به گزارش خبرنگار ایمنا، اهدای خون را به نوعی به اشتراک گذاشتن زندگی تلقی می‌کنند، اقدامی خداپسندانه که در کشور ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و سهم شهروندان ایرانی از ۱۰۸ میلیون لیتر خون اهدایی سالانه در جهان دو میلیون و یکصد هزار لیتر است.
همچنین نباید از یاد ببریم که مردمان ایران اهدای خون را کاملا داوطلبانه انجام می‌دهند و در شرایط مورد نیاز همواره به کمک هموطنانشان می شتابند، همان طور که در حوادثی مانند زلزله کرمانشاه و امثال این حوادث مردم ایران پا به پای امدادگران آمادگی خود را برای ارایه خدمت به هموطنانشان حرکت کردند و از جان برای خدمت به نیازمندان مایه گذاشتند.
از سوی دیگر نیز باید توجه داشته باشیم که اهدای خون تنها برای نیازمندان به این مایع حیاتی بلکه برای اهدا کنندگان نیز مزیت‌هایی دارد از جمله اینکه این اقدام منجر به تجدید منظم سلول‌های خونی می شود، از ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند هموکروماتوز (جذب بیش از حد آهن در بدن)، سرطان و ... جلوگیری می کند، سلامت قلب و کبد را به دنبال دارد؛ برای کاهش وزن موثر است و در نهایت آرامشی درونی را به اهداکنندگان هدیه می‌دهد.
به منظور آشنایی با چالش‌های پیش روی انتقال خون در استان اصفهان در حاشیه بازدید مدیرکل انتقال خون این استان از خبرگزاری ایمنا گفت‌وگویی را با وی انجام داده‌ایم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
مهم ترین شرایط اهدا کنندگان خون چیست؟
این شرایط بسیار گسترده است و اهداکننده باید از سلامت جسمی و روحی کامل برخوردار باشد تا اهداء خون باعث خسران فرد اهداکننده نشود و گیرنده خون هم آسیب نبیند، این شرایط قطعاً برای بانوان نیز وجود دارد. برخی از افراد مانند کسانی که دیابت، صرع، بیماری قلبی و عروقی، سکته های مغزی و قلبی دارند از اهداء خون به طور دائم معاف می شوند و کسانی که پنسیلین تزریق کرده، در دندان پزشکی داروی بی حسی استفاده کرده و خال کوبی وحجامت کرده اند و اعمال جراحی انجام داده اند در بازه زمانی کوتاه مدت از اهدای خون معاف هستند.
بیشترین گروه خونی مورد نیاز استان و بیشترین گروه خونی که اهداء می شود،چیست؟
در ایران بیشترین و فراوان ترین جامعه خونی مربوط به گروه خونی"o+ " است و به طبع در بیمارستان ها هم بیشترین مصرف مربوط به این گروه خونی است، در استان اصفهان نیز گروه خونی "o+ " بیشترین مصرف و فراوانی را دارد.
پیشرفت ها و دستاوردهای سازمان انتقال خون در چه مواردی بوده است؟
استفاده از فناوری‌های نوین در انتقال خون همپای سازمانهای جهانی در دستور کار است.در حال گذر از خون گیری سنتی هستیم، و قرار بر این است که به جای دریافت کیسه های خون فراورده های خونی مورد نیاز را از افراد دریافت کنیم.
یکی از دستاوردهای فناوری نوین "پلاکت آفرز" است به این صورت که بعد از پذیره نویسی و معاینه های اولیه فرد اهدا کننده به یک دستگاه وصل می شود و خون اهدا کننده به جای اینکه وارد کیسه شود وارد دستگاه می شود و این دستگاه اجزای سلولی که مورد نیاز است را از خون جدا می کند. تقریبا دو سال است که سازمان از فناوری های نوین استفاده می کند و مردم نیز استقبال خوبی از این فناوری ها کرده اند.
هدف ما برای استفاده از این روش ها این است که که فراورده های خونی که اثر بخشی مناسب دارند را دریافت و در اختیار بیماران قرار دهیم. به طور مثال اثر بخشی پلاکت آفرز شش برابر پلاکت معمولی است و به جای استفاده از شش واحد پلاکت معمولی از یک واحد پلاکت آفرز استفاده می کنیم، فرد بیمار که قرار است پلاکت را دریافت کند به جای اینکه در برابر شش انتی ژن مختلف از شش اهدا کننده قرار گیرد فقط در معرض یک پلاکت و یک انتی ژن قرار می گیرد و دچار عوارض و واکنش های کمتری می شود. این امر کمک می کند که بیمار زودتر بهبود یابد و فرد کمتر دچار عفونت ها و عوارض بیمارستانی می شود.
سازمان انتقال خون استان اصفهان با چه کمبودهایی از لحاظ فناوری،تجهیزاتی و فضای فیزیکی مواجه است؟
اهداء خون یک عمل انسان دوستانه است و کسانی که برای اهداء می آیند بدون هیچ گونه چشم داشتی خون خود را اهداء می کنند و حداقل انتظاری که از این سازمان دارند این است که وقتی به این مراکز مراجعه می کنند با یک سازمان منظم، تمیز و با تجهیزات کاملا به روز مواجه شوند و بیماران نیز انتظار دارند یک خون با کیفیت دریافت کنند که خون با کیفیت نیز بسته به داشتن تجهیزات مناسب،فضای نگهداری به روز است؛
با توجه به وضعیت موجود برای تجهیز سازمان انتقال خون، مراکز خصوصی و خیران باید وارد عمل شوند و در این زمینه به ما کمک کنند؛ در کلان شهر اصفهان فقط یک مرکز جامع انتقال خون داریم؛ تمام تجهیزات نیاز به باز سازی دارد؛ خیران با به صورت جدی وارد عمل شوند و سازمان انتقال خون را در خدمت رسانی یاری کنند،کلان شهر اصفهان با داشتن حدود سه میلیون نفر جمعیت باید بیش از یک مرکز جامع انتقال داشته باشد و حداقل به دو یا سه مرکز مانند مرکز میدان خواجو نیاز است تا علاوه بر اینکه از زحمت مردم و طی کردن راه طولانی برای اهدای خون کم شود،سازمان انتقال خون را نیز از خطرات احتمالی که میتواند فعالیت های این سازمان را تحت الشعاع قرار دهد،نجات دهد چرا که اکنون جایگزینی برای این سازمان در استان نیست و اگر مشکلی پیش بیاید دچار بحران های متعددی خواهیم شد.
آیا اعتبارات دولتی تخصیص یافته پاسخگوی نیازهای سازمان هست؟
اعتبارات دولتی نمی تواند همه نیازهای سازمان را پاسخگو باشد چرا که به تکنولوژی های به روز نیاز داریم و هزینه های مورد نیاز سنگین و سرسام آور است و سازمان پتانسیل نیازهایش آنقدر زیاد است که هرچقدر خیران بیشتر در زمینه کمک وارد شوند، سازمان پذیراست؛
اگر به امید اعتبارات دولتی بمانیم باید سالیان سال صبر کنیم تا دولت بتواند هزینه ها را تامین کند، برای این امر انجمن ترویج فرهنگ اهداء خون را راه اندازی کرده ایم که یک سال از زمان تاسیس ان می گذرد؛ خیرانی عضو این انجمن شده اند و ما را یاری می کنند، از سایر خیران هم تقاضا داریم ما را در بهبود خدمت رسانی یاری کنند.
باتوجه به شرایط تحریم برای تهیه و تولید کیسه‌های خون و فراورده‌های خون مراکز انتقال مشکل دارند یا خیر؟
با توجه به اینکه بخشی از کیسه های خون و فراورده های خونی در کشور تولید می شود تا کنون در این موارد یه مشکل بر نخورده ایم.
رتبه استان اصفهان در کشور در زمینه انتقال خون چیست؟
با توجه به جمعیت و مراکز خون گیری استان اصفهان رتبه ما از نظر خون گیری در جایگاه سوم قرار دارد.
مراجعه کنندگان مستمر چه کسانی هستند؟
مراجعه کنندگان مستمر کسانی هستند که حداقل دو بار در سال برای اهداء خون به مرکز انتقال خون می آیند و ۵۶درصد از اهداکنندگان را تشکیل می‌دهند، سالم ترین خون را اهدا کنندگان مستمر به واسطه اطلاعات خود مراقبتی و آزمایش هایی که سازمان در اختیار آن ها قرار می دهد،دارند؛آقایان چهار بار در سال و بانوان سه بار در سال می توانند خون اهداء کنند.
چه بیمارانی برای دریافت خون در اولویت هستند؟
بیشترین مصرف کنندگان خون بیماران تالاسمی هستند که تقریبا ۳۰الی ۴۰ درصد از خون اهدایی مرکز اصفهان را مصرف می کنند چرا که این بیماران باید در ماه یک یا دو واحد خون دریافت کنند،البته این گروه کاملا شناخته شده اند؛بیمارانی که عمل جراحی کرده اند،بیماران سرطانی و سایرین در اولویت های بعدی قرار دارند.
ذخیره خونی استان کافی است؟
شبکه ملی خون رسانی در کشور وجود دارد و زمانی که استانی ذخیره خونی اش از یک عدد معین بیشتر شود باید خون ذخیره اش را به استان های نیازمند بدهد؛ خوشبختانه استان اصفهان از ذخایر خونی خوبی برخوردار است و تا به حال از استان های دیگر خون دریافت نکرده ایم بلکه در حدود پنج تا شش هزار واحد خون مازاد را سالیانه به دیگر استان‌ها ارسال می کنیم تا این ماده حیاتی از چرخه استفاده خارج نشود چون مدت نگهداری خو ن ۴۰ روز است و بعد از این مدت از چرخه خارج می شود؛ اولویت سازمان در هر استانی این است که ابتدا نیاز بیمارستان ها و مراکز درمانی همان استان را تامیین کند.
چند مورد گروه خونی نادر در استان اصفهان داریم؟
حدود ۱۰مورد گروه خونی نادر در استان داریم؛ زمانی گروه خونی را نادر می گویند که به جز چهار گروه خونی رایج نباشد. از هر ۱۰هزار نفر یک نفر دارای گروه خونی نادر هستند. تازمانی که شخص برای تعیین گروه خونی و یا اهداء خون اقدام نکند متوجه این موضوع نمی شود.
سازمان انتقال خون بهترین و معتبرترین مرکزی است که گروه‌های خونی را تشخیص می دهد؛ در تمام دنیا تهیه خون برای این افراد با مشکل مواجه است که مهم‌ترین آن ها در ابتدا تشخیص گروه های نادر و سپس تامین خون مورد نیاز برای این گروه خواهد بود، در استان موردی از این گروه خونی داریم که تالاسمی هم دارد و گاهی اوقات برای تامین خون مورد نیازش از دیگر استان ها کمک می گیریم، زمانی که نیاز به جراحی داشت از قبل خونش را فریز کردیم تا به مشکل بر نخورد.
باتوجه به اینکه بخشی از فعالیت های سازمان انتقال خون مربوط به سلول های بنیادی است و در سال های اخیر آمار نیاز به سلول های بنیادی نیز افزایش داشته در رابطه با اقداماتی که در این زمینه داشته اید صحبت کنید؟
مرکزی به نام سپاس در سال ۹۵در رابطه با موضوع سلول‌های بنیادی در سازمان انتقال خون تاسیس شد، مرکز سپاس همان مرکز پذیره نویسی برخی از سلول های بنیادی یعنی سلول های خون ساز مغز استخوان است. تمام سلول های بنیادی را در بر نمی گیرد و فقط سلول های خون ساز را شامل می شودکه نوعی از سلول های بنیادی هستند؛ با توجه به گسترشی که در حیطه بیماری هایی که با پیوند مغز استخوان درمان می شوند، داریم احساس می‌شود در کشورپیوند مغز استخوان در حال افزایش است و احتمال دارد در سال های آینده دامنه این پیوند گسترده تر نیز شود؛ این مرکز کمک می‌کند تا افراد نیازمند به سلول های بنیادی خون ساز فرد اهدا کننده ای را که بیشترین شباهت ژنتیکی به آن ها را دارد سریع تر پیدا کنند.
روند ثبت نام در سامانه سپاس به چه صورت است؟
کسانی که تمایل دارند سلول های بنیادی خون ساز خود را اهدا کنند در این مرکز پذیره نویسیمی شوند،این افراد ترجیحاً از بین اهدا کنندگان خون انتخاب می شوند. چرا که اهدا کنندگان مخصوصا کسانی که اهدا کنندگان مستمر هستند از نظر سازمان در سلامت بهتر و بیشتری نسبت به سایر افراد قرار دارند. این نوع اهداء شرایط و ویژگی ها یی خاصی دارد و بعداز پذیره نویسی از افراد مصاحبه صورت می پذیرد و آن ها تحت معاینه و آزمایش های اولیه قرار می گیرند در صورتی که آزمایش های اولیه موفقیت آمیز باشد اطلاعات این افراد وارد سامانه کشوری می شود.
مرکز سپاس در تمام استان ها در حال پذیره نویسی است تا در چند سال آینده یک بانک اطلاعاتی مناسبی از افرادی داشته باشیم که مایلند اهدا کننده سلول های بنیادی خون ساز خود باشند، وقتی این اطلاعات کامل شد ساختار ژنتیکی هر شخص مشخص می شود و این اطلاعات در کنار اطلاعات افرادی قرار می گیرد که خواهان دریافت سلول های خون ساز هستند، در صورت مشابه نبودن و مطابقت ژنتیکی بین دریافت کننده و اهدا کننده این موضوع وارد فاز بعدی می شود که مربوط به حوزه دانشگاه علوم پزشکی است، می شود تا افراد مرتبط را در کنار هم بیاورد و تبادل سلولی و سرانجام پیوند مغز استخوان صورت گیرد؛ پذیره نویسی هیچ گونه هزینه ای برای اهدا کنندگان ندارد؛این طرح فعلا در مرحله ی پذیره نویسی است.
حضور بانوان در اهدا خون چگونه است؟
تقریبا نصف جمعیت جامعه را بانوان تشکیل می دهند و در هر عرصه ای وارد شدند موفق بودند،همینطور در بحث امور خیریه ها هم بسیار قوی عمل می کنند . یکی از مشارکت های اجتماعی که هر شهروندی میتواند انجام بدهد بحث اهداء خون است تا بتواند به نیازمندان به خون از این طریق کمک کند و قدم خیری بردارد که این امر خدا پسندانه و انسان دوستانه است، صحبتم این است که بانوان که در همه عرصه ها حضور پرنگ و فعالی دارند در این حوزه نیز مشارکت و به افراد نیازمند کمک کنند؛ درست است که کم خونی در کشور ما به نسبت کشور های پیشرفته بیشتر است اما این موضوع انقدر هم پیچیده و زیاد نیست که تا این حد بانوان را از اهداء خون منع کند و از ۵۰ درصد آمار کشورهای پیشرفته در کشور ما به سه درصد برسد، قطعا این امر حضور کم رنگ جامعه بانوان را توجیه نخواهد کرد که بر اساس یک باور غلط (که دلیل علمی ندارد) از اهدا خون کناره گیری کنند و باید این فرهنگ که بانوان می گویند ما چون کم خون و ضعیف هستیم نباید خون بدهیم برچیده شود؛البته در برخی استان ها مشارکت بانوان به ۱۳ درصد هم رسیده که شایان تقدیر است.
نظر شما