به گزارش خبرگزاری ایمنا، ۱۸ آوریل برابر با ۲۹ فروردین‌ماه، روز بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی است، این روز جهانی فرصتی برای تأکید بر اهمیت تبادلِ میان‌نسلی در پاس‌داشت و گرامیداشت میراث است. شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی(ایکوموس) عنوان «میراث برای نسل‌ها» را در سال ۲۰۱۸ برای این روز جهانی انتخاب و معتقد است که ارتباط میان نسـل های گوناگون فعالان میراث سـبب ظهور تبادل هایی غنی و فزاینده خواهد شـد، ضمن اینکه این سازمان با تمرکز بر روی این شعار، بر اهمیت حفظ و نگهداری از بناها و محوطه های تاریخی تاکید کرده است.
در این گزارش، دیدگاه «مرتضی فرشته نژاد» پیشکسوت مرمت و معماری، «احمد منتظر» رییس سابق اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، «جعفر کسائیان» پیشکسوت مهندسی عمران و متخصص در زمینه استحکام بخشی بناها و «عبدالله جبل عاملی» رییس سابق اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در خصوص موضوع «میراث برای نسل‌ها» بررسی شده است.
برگزاری کنگره های نقد مرمت/ دید کاسب کارانه به مرمت
مرتضی فرشته نژاد، پیشکسوت مرمت و معماری با اشاره به شعار "میراث برای نسل ها" و با بیان اینکه ثروت پایدار و ماندنی ما همین میراث فرهنگی و تاریخی است، در حالی که نفت و گاز و منابع زیرزمینی تمام می شود، اظهار می کند: نسل های آینده نیز از حق و حقوقی برخوردار هستند و حداقل می توان از این میراثی که از گذشتگان برای ما باقی مانده است و احتمالا از ما نیز برای آیندگان باقی خواهد ماند سرمایه ای برای آینده مملکت تهیه کرد.
وی می افزاید: حفاظت و مرمت میراث فرهنگی، ضوابط و قوانینی دارد که در صورت عمل به آن ها، این میراث باقی خواهد ماند.
فرشته نژاد می گوید: از قدیم الایام رسم بر این بود که اگر مثلا شخصی یک مسجد می ساخت، این مسجد برای همه مورد احترام و مقدس بود و کسی به آن خدشه ای وارد نمی کرد اما متاسفانه امروزه رسمی باب شده و هر کسی می خواهد نام خود را روی همان مسجد نیز بنویسد و در واقع می خواهد نام خودش و نه مسجد باقی بماند، به همین دلیل است که تخریب ها خیلی زیاد شده است و مرمت ها به بی راهه می رود.
وی ادمه می دهد: مرمت علمی نوپا است که به موازات علم معماری پیش می رود، البته مرمت در دانشگاه های هنر و دانشکده های مرمت تدریس شده و مدرک دانش آموختگی نیز در زمینه صادر می شود ولی متاسفانه آن مایه ای که باید داشته باشد را ندارد به خصوص اینکه دید مسوولین نیز نسبت به مرمت علمی بناها تا حد بسیاری دید کاسب کارانه است و از نظر علمی هیچ مایه ای ندارد و در واقع اکثر مرمت های امروز هیچ گونه ارزشی ندارد.
این پیشکسوت مرمت و معماری تاکید می کند: باید یکسری کنگره های نقد مرمت در استان های مختلف و به خصوص در اصفهان برگزار شود، مدتی قبل کنگره ای در این خصوص برگزار شد اما متاسفانه کنگره نقد مرمت برای اصفهان بود اما در رشت برگزار شد! در حالی که بنا باید در دسترس باشد و بازدیدها باید میدانی باشد، اگر کنگره با موضوع اصفهان باشد ولی در رشت برگزار شود در آن صورت، چطور نقد کنند! چه چیز را نقد کنند! چه چیز را ببینند! شعاردادن صرف بی فایده است.
فرشته نژاد با انتقاد از عملکرد ایکوموس ایران می افزاید: ایکوموس ایران متاسفانه بی خاصیت است و صحبت از مرمت علمی و برنامه ریزی در آن دیده نمی شود.
وی تصریح می کند: در تمام دنیا رسم بر این است که وقتی می خواهند بنایی را مرمت کنند باید برای آن برنامه ریزی کنند و این برنامه باید بررسی شود و قبل از اینکه به بنا دست زده شود باید برنامۀ مورد نظر تصویب شود و بعد از تصویب، مرمت بنا آغاز شود در حالی که در ایران کمتر چنین اتفاقی می افتد
رعایت اصل برگشت پذیری در مرمت
احمد منتظر رییس سابق اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان می گوید: ما باید تلاش کنیم تا آثار تاریخی برای نوادگان‌مان باقی بماند و مرمتی که انجام می دهیم به این دلیل است که بعدها این موضوع توسط نسل آینده مطرح نشود که نسل های پیشین نتوانستند بناهای تاریخی را حفاظت کنند.
وی ادامه می دهد: ما باید آثار تاریخی را برای نسل های آینده حفاظت کنیم تا آنها نیز در زمان خود در خصوص این آثار تصمیم بگیرند و این به عهده آنان است که می خواهند با این آثار باقی مانده چه کاری انجام دهند.
منتظر با اشاره به اصل برگشت پذیری تصریح می کند: رعایت اصل برگشت پذیری در مرمت آثار تاریخی به این دلیل است که اگر نسل آینده تصمیم بر حذف مرمت های پیشین داشت، بتواند مرمت های نسل قبل را به عنوان الحاق حذف کنند.
بازخواست تخریب‌کنندگان/عمر ۵۰ ساله برای لرزه گیرهای مترو
جعفر کسائیان پیشکسوت مهندسی عمران و متخصص در زمینه استحکام بخشی بنا با تاکید بر اینکه آثاری که از قدمت تاریخی و ارزش های فرهنگی هنری برخوردارهستند باید حفاظت و نگهداری شوند، اظهار می کند: من ۵۰ سال قبل همراه با دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی و گاه به نمایندگی از سوی وی در کمیسون های استانداری با محوریت شهر و مباحث میراث فرهنگی شرکت می کردم و از آن زمان تا کنون این موضوع را به خوبی درک کرده ام که باید جایی باشد تا کسانی که اختلاف نظر دارند کنار یکدیگر بنشینند و صحبت های دوطرفه انجام شود و آن را حل و فصل کنند و در نهایت نتیجه گیری کنند که چه چیزی برای اجتماع سودمند است؛ حتی اگر خودشان نتوانند مساله را حل کنند از شخص یا سازمان ثالث استفاده کنند در حالی که این نهادها در ایران اصلا وجود ندارد.
وی با بیان اینکه باید از تخریب کنندگان آثار تاریخی بازخواست کرد، می افزاید: حمام خسروآقا بنایی بسیار زیبا بود که در موقعیت بسیار خوبی قرارداشت، من همراه با دکتر شیرازی در آن مرمت و استحکام بخشی انجام دادیم ولی متاسفانه آن را از بین بردند و به قول دکتر شیرازی این اثر ۳۰۰ ساله را در سه ساعت تخریب کردند در حالی که خیلی راحت می توانستند از کنار آن یک راه ایجاد کنند و نیازی به تخریب این حمام نبود، این مثالی است از عدم گفتگو بین افراد و نهادهای مسوول درحالی که می توان با گفتگو همه مسایل را حل و فصل کرد.
کسائیان که دو بنای شاخص سی و سه پل و حمام خسروآقا قبل از تخریب را استحکام بخشی کرده است، به موضوع متروی اصفهان اشاره می کند و می گوید: آن زمان برخی افراد اعتقاد داشتند که اگر باید بین مترو و آثار تاریخی یکی را انتخاب کرد آثار تاریخی باید فدا شوند! و درنهایت بر حرفشان پافشاری کردند و در حالی که ما بارها عنوان کردیم که بهتر است مسیر خیابان شمس آبادی را برای عبور مترو انتخاب کنند ولی توجهی نکردند و با هزینه ای چندبرابر، مسیر فعلی را انتخاب کردند و تعیین مسیر کنونی مترو به دلیل لجبازی های بی دلیل و عدم احترام به یک اجتماع انجام شد.
وی تصریح می کند: در زیر ریل هایی که برای مترو تعبیه شده، کُشَن ها و یا ویراگرهایی قراردارد تا لرزه ها به زمین منتقل نکند و روی مدرسه چهارباغ یا سی و سه پل تاثیر مخرب نگذارد اما این به اصطلاح لرزه گیرها به گفته برخی کارشناسان تنها ۵۰ سال عمر می کند درحالی که آثار تاریخی باید هزاران سال برجای بمانند. از سوی دیگر وقتی جلوی سردر مدرسه چهارباغ می ایستیم تخریب قسمت چپ آن را متوجه خواهیم شد که به دلیل عدم وجود آب ایجاد شده است چراکه آب از سمت راست می آید و از مرکز به داخل و به جلو می رود ولی درحال حاضر مادی خشک شده است.
کساییان تاکید می کند: این آثار، ارزشمند هستند و اگر آب باید در کنار آن ها وجود داشته باشد قطعا باید برای این موضوع تلاش کرد و اگر باید آن ها مرمت و تعمیر کرد باید برای نگهداری از آن ها هزینه کرد.
وی می افزاید: همه چیز در دنیا حد اعتدال دارد و علت ترقی ممالک اروپایی این است که ضمن رعایت اعتدال در همه موارد، در حفظ میراث خود تلاش کرده اند.
تداوم، نگهداری، حفاظت و انتقال
عبدالله جبل عاملی رییس سابق اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان اظهار می کند: منظور از شعار "میراث برای نسل ها" به تداوم، نگهداری، حفاظت و از نسلی به نسل دیگر انتقال دادن ارزش های فرهنگی یک جامعه است، یعنی نباید این تصور وجد داشته باشد که میراث فعلا در این زمان از آنِ ما هستند و ما می توانیم هر کاری که می خواهیم با آن ها انجام دهیم، این برداشت اشتباهی است.
وی ادامه می دهد: ما امانت‌دار هستیم و باید از میراث فرهنگی خود را حفاظت کرده و آن را به نسل آینده منتقل کنیم.
جبل عاملی با بیان اینکه برای حفاظت از آثار تاریخی، قانون وجود دارد و سلیقه ای نیست، تصریح می کند: بناهای تاریخی شناخته می شوند، در فهرست آثار ملی و تعدادی نیز در فهرست جهانی به ثبت می رسند، بنابراین حفاظت از آن ها به عهده مردم و مسوولین که البته قانون، چگونگی این حفاظت را تعیین کرده است
وی تاکید کرد: برگشت پذیری عمده ترین دستوری است که در خصوص حفاظت و مرمت بناهای تاریخی عنوان شده است و در واقع حفظ موجودیت بنا در شرایطی است که ما صاحب و امانت‌دار آن شده ایم.
به گزارش ایمنا، «میراث برای نسل‌ها» صرفا شعار نیست، بلکه بر طبلی می کوبد که جز واقعیت، چیز دیگری نیست. «میراث برای نسل‌ها» واقعیتی است که در ایران کمتر مورد توجه قرار می گیرد و گویا بسیاری بر این باور هستند که زندگی آنها، جاودان است و همچنان خواهند تاخت و از سویی دیگر با تخریب و آسیب‌رساندن به آثار تاریخی، سعی در زدودن چهرۀ تاریخ دارند. در حالی که آنچه می ماند صفت تخریب‌گری آنها است. بنابراین باید باور داشت که آنچه از تاریخ برای ما به میراث رسیده است تنها به نسل حاضر تعلق ندارد و دیری نمی پاید که ما جایگاه اکنون خود را با همه آنچه حفظ کرده و یا از دست داده ایم به آیندگان خواهیم سپرد و آنچه از دیروز باقی است، میراثی است برای نسل‌ها... آنچه از تاریخ و فرهنگ برجای مانده است به نسلی تعلق دارد که همچنان ادامه می یابد و محدود و به زمان و مکان نمی شود؛ سازمان جهانی ایکوموس نیز با انتخاب شعار میراث برای نسل‌ها اهمیت حفاظت از میراث تاریخی را متذکر شده است.
گزارش از: شیرین مستغاثی، سرویس جامعه ایمنا
نظر شما