مصرف سیگار و بروز اسپاسم عضلانی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی، انقباض شدید و غیر ارادی یک عضله است. گاهی اوقات این گرفتگی با درد شدیدی همراه است که در محل عضله احساس می شود. گرفتگی عضلات ممکن است که در زمان های مختلفی از روز اتفاق بیفتد و دردی ناگهانی و غیرقابل تحمل ایجاد کند. انقباض دردناک عضله ممکن است چند ثانیه طول کشیده و مرتفع شود و یا ممکن است حتی ۱۵ دقیقه نیز به طول بیانجامد.

 آنچه می خوانید گفت‌وگو با سیدمرتضی صفوی متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، درخصوص علل بروز اسپاسم عضلانی است.

گرفتگی عضلانی بیشتر در کدام یک از بخش های بدن اتفاق می افتد؟

بیش ترین محل های گرفتگی عضله یا اسپاسم عضلانی درعضلات پشت ساق، عضلات پشت ران و عضلات جلوی ران است. اسپاسم عضله در کف پا، کف دست، بازو، شکم و حتی جدار قفسه سینه نیز دیده می شود. اسپاسم عضلات باتوجه به محل آسیب یا بیماری زمینه‌ای معمولاً شامل کمر درد حاد است که با احساس سفت شدن شدید عضله در مدت چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد.

 چه عواملی باعث اسپاسم عضلات می شوند؟

استفاده بیش از حد از ماهیچه ها، کم آبی بدن، کشیدگی ماهیچه ها و یا حتی وقتی عضوی برای مدت طولانی در یک حالت قرار می گیرد، همه این عوامل می تواند باعث گرفتگی ماهیچه ها شود. گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد به ویژه ورزشکاران با آن مواجه می شوند. اسپاسم می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود برای مثال منابع ناکافی اکسیژن و صدمه به سلول های بدن و عضلات و مصرف بعضی از داروها باعث بروز اسپاسم ها می شوند، هم‌چنین کشیدگی و استفاده بیش از حد از ماهیچه ها، خستگی عضلات، کشش و نرمش ناکافی قبل از ورزش و یا ورزش در هوای بسیار گرم، گردش ضعیف خون در بدن، فشار بیش از حد عضلات موقع ورزش، کم شدن آب بدن و باقی ماند عضله در یک حالت خاص و برداشتن اشیای سنگین باعث گرفتگی عضلات می شود.

 احتمال ایجاد اسپاسم عضلانی در چه افرادی بیش‌تر است؟

خطر گرفتگی عضلات در افراد مُسن که توده‌ عضلانی خود را از دست  می دهند و در نتیجه عضلات باقیمانده به راحتی تحت فشار بیش از حد قرار می‌گیرند، بیش‌تر است. هم‌چنین کم شدن آب بدن به ویژه در ورزشکاران موجب گرفتگی مکرر عضلات می شود. گرفتگی عضلات در طول بارداری خانم ها نیز شایع است. ضمن اینکه افراد مبتلا به دیابت یا اختلالات عصبی، کبد یا تیروئید در خطر بیشتری برای ابتلا به گرفتگی عضلانی  هستند.

چه عواملی گرفتگی عضلات را تشدید می کند؟

کمبود منیزیم و پتاسیم علت اصلی ایجاد این عارضه بوده و کمبود کلسیم در خانم های باردار عامل ایجاد اسپاسم است.  یکی از نکات حایز اهمیت برای راه حل مساله اسپاسم پیشگیری از ایجاد این اختلال درعضلات پا، دست، شکم و عضلات کتف و گردن است. گرفتگی هایی که موقع ورزش کردن اتفاق می افتد، می تواند به دلیل کم کاری تیروئید یا عدم توانایی آن عضله برای تجزیه قند باشد. البته تحقیققات نشان می دهد ورزشکارانی که در فصل ورزش خودشان نیستند و یا انتهای فعالیت بدنی و ورزش شدید هم می تواند این خطر گرفتگی عضلات را بیشتر بکند.

مصرف سیگار در بروز اسپاسم عضلانی موثر است؟

عضلات بدن به اکسیژن کافی نیاز دارند تا به خوبی به وظایف خود عمل کنند. گاهی اوقات گردش خون در عضله به خوبی انجام نشده و در نتیجه عضله دچار گرفتگی می شود که مصرف دخانیات و سیگار نقش مهمی در گرفتگی عروق و بروز این عارضه دارند. مصرف سیگار مانع از دفع سموم بدن شده و یکی از عوامل بروز اسپاسم های عضلانی است. افراد باید برای تامین ویتامین B و جلوگیری از اسپاسم از مصرف بیش از اندازه سیگار خودداری کنند ودر طول روز نیز به مقدار کافی آب بنوشند.

درمان گرفتگی عضلات چگونه است؟

درمان گرفتگی عضلات به علت گرفتگی بستگی دارد. تغییرات در رژیم غذایی، حالت نشستن و ایستادن، مصرف نوشیدنی و عادات ورزشی در درمان گرفتگی عضلات موثر هستند. برای درمان این اختلال، نرمش، کشش، ماساژ و کمپرس سرد و گرم توصیه می شود. هم‌چنین  در بخش عملکردهای فیزیکی برای جلوگیری از اختلال اسپاسم چند راهکار تغذیه ای  نیز وجود دارد که توجه به آن قابل اهمیت است.

چه راهکارهای تغذیه ای درخصوص اسپاسم عضلانی وجود دارد؟  

جلوگیری از نوشیدن زیاد قهوه یکی از راههای جلوگیری از اسپاسم است. اشخاصی که به مصرف زیاد قهوه عادت دارند باید از این نوشیدنی محرک کمتر استفاده کنند و نوشیدنی های دیگری مانند آب و دوغ را جایگزین قهوه کنند تا از گرفتگی های عضلانی پیشگیری کنند. مصرف ویتامین ها به ویژه ویتامین B می تواند از اسپاسم عضلانی جلوگیری کند. برای کاهش گرفتگی عضلات باید کمبود پتاسیم و ویتامین B را با مصرف بعضی از غذاها تامین کرد که پودرهای کاری، زردآلوهای خشک، برگه های زردآلو، پوره گوجه فرنگی و کشمش از مواد بسیار کمک کننده در این بخش هستند. هم‌چنین مصرف جگر، عدس، کله پاچه، آجیل ها، سبزیجات، برنج و قارچ برای تامین ویتامین B و پیشگیری از اسپاسم موثر است.