به گزارش ایمنا، ریاضی درسی است که به انسان راه برخورد با سختیهای زندگی را آموزش میدهد و امید داشتن به اینکه در دل هر مسالهای راه حلی وجود دارد که با تمرین و استفاده از ذهن میتوان آن را پیدا کرد. اما رویکرد سیستم آموزشی و نحوه معرفی درس ریاضی از سوی معلمان به دانشآموزان، اغلب آنها را نسبت به درس ریاضی بدبین کرده و بسیاری از خلاقیتهای دانش آموزان در این زمینه را در نطفه خفه میکند. به منظور بررسی چرایی نبود تمایل بین اغلب دانش آموزان برای یادگیری درس ریاضی و باور برخی از دانش آموزان نسبت به سخت بودن این درس گفت و گویی را با علی رجالی، استاد ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
آیا ضعف آموزش ریاضی در ایران ریشه تاریخی دارد؟
خیر، چه در قدیم و چه در عصر حاضر ریاضیدانهای بزرگی از ایران و از همین سیستم آموزشی مدرسههای ایران بیرون آمدهاند. خانم مریم میرزاخانی چهار سال پیش برنده جایزه فیلدز شد و امسال آقای درخشانی برنده این جایزه شد. و یک نفر از ایران به عنوان سخنران مدعو کنگره بینالمللی ریاضیات دعوت شده و اینها نشان میدهد که ریاضیات در ایران جایگاه خود را دارد و معلمان ایرانی تلاش بسیاری کردند که ریاضی را خوب آموزش دهند و نتیجه آن افرادی هستند که از ایران در سطح بینالمللی شناخته شدهاند.
چقدر از ضعفهای موجود در حوزه درس ریاضی به سیستم آموزشی برمیگردد؟
مشکلی که الان با آن مواجه هستیم یکی بحث کنکور است که از اول دبستان شروع شده و دیگری عدم آمادگی بسیاری از معلمان است. اخیراً ما مطالعهای را انجام دادیم که نشان میدهد کشورهایی که در ریاضیات قوی هستند، کشورهایی هستند که حقوق معلمان از حقوق پزشکان و حقوق قضات و اساتید دانشگاه بالاتر است و ما هم اعتقاد داریم که اگر دانشآموز از ابتدایی خوب آموزش ببیند دیگر نیازی نیست در مقاطع بالاتر انرژی مصرف شود. اگر هر نوع سیستم آموزشی ای در کشور باشد ولی ما از این نکته غفلت کنیم، نمیتوانیم موفق شویم. توجه ما باید به دبستان باشد و کاری کنیم که افراد نابغه و خوشذوق به شغل آموزگاری جذب شوند و اگر چنین افرادی جذب شوند خودشان به دنبال روشهای جدید میگردند، یاد میگیرند و تدریس میکنند. ولی متأسفانه این روحیه در آموزشوپرورش ما وجود ندارد، کوچک انگاری آموزشوپرورش بهطورکلی در سطح جامعه و کوچک انگاری دبستان در آموزشوپرورش باعث شده که ما اصل مطلب یعنی توجه به دبستان را نادیده گرفته و تأثیر مخرب آن را در دورههای بعدی ببینیم.
روش تعاملی در تدریس ریاضی چقدر اهمیت دارد؟
زمانی متکلم وحده معلم بود، معلم سر کلاس درس میداد و دانشآموز یادداشت میکرد ولی همان زمان معلمانی موفقتر بودند که سعی میکردند در کلاس از دانشآموزان سؤال کنند و به دانشآموزان اجازه دهند که در کلاس مشارکت کنند. وقتی یک معلم میتواند دانشآموزی را که خوب مسئله حل کرده تشویق و به بقیه معرفی کند ، چنین دانشآموزی پرورش مییابد. بحثهای تعاملی که در سیستم آموزشی جهان وجود داشت در ایران نبود ولی بهطور غیرمستقیم معلمان خوب تلاش میکردند که این روش تعاملی را در کلاس درس پیاده کنند و به مشارکت دانشآموز در کلاس درس اهمیت دهند.
در ایران و بسیاری از کشورهای جهان تلاش شده که از اول دبستان دانشآموزان را از ریاضی بترسانند، مهمترین درس را ریاضی معرفی میکنند ولی به این مفهوم که اگر تو ریاضی را خواندی و موفق شدی در بقیه درسهایت هم موفق میشوی ولی همین مسئله باعث ایجاد اضطراب در دانشآموزان میشود. ما باید کاری کنیم که ریاضیات جالب، زیبا، قشنگ و بهصورت کاربردی در زندگی روزمره برای دانشآموزان دبستان تدریس شود. کاری که در خانه ریاضیات انجام میشود همان کاری است که در آموزشوپرورش انجام نمیشود و باید این خلاء را در سیستم آموزشی با الگوسازی جبران کنیم. دانشآموزان در خانه ریاضیات با بازی، تفریح و سرگرمی ریاضی را فرامیگیرند و ترس آنها از ریاضی میریزد.
به دلیل اینکه سلسله مراتب یادگیری ریاضی را داریم، اگر کسی در دبستان یا حتی سال اول ریاضی را بهخوبی یاد نگیرد سالهای بعد با مشکل مواجه میشود که ممکن است این روند در درسهای دیگر به این شدت نباشد. درنتیجه باید تلاش شود که از همان سالهای اول دبستان بچهها از ریاضی لذت ببرند و آن را در زندگی روزمرهشان به کار ببرند.
معلمان چه نقشی در آموزش ریاضی دارند؟
آموزش ریاضی به میزان قابل توجهی به معلم ارتباط دارد و دانشآموز تحت تأثیر معلم خوب میتواند به ریاضی علاقهمند شود و اگر معلمی بهخوبی درک ریاضی نداشته باشد و روشهای حل مسئله را نداند، دانشآموز تحت تأثیر چنین معلمی از ریاضی زده میشود؛ ضمن اینکه در آموزشوپرورش نیاز به معلمانی داریم که به شغل خود علاقه داشته باشند، خلاق باشند و توان این را داشته باشند که روشهای جدید ابداع کرده و پیاده کنند و ترس و واهمه از تغییر روش نداشته باشند و از روشهای قبلی تقلید نکنند، ولی این به شرطی امکانپذیر است که جایگاه معلمان در جامعه حفظ شود.
متأسفانه در سالهای اخیر در دبستان با پدیدهای به اسم آمادهسازی دانشآموزان برای آزمونهای ورودی مدارس خاص روبهرو هستیم، که این پدیده دنبالهرو مسئله کنکور است، که کنکور یکزمانی فقط سالهای آخر دبیرستان را تحت شعاع قرار میداد ولی الان از پیش از دبستان تا دورههای عالی دانشگاهی، کنکور ها ، آموزش ریاضی را تحت تأثیر قرار میدهند.
استفاده از نرمافزارها چقدر در بهبود تدریس ریاضی مؤثر است؟
استفاده از ابزارهایی اعم از گوشی، تبلت، لپتاپ و ... که در حال حاضر برای اغلب دانش آموزان جذابیت دارد برای آموزش ریاضی بسیار مؤثر و لازم است؛ معلم می تواند با استفاده از جذابیت این ابزارها و مدیاهایی که دارند کیفیت آموزش را بالا ببرد و دانش آموزان نیز با این روش از یادگیری ریاضی لذت خواهند برد.
رشتهای که الان بسیار مطرح است رشتهای به نام مدلسازی است که تلاش میکند مسائل روزمره را به زبان ریاضی بیان کند. ما باید نشان دهیم که ریاضیات به درد زندگی بشر میخورد و هیچ کاری در جهان بدون کمک ریاضیات انجام نمیشود.
در خانه ریاضیات مسابقهای به نام "اِلِمپیاد" برگزار میشود که در این مسابقه مسائل روزمره زندگی مطرح میشود و دانشآموزان سعی میکنند به کمک ریاضیات این مسائل را حل کنند که این مسابقات هم برای دانشآموزان جذاب است و هم به نحوه تفکر دانشآموزان برای حل مسئله کمک میکند.
آیا حل مستمر مسائل ریاضی میتواند به یادگیری آن کمک کند؟
دانشآموز باید با کار کردن و مشارکت در حل مسئله ، ریاضی را فرابگیرد نه صرفاً با گوش دادن؛ متأسفانه آمادهسازی برای آزمونها و کنکور باعث شده دانشآموز را ملزم کنند که با سرعت به مسائل پاسخ دهد. اگر کسی بخواهد بهسرعت به مسائل ریاضی پاسخ دهد، نمیتواند ریاضی را درک کند و مجبور است حفظ کند و چنین روشی در یادگیری ریاضی کاملاً غلط است.
در ایران و دیگر کشورها چقدر روشهای نوین آموزش ریاضی به کار گرفته میشود؟
آموزش ریاضی و علوم در آمریکا و بسیاری از کشورها با مشکلات شدید مواجه است. به استناد پژوهشی که در آمریکا انجام شد مسائل و مشکلات تدریس ریاضی و علوم در آمریکا مطرحشده و در آخر این پژوهش جملهای تکاندهنده گفتهشده که " مردم آمریکا نمیفهمند که آموزش ریاضی و علوم ما اشکال دارد به این دلیل که مهاجران، آمریکا را میگردانند." یعنی اکثر نخبههایی که در رأس مسئولیتهای بزرگ آمریکا قرار دارند مهاجرانی هستند که از کشورهای دیگر به آمریکا رفتهاند و سیستم آمریکا روی آنها میچرخد ولی اگر بحث مهاجرت نبود آمریکا نشان میداد که کشور پیشرفتهای نیست چون آموزش ریاضی و علوم آن نقص دارد و کشورهایی مثل سنگاپور، کره، چین، فنلاند و ژاپن پیشرفته هستند که در آنها به آموزش ریاضی توجه زیادی میشود و اگر ما از این کشورها الگوگیری کنیم، در آموزش ریاضی پیشرفت میکنیم و آنهم به انتخاب درست معلمان، آموزش معلمان و استفاده از ابزارهای جدید بستگی دارد. مطالعات "تیمز و پرلز" هم نشان میدهد کشورهایی در ریاضیات پیشرفت میکنند که به آموزگاران توجه ویژهای دارند.
داشتن روحیه کارگروهی چقدر در آموزش ریاضی تأثیر دارد؟
یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه ویژه شود، بالا بردن روحیه انجام کار گروهی در بین دانشآموزان است. متأسفانه در سیستم آموزشی فعلی رقابت بسیار زیاد است و به کارگروهی اهمیت داده نمیشود درحالیکه بهترین پروژههای دنیا بهصورت گروهی و تیمی انجام شده است؛ در خانه ریاضیات محور همه پروژهها کار گروهی است و هیچ پروژهای فردی انجام نمیشود و به دانشآموزان تعامل و چگونگی انجام دادن کار گروهی آموزش داده میشود و برای زندگی در جامعه آماده میشوند. ما ریاضی را برای ریاضی یاد نمیدهیم، بلکه ریاضی را برای زندگی بهتر آموزش میدهیم. هدف آموزشوپرورش باید تربیت شهروندان توانا باشد.
چه مشکلاتی در جامعه ما وجود دارد که گریبان آموزشوپرورش را گرفته است؟
یکزمانی روی سر در مدرسهها نام بزرگان علم و دانشمندان بود ولی الان اسم سرمایهدارانی روی مدارس به چشم میخورد که مدرسه میسازند؛ چون ما به آموزشوپرورش اهمیت کافی ندادیم و آموزشوپرورش بهجایی رسیده که سرمایهدارانی مدرسه می سازند که برخی از آنها اصرار دارند نامشان بر سر در مدرسه نقش ببندد.
دانشآموز وقتی وارد مدرسه شد باید با اسم شاعران و هنرمندان و دانشمندان وارد مدرسه شود نه با اسم سرمایهداران؛ موردهایی گزارش شده است که در دبستانی دو دانشآموز باهم دعوایشان شده است و دلیلش این بوده که یکی از آنها ادعا میکرده که این مدرسه را پدربزرگش ساخته و دانشآموز دیگر به او می گفته که پدربزرگش یک محتکر است. وقتی چنین مسئلهای در بین دانشآموزان است، میبینند که افراد دانشمند و معلمانشان ارزش ندارند و ارزش کسانی که پول بیشتری دارند بیشتر است و حتی اسم مدرسه به نام آنهاست و آموزشوپرورش در جامعه با چنین مشکلات بزرگی روبهرو است.
ریاضی و ریاضیدانها چقدر در جامعه تأثیرگذار هستند؟
در سال ۶۰ با پدیده افت کمی و کیفی ریاضی مواجه شدیم و تعداد افرادی که به رشته ریاضی میآمدند بسیار کم بود. برای حل این مشکل معلمان اصفهانی در سال ۶۲ مسابقات ریاضی دانشآموزی را راهاندازی کردند که این مسابقات به الگویی برای انجمن ریاضی کشور تبدیل و این طرح سراسری شد و تا حدودی افت کمی و کیفی به وجود آمده، رفع شد.
در حال حاضر مجدداً و با شدت بیشتر با این مسئله مواجه هستیم. دلیلش این است که دانشآموزان ریاضی را نمیفهمند و فکر میکنند اگر ریاضی بخوانند ارزشی در جامعه ندارند و باعث شده که دانشآموزان و خانوادهها از ریاضی فرار کنند درحالیکه جامعه را ریاضی دانان در قالب مهندسان و متخصصان فنی میسازند و این واقعیت وجود دارد که جامعه به ریاضیدانها نیاز دارد و دانشآموزان باید بدانند که اگر جذب ریاضی شوند قطعاً موفق خواهند شد.
نظر شما