عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در مورد جشن نیلوفر دو سند در متون قدیمی وجود دارد، یکی از آن‌ها سخن ابوریحان بیرونی در "آثار الباقیه" است که در آن به جشن نیلوفر اشاره می کند و می‌گوید در "خردادروز" از ششم تیرماه در ایران باستان جشن نیلوفر برگزار می‌شده است.
صدرالدین طاهری ادامه داد: اسناد پراکنده دیگری نیز در این مورد وجود دارد از جمله اینکه نیلوفر با ایزدبانو آناهیتا ارتباط دارد که این موضوع در کتاب "بُن دَهِش" نوشته است. "بُن دَهِش" در یکی از بخش‌های خود یکی‌یکی از گیاه‌ها نام می‌بَرَد و می‌گوید هر گیاه با چه ایزد یا چه ایزدبانویی مرتبط است و در بخش نهم "بُن دَهِش" آمده است که نیلوفر متعلق به آبان یا آناهیتا است و از این جهت می‌توان فهمید که جشن نیلوفر یک جشن باستانی است که به پرستش ایزدبانو آناهیتا مرتبط بوده است
نیلوفر و آناهیتا، پاکی و نیالودگی
وی گفت: از یک جهت دیگر، نیلوفر نماد پاکی و نیالودگی است و دقیقاً آناهیتا هم در دنیای اساطیری ما چنین جایگاهی دارد و واژه آناهیتا به معنای پاک و نیالوده است و دلیل اینکه نیلوفر آبی هم چنین جایگاهی دارد این است که در آب‌های مرداب‌ها و گِلا و لای رشد می کند اما برگ‌هایش همیشه پاک است و آلودگی روی برگ‌هایش نمی شیند.
طاهری افزود: اینکه نیلوفر در دل تیرگی و آلودگی، پاک می‌مانَد و چون در آب رشد می‌کند و آناهیتا هم ایزد آب‌ها است و به این ترتیب با آناهیتا مرتبط است؛ ازسویی دیگر نیلوفر با خورشید ارتباط دارد به دلیل اینکه گفته می‌شود بیشتر انواع نیلوفر با دمیدن خورشید باز می‌شوند و هنگام غروب هم بسته می‌شوند یعنی کاملاً وابسته به خورشید است.
ارتباط نیلوفر با چهار آخشیج
سرپرست دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان تصریح کرد: مسئله دیگر این است که نیلوفر با چهار آخشیج یا چهار عنصر کهنی مرتبط است که در اساتید جهان را تشکیل می‌دهند که خاک و آب و آتش و باد هستند؛ به دلیل اینکه ریشه نیلوفر در خاک است، ساقه‌اش در آب و برگ‌هایش باد و هوا است و ارتباطش با خورشید باعث اتصالش نور می‌شود.
وی گفت: به این ترتیب نیلوفر به یکی از مهم‌ترین کهن الگوهایی تبدیل می‌شود که در اندیشه اساطیری ایرانیان وجود دارد؛ البته نیلوفر برای هندی‌ها و مصری‌ها نیز اهمیت اساطیری دارد ولی این ارتباطی که با آب و پاکی دارد دلیلی برای این است که نیلوفر را گُلِ ایزد بانو آناهیتا دانسته‌اند.
طاهری ادامه داد: بنابراین با اینکه ما هنوز به طور دقیق، متنی در دست نداریم که بگویم جشن نیلوفر چه آیین یا چه ویژگی‌هایی داشته است ولی اینکه ابوریحان بیرونی در سده چهارم هجری به آن اشاره می کند، نشان می‌دهد که تا آن زمان این جشن در کنار آب‌ها برگزار می‌شده و به این ترتیب "بیرونی" از آن اطلاع داشته است.
نظر شما