزرگ کتاب است که ناشران هر سال کتابهای خود را مستقیماً به دست مشتریان می‌رسانند و در آن جایی برای مبادلات فنی و حرفه‌ای فعالان نشر و مؤلفین و تولیدکنندگان فرهنگی باقی نمی‌ماند.
محسن عابدینی مدیر کتابفروشی البرز در پاسخ به علت مخالفت با نمایشگاه استانی کتاب گفت: اصفهان دارای تعداد بالای کتابفروشی نسبت به جمعیتش است و این مراکز در موضوعات مختلف به‌صورت تخصصی به معرفی و فروش کتاب مشغول هستند و نیاز طالبان علم و دانش بدون برگزاری نمایشگاه برآورده می‌شود.
وی گفت: یکی از جذابیت‌های نمایشگاه کتاب درگذشته پیدا کردن کتابهای نایاب و کمیاب ناشران که در کتابفروشیها پیدا نمی‌شد، بود اما در سال‌های اخیر با گسترش فروش اینترنتی و فعال شدن وبسایت‌های ناشران عملاً این جذابیت هم به‌شدت گذشته نیست و بسیاری از این کتابهای کمیاب را می‌شود از وب‌سایت خود ناشر تهیه کرد.
در سه سالی که نمایشگاه برگزار نشد با مشکلی مواجه نشدیم
غلامرضا رستمی مدیر شهر کتاب شعبه آمادگاه با اشاره به این مطلب که شهر اصفهان نسبت به فراوانی جمعیت از کتابفروشی های خیلی جامع و به‌روزی برخوردار است گفت: لزوماً اگر نمایشگاه با هدف فرهنگی باشد چه بهتر که کتابفروشیها از لحاظ مالی حمایت بشوند چه‌بسا که بسیاری از فروشگاههای همکاران با خون‌دل پابرجا مانده است و اصفهان یک شهر با غالب جمعیت کارگری است و قاعدتاً به دنبال تخفیف بیشتر چه‌بسا که خیلی از مراجعه‌کنندگان خریدشان را معطوف به طرح‌های حمایتی از کتابفروشان می‌کنند.
وی همچنین گفت: اگر هدف آشنایی مردم با عناوین جدید باشد به جرئت میگویم تمام عناوین جدید ناشران برتر کمتر از نیم روز در کتابفروشی‌های اصفهان موجود می‌باشد لازم به ذکر است در طول این سه سال که نمایشگاه برگزار نشد در شهر ما بیش از پنج کتابفروشی بزرگ تا متراژ ۷۰۰ متر افتتاح شده است.
بهروز کریمیان مدیر کتابفروشی بهروز علت اصلی اعتراضات به نمایشگاه کتاب را رکود بازار کتاب در اصفهان و تخفیف‌های بیش از حد کتاب در نمایشگاه و در کل بدبین شدن مردم نسبت به کتابفروشان می‌داند و می‌گوید: مراجعه‌کنندگان فکر می‌کنند کتابفروشان سود زیادی از فروش کتاب می‌برند در صورتی که حاصل فروش کتاب در آخر سال، تعداد زیادی کتاب از رده خارج شده و ویرایش کتابهای دانشگاهی است که ضرر زیاد از این بابت به کتابفروشان می‌رسد.
وی با اشاره به سه سالی که نمایشگاه کتاب استان برگزار نشد، گفت: در این سه سال برای ارائه کتاب با مشکلی مواجه نشدیم و مردم فرهنگ دوست و دانشجویان مشکلی از نظر تهیه کتاب نداشتند و نمایشگاه کتاب استانی باید در شهرهایی که تعداد کتابفروشی‌هایشان محدود بوده و مردم از نظر تهیه کتاب با مشکل مواجه هستند برگزار شود.
حضور مستقیم ناشران فعالیت صادقانه را نیمه‌جان می‌کند
مهدی چرخابی مدیر مرکز پخش کتاب گلفام با بیان اینکه تمام کتابهای ناشران را هم‌زمان با تهران در اصفهان پخش می‌کنیم و کتابفروشان هیچ کمبود و کسری کتابی ندارند، گفت: در طول سال این کتابفروشان هستند که به رایگان کتابهای ناشران را تبلیغ می‌کنند و برای دانش‌آموزان نیز مشاوران امین برای انتخاب بهترین کتاب‌ها هستند. برگزاری نمایشگاه و حضور مستقیم ناشران موجب فشار اقتصادی و نیمه‌جان کردن فعالیت صادقانه آنها است و سزاوار است ناشرین محترم با شرکت نکردن در این نمایشگاه اجازه دهند بیش از ۱۰۰ کتابفروش شهر مبلغ و فروشنده کتابهای باارزش آنها باشند.
وی همچنین گفت: کتابفروشیها در زمان نمایشگاه کاملاً از رونق می‌افتند و با توجه به این که مخاطبان در نمایشگاه خریدهای عمده می‌کنند، این رکود تا مدتی بعد از نمایشگاه هم ادامه پیدا می‌کند این را باید در نظر داشت که ناشران خصوصی فعال حدود ۸۰ درصد کتاب‌هایشان را در طول سال در کتابفروشیها و به‌واسطه مراکز پخش کتاب می‌فروشند و ضعیف و بی‌انگیزه شدن این بخش‌ها روی درآمد خود ناشرها هم تأثیر منفی می‌گذارد. برای همین است که پای صحبت هرکدام از ناشران فعال که بنشینید ترجیح می‌دهند نمایشگاهی نباشد و کتابفروشیها و مراکز پخش که شریک اصلی آنها در فروش کتاب‌هایشان هستند تقویت شوند و حاضرند از خیر آن فروش نقدی هم بگذرند.
نمایشگاه استانی ویترین قابل دسترسی ناشران شهرستان است
مرتضی ثابت‌قدم رییس ستاد اجرایی سیزدهمین نمایشگاه کتاب اصفهان و نائب رئیس شرکت تعاونی ناشران با اشاره به اینکه در حال حاضر و به دلیل شرایط سخت اقتصادی تنها خدمت تعاونی ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد به نشرهای کوچک برپایی همین نمایشگاهها است، گفت: اینکه کتابفروشیها حق دارند از صنف خود دفاع کنند این کاملاً قابل فهم است اما نه به قیمت نابودی ناشران شهرستانی که جز همان نمایشگاه فرصتی برای ارائه آثار خود ندارند. نمایشگاههای استانی تنها ویترین قابل دسترس برای معرفی آثار ناشران شهرستانی است و کتابفروشیها به دلیل فضاهای محدود و سیاست‌های فروش اغلب هیچ همکاری در توزیع آثار آنان ندارند ویا نمی‌توانند داشته باشند.
ثابت قدم افزود: تعطیلی سه ساله نمایشگاه استانی اصفهان بزرگترین ظلم به ناشران این استان بود که هم فضای فرهنگی شهر را به روی مردم بست و هم بسیاری از ناشران استانی را از چرخه تولید خارج کرد. ولی کتابفروشان با انواع طرح‌های حمایتی خانه کتاب شرایط بهتری داشتند و ما هم برنامه‌ریزی کردیم که در همین نمایشگاه استانی کتابفروشها بتوانند با ناشرانی تهرانی که کار می‌کنند از آنها نمایندگی بگیرند و در نمایشگاه از طرف آنها شرکت کنند.
وی در ادامه گفت: کتابفروشان محترم به‌جز آنان که صرفاً کتابهای فرهنگی عرضه می‌کنند- اغلب چندمنظوره هستند و علاوه بر کتاب، کتاب درسی و لوازم‌التحریر و وسایل فانتزی هم عرضه می‌کنند و در کنار آن کافه کتاب هم دایر کرده‌اند که بسیار هم امر مبارکی است.
رییس ستاد اجرایی سیزدهمین نمایشگاه اظهار کرد: در این بین برخی از کتابفروشی‌های شهر اصفهان به بهانه اینکه برگزاری این نمایشگاهها به فعالیت آنها لطمه وارد می‌کند، با این رویداد فرهنگی مخالف هستند. اما با فاصله گرفتن از این نگاه و عمیق‌تر شدن در تأثیر برگزاری این نمایشگاهها در سطح استان می‌توانند از پویش کتابخوانی و نشاطی که در طی یک هفته ایجاد می‌شود و با هدف قرار دادن بخش خاکستری جامعه به شکل صحیح و با برنامه‌ریزی دقیق برای بازگرداندن کتاب به سبد مصرف فرهنگی خانواده‌ها استفاده مؤثر نمود و از رکود سالانه‌ای که در بازار کتاب وجود دارد به میزان قابل توجهی کاهش داد. قطع به‌یقین اگر در خصوص این موضوع تحقیقات میدانی و علمی صورت بگیرد، نتیجه حاصل شده به نفع اهالی فرهنگ، اعم از مؤلف و صاحب اثر، ناشر، کتابفروش و مخاطبان خواهد بود. چون بسیاری از این حلقه هادریک زنجیر به هم پیوسته توسعه فرهنگی را معنا می‌کند.
ثابت‌قدم در پایان گفت: من پیشنهاد می‌دهم پس از پایان نمایشگاه برای بررسی دستاوردهای چنین رویداد فرهنگی و مطالبات ناشران و کتابفروشان و سایر اهالی فرهنگ برون‌رفت از نگرش‌های دوگانه یک نشست تخصصی با تأکید بر فراخوان و ارائه مقاله از جانب صاحب‌نظران و اهالی فرهیخته صنف و کلیه ناشران و کتابفروشان و سایر فعالان عرصه فرهنگ مکتوب و با مشارکت جدی کمسیون فرهنگی شورای شهر، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی. اتحادیه کتابفروشان، شرکت تعاونی ناشران اصفهان و انجمن ناشران اصفهان ونیز نویسندگان و مترجمان و محققان و پژوهشگران و همه فعالان حوزه فرهنگ مکتوب برنامه‌ریزی برگزار گردد.
نمایشگاه کتاب استان اصفهان آمیزه‌ای از نکات مثبت و منفی است؛ یعنی عده‌ای به نمایشگاه نقد دارند و عده‌ای هم نمایشگاه را خیر مطلق می‌دانند. این موضوع مستلزم این است که بر روی جنبه‌های مختلف نمایشگاه کار کارشناسیِ بی‌طرفانه انجام گیرد و با لحاظ کردن منافع پیشه‌ها و حرفه‌های دست‌اندرکار حوزه کتاب از این جمع‌بندی استفاده شود؛ تا اقدامات لازم برای بهبود وضعیت نمایشگاه را انجام شود.
گزارش از: مهناز مصطفوی_ خبرنگار فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما