به گزارش خبرنگار ایمنا، طرح خودکفایی شهرداریها در سال ۱۳۶۳ مصوب شد تا این نهاد در فرایندی سه ساله روی پای خود بایستد. از آن پس سهم کمک های دولتی کاهش یافت، به عنوان مثال در شهرهای بزرگ سهم کمکهای دولتی از حدود ۵۰ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۲۴ درصد در سال ۱۳۶۶ کاهش یافت.
در این شرایط شهرداری ها مجبور به استفاده از ابزار مختلف برای کسب درآمد شده و در نهایت موفق شدند با استفاده از عوارض ساختمان، فروش تراکم، جریمه تغییر کاربری اراضی، جریمه افزایش تعداد طبقات ساختمان، جریمه های مربوط به کمیسیون ماده صد و ... بخش اعظمی از نیاز مالی خود را برطرف کنند.
موضوعی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان مسئولان شهرداری و مدیریت شهری نسبت به آن مغفول بوده اند تعریف محل های درآمدهای پایدار برای شهرداری است و در این بین از منابعی مانند نوسازی، مالیات بر مستغلات و ... استفاده نشده و باید از این پس بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
اما آرش رضایی، شهردار کرمانشاه بر این باور است که عوارض و مالیات تنها راهی است که میتواند شهرداری را از درآمد ساختمانی و تراکم فروشی نجات دهد. به اعتقاد وی، امروزه منابع درآمد به سمت و سوی فضای مجازی و شبکه های IT رفته، حجم فعالیتهای تجاری در سایت مجازی بیشتر از فضای واقعی شده، اما شهرداری ها هنوز هیچ راهی برای کسب اینگونه درآمدها ندارند.
مشروح گفت و گوی خبرنگار ایمنا با شهردار کرمانشاه را در ادامه میخوانید...
اقتصاد ایرانی یک اقتصاد مهندسی شده وابسته به ثروت ملی است؛ با افزایش فروش ثروت ملی اقتصاد کشور به جنب و جوش میافتد و با کاهش آن فروش با مشکل بر میخورد، همین وضعیت در فضاهای شهرداری ها نیز به نسبت فروش تراکم حاکم است. به نظر شما راههای برون رفت از این وضعیت چیست؟
وقتی موضوعاتی همچون مشارکت و سرمایه گذاری مطرح میشود، در مجموعهای از این موضوعات منظور از مشارکت در پروژه ساخت و ساز یا مشارکت در یک کاری است که شهرداری به دلیل همان فروش تراکم حق دخالت و شراکت دارد.
تنها راه برون رفت شهرداری ها از این مسایل متصل شدن به نظام مالیاتی است، تجربهای که در دنیا وجود دارد و مردم در مقابل مجموعهای از فعالیت های خود مالیات پرداخت میکنند و شهرداری ها از طریق این مالیات اداره میشوند و نیازی به اقدام به فروش شهر و ضوابط نخواهد داشت. عوارض و مالیات تنها راهی است که میتواند شهرداری را از درآمد ساختمانی و تراکمفروشی نجات دهد.
به نظر شما درآمدهای مغفول مانده در شهرها کدامند؟
درآمدهای ما کدهای سنتی هستند، در حالی که امروزه اتفاقات نوینی افتاده است؛ امروزه منابع درآمد به سمت و سوی فضای مجازی و شبکه های IT رفته، حجم فعالیتهای تجاری در سایت مجازی بیشتر از فضای واقعی شده، اما شهرداریها هنوز هیچ راهی برای کسب اینگونه درآمدها ندارند.
هراندازه فضای کسب و کار تغییر کند باید کدهای درآمدی شهرداری نیز به همان سمت و سو حرکت کند، اما متاسفانه این سرعتها با یکدیگر هماهنگی ندارد.
مشکل مالیاتی شهرداری از چه مسائلی نشأت میگیرد؟
مشکلات مالی شهرداریها ناشی از آن است که شهرداری ها دیر متوجه شدند مسیر کسب و کار تغییر کرده، از این رو به ادامه روشهای قدیمی اصرار کردند و از بازار جا ماندند.
شهرداریها ساختارهایی هستند که تکلیف آنها مشخص نیست، یعنی اگر قرار است از بازار کسب و کار کنند و منابع درآمدی داشته باشند، ساختار آنها نباید دولتی باشد و تعیین تکلیف شوند و قوانین دست و پا گیر برای شهرداریها وضع شود یا آرایی صادر شود که منابع شهرداری را محدود کند.
در واقع هنوز معلوم نیست شهرداریها دولتی هستند یا خصوصی؛ توقع از شهرداری این است که از شیوههای غیردولتی منابع خود را تامین کند و کارها را انجام دهد، اما در عین حال پیگیری و نظارت های شهرداری، دولتی است، بنابراین باید تکلیف مدیریت دولتی را مشخص کرد.
دوم این که ما نمیتوانیم با این گستره فعالیتها، همتراز با سایر دستگاههای اجرایی در سطح شهر باشیم، باید قوانینی برای تحقق مدیریت واحد شهری وجود داشته باشد تا تمام نهادها و دستگاهها فرماندهی را از شهرداری بپذیرند و شهر دچار مشکلاتی که ناشی از ناهماهنگی بین دستگاهها است، نشود.
معتقدم بار دیگر باید به موضوع مدیریت واحد شهری شهری و قوانین و مسایل مربوط به آن پرداخته شود و با رفع تناقض ها، یکبار دیگر آن را تدوین و تنظیم کرد.
انتقادی که به شهرداریها وارد شده این است که شهرداری بیش از حد وظایف خود در مسایل شهر دخالت میکند و همین موضوع باعث تحمیل هزینههای زیادی به پیکره شهرداری ها میشود. نظر شما چیست؟
در حوزه های فرهنگی حجم ورود مجموعه دستگاههای دیگر به اندازه شهرداری نیست، آنها بیشتر از جنبه صدور مجوزها حضور دارند؛ در واقع ایستگاه اول و آخر موضوعات مذهبی و فرهنگی شهرداریها هستند، زیرا سایر دستگاهها نه منابعی در اختیار دارند و نه ساختارشان اجازه ورود به این موضوعات را میدهد.
من معتقدم متولی انجام اقدامات فرهنگی شهر باید شهرداریها باشند چرا که بسیاری از مسایل و مشکلات ترافیکی ناشی از پایین بودن فرهنگ استفاده از این امکانات است؛ مثلا در اتوبوس، تراموا، مترو و ... بسیاری از هزینه خدمات شهری متأثر از مسایل فرهنگی و دیگر موضوعاتی است که هر مدیر شهری با آن درگیر شده و آنها را پیگیری میکند. من فکر می کنم سایر دستگاهها باید وظایف خود را به شهرداری واگذار کنند و در واقع شهرداریها باید فرماندهی امور را به عهده بگیرند. عدم هماهنگی دستگاهها با شهرداری گاهی باعث اتلاف زمان و منابع زیادی میشود و این یکی از مشکلات فراروی مدیریت شهری است.
میزان درآمدها و هزینههای شهرداری کرمانشاه چقدر با هم همخوانی دارد؟
در مجموع باید گفت شهرداریها این روزها شرایط خوبی ندارند، اگر بخواهیم بر اساس بودجه نگاه کنیم، اکثر شهرداریها در بخش نقد حدود ۶۰ درصد تحقق دارند، یعنی اینکه درآمدها ۶۰ درصد هزینه های پیش بینی شده هستند و در نتیجه هزینههای قابل حذف کنار گذاشته شده و هزینههای اجباری انجام میشود و این اتفاق حجم پروژههای عمرانی را کاهش میدهد.
شدت این شرایط در شهرهای مختلف تفاوت دارد، به عنوان مثال زلزله کرمانشاه شرایط را بدتر کرد، اما در شهرهای دیگر همه تقریباً در یک محدوده هستند.
پیشنویس لایحه درآمدهای پایدار که دولت قصد ارایه آن را به مجلس دارد، چه نقاط ضعف و قوتی دارد؟ چقدر در این پیشنویس پتانسیل شهرها مورد توجه قرار گرفته است؟
لایحه درآمدهای پایدار یک نسخه واحد است، نباید طوری بسته شود که با واقعیت بعضی از بخشهای کشور انطباق نداشته باشد. باید ظرفیت بومیسازی به لایحه اضافه شود و از بازوی فکری انجمن دبیرخانه کلانشهرها برای هماهنگکردن با واقعیتهای شهرداری و مناطق مختلف ایران استفاده شود.
به نظر من دبیرخانه کلانشهرها باید شهرداری را نیز به میدان آورده و از ظرفیتها و نظرات کارشناسی شهرداران استفاده کند.
من معتقدم ظرفیت دبیرخانه کلانشهرها خیلی بیشتر از اینکه اتفاق میافتد، است و میتواند کار انجام دهد.
معمولاً شهرداران کلانشهرها و مراکز استان ارتباط خوبی نه تنها با نمایندگان شهرستان بلکه با نمایندگان استان خود دارند و میتوانند در زمان تصمیم گیریها و تصویب قوانین و لوایح بسیار مؤثر باشند؛ ولی متاسفانه برعکس آن جریانات مخالف مدیریت شهری بیشتر کار خود را پیش میبرند.
در پاسخ به این سوال چقدر پتانسیل شهرها مورد توجه قرار گرفته است نیز باید پاسخ دهم که به نظر من هنوز جای کار زیاد دارد.
تجربه نشان داده اگر اطلاعرسانی خوب انجام شود و مردم متوجه شوند که پرداخت عوارض در چه زمینهای هزینه میشود، در پرداخت عوارض بیشتر همکاری میکنند. شهروندان کرمانشاهی چقدر در پرداخت عوارض شهرداری را همراهی میکنند؟
پرداخت عوارض موضوعی دو طرفه است، برخی زیرساختها لازم است تا یک شهروند بتواند با توجه به سایر هزینهها، عوارض را نیز پرداخت کند؛ به عنوان مثال بعضی از زیرساختها در حوزه IT و بعضی در حوزه شهرسازی نیاز است.
عدم تحقق درآمدهای بخش عوارض ناشی از بی تعهدی شهروند نیست، بلکه بیشتر ناشی از نبود زیرساختها است.
گاهی مشاهده می شود شهروند قبض تلفن را در منزل از طریق اینترنت یا تلفن همراه و ثابت پرداخت میکند، اما نمیتواند مالیات را از طریق اینترنت پرداخت کند و اینکه شهروند به شهرداری مراجعه کند تا فیش عوارض صادر شود، این خود مانع از پرداخت میشود.
در واقع مردم میدانند اگر قبض برق، آب، گاز یا تلفن را پرداخت نکنند، خدمات مربوطه قطع میشود، از این رو با توجه به اینکه در خصوص قبوض عوارض دلیلی برای پرداخت اورژانسی نمیبینند، به همین دلیل پرداخت عوارض در اولویت قرار نمیگیرد؛ بنابراین معتقدم باید از طریق مالیات و مکانیزمهای دیگر این مسئله را زنده کرد.
گفت وگو: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس شهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما