به گزارش خبرنگار ایمنا، بعد از این نشست، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم ها بر ضد ایران را نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ و مغایر منشور ملل متحد دانست و اعلام کرد؛ تقریبا همه اعضای شورای امنیت این اقدام کاخ سفید را نکوهش کرده و خواهان اجرای کامل برجام شدند، این کشورها همچنین استفاده ایران از دستاوردهای برجام را مطالبه ای به حق دانستند. در همین راستا گفت و گویی داشتیم با محمود دهقان، تحلیلگر مسائل بین‌المللی و عضو هیئت علمی دانشکده صدا وسیما و نظر وی را در رابطه با اهمیت نشست اخیر شورای امنیت جویا شدیم.
ارزیابی شما از نشست اخیر شورای امنیت و رویکرد اعضابه خروج آمریکا از برجام چیست؟
برجام یک قرارداد دوجانبه بین ایران و آمریکانیست؛ بلکه یک قرارداد چند جانبه بین چند کشور است و مهمتراینکه برجام به صورت یک مصوبه و به اتفاق آرا در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است، یعنی تمامی ۱۵ عضو شورا به اتفاق، به برجام رای مثبت دادند در حالی که معمولا در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل این اجماع صورت نمی گیرد.
نکته دیگر اینکه، قطعنامه ۲۲۳۱ قطعنامه فصل هفتمی است؛ فصل ۷ منشور فصلی است که وقتی قطع نامه ای در قالب آن صادر می شود به معنی تهدید شدید نسبت به صلح و امنیت بین المللی است. دو قطعنامه نامه قبلی از مجموعه ۶ قطعنامه‌ای که از زمان آقای احمدی‌نژاد علیه ایران در شورای امنیت تصویب شد، یعنی قطعنامه های ۲۲۱۹ و ۲۲۳۰ نیز هر دو فصل هفتمی بودند و ایران را مرکز تهدید امنیت بین المللی تلقی می کردند.
یکی از قطعنامه‌ها مربوط به نفت و دیگری هم مربوط به سوئیفت و بحث مربوط به مبادلات بانکی بود و در حقیقت این قطعنامه ها با هدف تحریم کامل ایران و شروع نوعی عملیات جنگی تصویب شده بودند. در این موقع، ایران هراسی به اوج خود رسید و بسیاری از کشورها مدام اعلام می کردند که ممکن است هر لحظه عملیات آغاز شود؛ کما اینکه برای صدام حسین هم قطعنامه شورای امنیت فصل هفتمی شد و بلافاصله آمریکا و متحدانش بر ضد عراق اعلام جنگ کردند و یک هفته بعد جنگ آغاز شد، در مورد افغانستان هم بعد از ۱۱ سپتامبر مصوبه فصل هفتم منشور ملل متحد را داریم که آمریکایی ها موفق شدند افغانستان را به عنوان تهدید امنیت بین المللی معرفی کنند و مصوبه ای بر علیه آن بگیرند.
بنابراین در بین کشورهایی که فصل هفتمی شدند کمتر کشوری توانسته از همان شورا رای بگیرد و مصوبات قبلی خود را لغو کند، در واقع چنین چیزی وجود نداشته و ایران اولین کشوری است که با یک مصوبه فصل هفتم شورای امنیت یعنی ۲۰۳۱ توانسته قطعنامه های قبلی شورای امنیت را به اتفاق آرا لغو کند.
با توجه به تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ بر اساس اتفاق آرا، آیا آمریکا می تواند در مقطع کنونی به راحتی ایران را تحریم کند؟
جلسه اخیر شورای امنیت با حضور کشورهایی برگزار شد که به قطعنامه ۲۲۳۱ رای مثبت داده‌اند و اکنون یکی از این کشورها از این قطعنامه خارج شده و مجدداً ایران را تحریم کرده است، در حالی که این تحریم‌ها خود خلاف مصوبه رسمی شورای امنیت است. اگر آمریکا از این قطعنامه بیرون بیاید، باید قطعنامه دیگری ضد ۲۲۳۱ ارائه کند، ولی از آنجا که ایران از این قطعنامه خارج نشده آمریکا مجبوراست به اتفاق آرا برای قطعنامه جدید رای بگیرد و چنین کاری را نمی تواند انجام دهد.
محکومیت آمریکا در جلسه شورای امنیت توسط تقریبا تمام اعضای دائم شورا به اضافه دبیرکل سازمان ملل برای آمریکا یک معضل شدید حقوق بین‌المللی ایجاد کرده است؛ چرا که این کشور در هفته گذشته از یک نهاد مهم سازمان ملل یعنی شورای حقوق بشرخارج شد و طبق گفته دبیرکل سازمان ملل، ارتباطات خود را با شورای امنیت هم قطع کرده است؛ بنابراین تا زمانی که آمریکا سهمیه خود از بودجه این شورا را ندهد حق وتوی آن در شورای امنیت معلق می ماند و اینها مسائلی است که از نظر حقوقی برای آمریکا ایجاد بحران کرده است.
به نظر شما سیاست ترامپ در قبال ایران و برجام چیست؟
آقای روحانی در سخنرانی چند روز پیش خود به این نکته اشاره کرد که آمریکایی‌ها از همان ابتدا می‌خواستند ایران از برجام خارج شود و در حدود یک سال و نیم هم به ایران فشار وارد کردند، اما ایران این فشارها را تحمل کرد و از برجام خارج نشد. راه دوم این بود که آمریکا با متحدینش از برجام خارج شوند که ترامپ در این پروژه هم موفق نبود. در نهایت دولت آمریکا راه سوم را انتخاب کرد و تصمیم گرفت به تنهایی از این قطعنامه خارج شود که البته این امر خسارت ها وضررهایی را به وجود آورده است.
باید توجه کرد که آمریکا قدرت اقتصادی دارد و می‌تواند بر اساس مصوبات کنگره فشارهای کوتاه مدت را بر ایران تحمیل کند، اما این اقدامات خلاف حقوق بین الملل است، مصوبات شورای امنیت بر مصوبات داخلی پارلمانی کشورها همچون مصوبات کنگره آمریکا ارجحیت دارد؛ چرا که تنها مصوبه فوق ملی، مصوبات شورای امنیت و سازمان ملل است و این امر معضلی حقوقی برای آمریکا ایجاد کرده است.
در شرایط کنونی ایران می تواند چه اقداماتی برای حفظ برجام و دفاع از حقانیت خود انجام دهد؟
برخلاف زمانی که آمریکا به طورمدام ایران را متهم به تهدیدصلح و حقوق بین الملل می کرد و کشورمان را به عنوان به هم زننده آرامش جهان تحت فشار می‌گذاشت، در جلسه اخیر شورای امنیت، نماینده انگلیس با آمریکا با لحن بسیارتندی صحبت و از لزوم حفظ منافع ایران در برجام حمایت کرد. در هفته های گذشته اروپا و رییس جمهورچین نیز پیامهای تندی برای آمریکا فرستاده اند، مصوبه جدید اتحادیه اروپا با رأی همه ٢٨ عضو این اتحادیه برای حمایت ازبرجام، خرید نفت ازایران و اجبار بانک مرکزی اروپا برای انتقال پول‌های ایران از جمله شواهدی هستند که نشان می دهند آمریکا بیش از هر زمان دیگر در جهان منزوی شده است.
البته درست است که این کشورها به خاطر منافع خود این کار را انجام می دهند؛ نه به خاطر منافع ملت ایران، اما در هر حال این موضع گیری ها به نفع ایران هم هست.بنابراین درحال حاضر ایران به لحاظ حقوقی و نظری در موقعیت برتری قرار دارد؛ هر چند در حوزه عملی آمریکا با ۳۵ درصد تولید ناخالص ملی قدرت بزرگ جهان است.
وقتی اعضای دائم شورای امنیت و دارای حق وتو قطعنامه‌ای صادر می کنند، لغو کردن و برگرداندن آن خیلی آسان نیست و این مواضع و رفتارهای دوگانه آمریکا هم در عرصه داخلی این کشور با آن جوانان و ملت تحصیل کرده مشکلاتی را به وجود می آورد و هم مناسبات آمریکا با متحدانش را دچار چالش می کند.
موقعیت آمریکا در شورای امنیت را چگونه ارزیابی می کنید؟
در حال حاضر مواضع انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به این سمت است که برجام باید حفظ و ایران باید از منافع این توافق بهره مند شود؛ این همان انزوایی است که گفته می شود آمریکا در شرایط کنونی گرفتار آن شده است. از سوی دیگر همانگونه که دبیرکل سازمان ملل گفته بود، آمریکا پول حق عضویت خود را به سازمان ملل پرداخت نکرده، در موارد مشابه، اعضای شورای امنیت حق رای کشوری که حق عضویتش را نداده معلق کرده اند، حال اگر این اتفاق بیفتد برای آمریکا مخاطرات زیادی دارد، چون ایران در این دوران تعلیق می تواند از خدمات مختلفی بهره مند شود.
البته ترامپ می‌تواند در این رویه هم مثل مصوبه بازگرداندن کودکان مهاجر به والدینشان تجدید نظر کند، ولی رفتار ترامپ شبیه یک کابوی آمریکایی و بر خلاف منطق بین المللی است و این امر پیامدهای زیادی را برای آمریکا درپیـ خواهد داشت. ترامپ یک فرد خودشیفته است و می‌خواهد تیتر اول اخبار سیاسی جهان باشد، همین مسئله را ایران با یک رییس جمهور هشت سال پیش تجربه کرد.
البته احمدی نژاد توان تحلیل اقتصادی نداشت و در کشوری کار می کرد که تنها نیم درصد تولید ناخالص ملی دارد، ولی ترامپ با ۳۵ درصد تولید ناخالص ملی، بمب اتم و موشک های دوربرد و ناو کمتر قابلیت کنترل دارد؛ شاید اکنون آمریکایی‌ها بفهمند ملت ایران در طی هشت سال چه مرارت های زیادی را کشیده است.
وضعیت ایران در سالهای اول احمدی‌نژاد هم با درآمدهای نفتی خیلی خوب بود، امروز آمریکا هم شرایط مساعدی داردکه البته این اقتصاد خوب محصول کارهای باراک اوباما است؛ وقتی اوباما پست ریاست جمهوری را از جرج دبلیو بوش پسر تحویل گرفت، وضعیت رشد اقتصاد آمریکا منفی بود، اما بعد از یک دوره تحمل سختی‌ها، اوباما موفق شد رشد اقتصادی را به وضعیت مثبت برساند و تحویل رییس جمهور بعدی بدهد. در واقع سختی‌هایی که مردم ایران امروز تحمل می‌کنند، محصول تحریمهای دوران احمدی نژادی است؛ مسائل اقتصادی و ایجاد رفاه با نابود کردن آن زمان‌بر است و یک شبه به دست نمی آید؛ بلکه در طول سال ها ایجاد می شود.
به نظر می رسد شخص ترامپ و حزب جمهوری خواه در انتخابات میان‌دوره ای آبان ماه اکثریت آراء کنگره را از دست خواهد داد؛ این نشان دهنده رویکرد افکار عمومی آمریکا است که مردمی تحصیلکرده و متمدن و دانشگاه های زیاد دارد. در حال حاضر نفرت زیادی از ترامپ در محافل دانشگاهی و علمی وجود دارد و هر روز هم تشدید می‌شود.
نظر شما