به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه شهرنشینی نه تنها گریبان انسان بلکه گریبان حیوانات را نیز گرفته است. آنها مجبوراند سبک زندگی خود را همراه با تنوع غذایی، آلودگی‌های صوتی و بصری و آلاینده‌های هوا وفق دهند و برای بقا هر تغییری را بپذیرند.
از سویی ساخت و سازها دسترسی آنها به طبیعت را مشکل می‌کند و از سویی سر و صدای حاصل از توسعه زندگی ماشینی آواز صدای پرندگان را زیرتر کرده است. در آخرین تحقیقات به عمل آمده پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که حیوانات و پرندگانی که در اطراف شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند نه تنها دچار استرس می‌شوند بلکه پیری نیز زودتر از موعد گریبانگیر آنها می‌شود.
به منظور بررسی شرایط زیست محیطی و رفتار پرندگان در سطح شهرها و آسیب‌های احتمالی که سبک زندگی شهروندان به پرندگان وارد می‌کند گفت‌وگویی را با مریم امیدی، کارشناس حفاظت محیط طبیعی محیط زیست استان اصفهان انجام داده‌ایم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
تغییر سبک زندگی در حیات پرندگان در سطح شهرها چه تاثیراتی دارد؟
تغییر سبک زندگی انسان‌ها در همه نقاط و به ویژه در شهرها بر روی زیست پرندگان تاثیر مستقیم دارد. مطالعات و تحقیقات متعددی در دانشگاه‌های مختلف در سطح جهان انجام شده که این مطالعات درباره همه پرندگان آن رسته صدق می‌کند. یکی از مهم‌ترین موارد این است که پرندگان مهاجر در مسیر مهاجرت به سمت سرزمین‌های شمالی یا جنوبی وابسته به فصول سال ممکن است که از محیط‌های شهری هم عبور کنند و در طول مسیر مهاجرت با دشواری‌ها و مشکلات زیادی رو به رو شوند. در این مسیر تغذیه، امنیت و جوجه‌آوری پرندگان مورد توجه است. برخی از پرندگان، مهاجرت زمستان گذار دارند وتعدادی از پرندگان مهاجر هم جوجه آور هستند و در مجموع بایدتوجه داشت در بسیاری از موارد، سبک زندگی پرندگان در مسیر مهاجرت تحت تاثیر سبک زندگی شهروندان قرار می‌گیرد.
شهرنشینی منجر به افزایش استرس پرندگان می‌شود؟
بله این موضوع در پژوهش‌های علمی صورت گرفته اثبات شده است. هر میزان که شرایط زیست شهری سخت‌تر و حادتر باشد به همان اندازه استرس بر روی پرندگان هم افزایش می‌یابد. در کلانشهرهایی که فرودگاه و ریل قطار وجود دارد و تردد خودروهای حمل و نقل شهری هم افزایش دارد، ناخودآگاه این امکانات و رفاه اجتماعی و برخورداری از وسایل ارتباطی پیشرفته در حیات پرندگان موثر بوده و استرس را به دنبال دارد.
مهم‌ترین مرحله زندگی یک پرنده کدام دوره است و چه تاثیر در سازگاری او با محیط دارد؟
تاثیرپذیرترین دوران زندگی پرندگان سال اول زندگی آنهاست. در واقع در سال اول زیست پرندگان در مرحله جوجه‌آوری بوده و این دوره مهم‌ترین مرحله زندگی یک پرنده است. با پشت سر گذاشتن این دوره جوجه از تخم بیرون آمده و به وسیله پرنده مادر تغذیه می شود و با طی شدن این مرحله موفقیت آمیز جوجه به بلوغ رسیده و به احتمال زیاد می تواند با محیط سازگاری یابد. اما هر اندازه تنش‌ها و ریسک زندگی محیطی که پرنده در آن زندگی کرده، بیشتر باشد این روند باعث می شود جوجه‌های پرنده نتوانند به مرحله بلوغ برسند و در واقع زاد آوری ناموفق محسوب شود و تلف شدن جوجه‌ها هم به مراتب بیشتر خواهد بود.
چه عواملی در زادآوری ناموفق پرندگان در کلانشهرها دخیل است؟
آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین مسایلی است که می‌توان در مورد آن صحبت کرد، علاوه بر هوا، آلودگی خاک، غذای نامناسب در محیط و کاهش غذای در دسترس، امواج صوتی و سر و صدای خیلی زیاد نیز باعث بروز این اتفاقات می‌شود.
آیا این عوامل در دوران بلوغ پرندگان نیز بر روی آنها تاثیرگذار است؟
باید توجه داشت که در دوران بلوغ پرندگان آلودگی‌های زیست محیطی بر روی تلومر کروموزم آنها تاثیرگذار است، تلومر کروموزم پرنده‌ها عاملی است برای بقای آنها و بر اساس تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته آلایندگی‌های صوتی و هوایی منجر به کوتاه شدن تلومر و در نهایت کوتاه شدن عمر پرندگان می‌شود.
پژوهشگران بر این باورند که پرندگان کلانشهرها زودتر از دیگر پرندگان پیر می‌شوند، شما در این خصوص چه نظری دارید؟
اصطلاحی که در مورد پیر شدن پرندگان مد نظر است، این است که طول عمر پرندگان کوتاه‌تر شده. این امر را می‌توان در استرس‌های موجود در محیط شهری ریشه یابی کرد. در واقع پرنده‌ای که در حالت طبیعی وابسته به گونه اش می تواند هشت یا ده سال زندگی کند در محیط های پر استرس عمر کوتاه تری دارد. همچنین باید توجه داشت که ویژگی ها در چندین نسل بعد از پرنده والد نیز مشاهده می شود .
البته این مساله در محیط های بسیار حاد و با توجه به شرایط، نیاز به تحقیق و پژوهش بیشتری دارد و نمی‌توان قاطعانه در این مورد صحبت کرد.
تنوع پرندگان در اصفهان را چطور ارزیابی می کنید؟
خشکی زاینده رود منجر به کاهش چشمگیر تنوع پرندگان شهر اصفهان و مهاجرت گونه‌های مختلف پرندگان از این شهر شده است چرا که پرندگان دارای حساسیت بسیار بالایی هستند و بر این اساس در محیط های شهری بسیار کمتر دیده می شوند. در این بین تنها تعدادی از پرندگان که با محیط سخت سازگار هستند قادر به ادامه حیات هستند.
نظر شما