به گزارش خبرنگار ایمنا، نام سینما "ایران" اصفهان، مدت‌هاست که با ویرانی گره خورده، نه این چند ماه اخیر که مخابرۀ تخریب لحظه به لحظۀ آن پای ثابت اخبار فرهنگی استان شده، از همان دهۀ ۵۰ که قرعۀ احداث پارک فعلی شهید رجایی به نام ضلع شرقی چهارباغ می‌افتد و سینما "ایران"، بزرگترین سینمای وقت اصفهان، سینما "آسیا" و سینما "مایاک" فدای سبز شدن آن تکه‌جا می‌شود. از همان زمان که سینما "نقش جهان" سابق، در تب و تاب انقلاب می‌سوزد و پس از پیروزی، به بنیاد شهید واگذار می‌شود تا بعد از بازسازی نام "ایران" را برای آن انتخاب کنند. شاید از سال ۱۳۹۲ که دستور صریح مقام معظم رهبری مبنی بر واگذاری سینماهای تحت تملک بنیاد شهید به حوزه هنری صادر و فریاد مدیران این حوزه برای در اختیار گرفتن این سینما بلند شد، اما پس از گذشت چهار سال، واگذار که نشد هیچ، بلکه یکباره مدعی دیگری سربرآورد و گفت که پیش از ابلاغ فرمان رهبری سند سینما ایران به نام او خورده است. کسی چه می‌داند؟ شاید از همین دو ماه پیش که یکباره سینما "ایران" خیلی خطرناک شد و مالک شخصی آن گفت که با اخطار آتش نشانی تصمیم به تخریب آن گرفته که مبادا روی سر کسی خراب شود.
غلامرضا جهانگیری، مالک فعلی سینما ایران، به تازگی در پاسخ به درخواست همۀ آن‌هایی که ارائه مستنداتی شامل زمان و مبلغ خرید یا مجوز تخریب این سینما را از او خواسته بودند اعلام کرده است: «هرکسی تصور می‌کند بنده مالک سینما ایران نیستم بیاید و با مستندات اثبات کند.» و میانۀ این چمن شدن‌ها، آتش گرفتن‌ها، تخریب شدن‌ها و کشمکش‌ها، آنچه بلند شده البته گرد و خاک سینما ایران است که امروز جز تلّی از آجر و سیمان، چیزی از آن باقی نمانده است.
حالا نشسته‌ایم و دور هم به فیلم شدن "سینما ایران" نگاه می‌کنیم و تنها نقش‌مان در این تراژدی، انتظار کشیدنی توام با امید به عملی شدن گفته‌های مالک سینما است که وعده داده: «اینجا قرار است پردیس سینمایی شود و طبق تعریف پردیس سینمایی نیز در آن عمل خواهد شد. نقشه های آینده این مکان در حال آماده سازی است و مدیریت شهری نیز به شدت پیگیر این موضوع است که اینجا باید پردیس باشد.»
در فاصلۀ این انتظار با اکبر خامین، کارگردان پیشکسوت سینمای اصفهان که از سال‌ها پیش مستقیما در جریان روزهای تلخ و شیرین سینما "ایران" بوده، به مرور خاطره‌هایی در مورد این سینما نشستیم. شرح گفت و شنود خبرنگار ایمنا را با مدیر تولید فیلم ماندگار "ناخدا خورشید" از نظر می‌گذرانید:
از زمان تأسیس سینما ایران چیزی به خاطر دارید؟
خیلی‌ها سینما ایران فعلی را با سینما ایرانی که روزگاری بزرگترین سینمای اصفهان بود اشتباه می‌گیرند. در گذشته سینمایی به نام "ایران" وجود داشت که اوایل دهۀ ۵۰ برای بازسازی تخریب شد، اسکلت آهنی آن هم ریخته شد اما یکباره به طرح ایجاد فضای سبز در ضلع شرقی چهارباغ خورد و به همراه سینما "آسیا" و "مایاک"، تبدیل به پارکی شد که امروز آن را به نام پارک شهید رجایی می‌شناسیم. سینما ایران فعلی تا جایی که در خاطرم هست اواخر دهۀ ۴۰ با نام سینما "نقش جهان" و با اکران فیلم "حسین کرد شبستری" افتتاح شد و آغاز به کار کرد. می‌گفتند که شخصی به نام سرهنگ متین پیش از انقلاب مالک آن بوده اما بعد از انقلاب همۀ این سینماها به نفع بنیاد شهید مصادره شد. البته چه سینمایی؟ این سینما و سینما ساحل، سپاهان و حافظ، همان سال ۱۳۵۷ در آتش سوخته بودند و در واقع بنیاد شهید چند سینمای سوخته را صاحب شده بود. سینما نقش جهان سابق و ایران فعلی زیاد بزرگ نبود، برخلاف دیگر سینماها سالن روباز هم نداشت، اما سینمای مدرنی بود و یادم است که دو پرده داشت یکی به رنگ قرمز و دیگری به رنگ زرد.
چه فیلم‌هایی در این سینما اکران می‌شد؟
سینمای پرکاری بود، هم فیلم خارجی اکران می‌کرد و هم ایرانی. "نبرد العلمین"، "عروس بیانکا" و خیلی فیلم های دیگر را که اسمشان در خاطرم نیست، پیش از انقلاب در این سینما دیده ام و فیلم های خودم هم بعد از انقلاب در آن اکران شد. "ناخدا خورشید"، "سلام سرزمین من"، "بالای شهر پایین شهر". من از این سینما خیلی خاطره دارم. بعد از سوختن آن از طرف بنیاد شهید همراه با افراد دیگری مشغول بازسازی آن شدیم تا دهۀ ۶۰ که سینما دوباره راه اندازی شد و تصمیم گرفتیم به یاد آن سینما ایران بزرگ، نام این سینما را از نقش جهان به ایران تغییر بدهیم.
آن زمان چه مسئولیتی در سینما ایران داشتید؟
ما ابتدا یک دفتر مرکزی در سینما قدس داشتیم که امور سینمایی شهر را از آنجا اداره می‌کردیم، بعد از اینکه مالک سینما قدس برگشت و آن را پس گرفت، ما در همین سینما ایران دفتر مرکزی‌مان را دایر کردیم و من مسئول اکران فیلم شدم. این همکاری تا سال ۱۳۶۸ ادامه داشت تا اینکه از گروه جدا شدم، البته سینما همچنان کار می کرد. بعدها شنیدیم که سینما ایران به بانک دی واگذار شده و حالا هم می شنویم که مالک خصوصی دارد.
واکنش شما نسبت به تخریب این سینما چه بود؟
چند هفته پیش با دیدن عکس‌های تخریب سینما به شدت متأثر شدم. سینمایی که روزی با دست خودمان ساخته بودیم آوار شده بود. فکر نمی‌کنم کسی اجازۀ تغییر کاربری سینما را داشته باشد. این یک قانون است و تخریب سینما فقط از این نظر توجیه‌پذیر است که یک سینمای بهتر به جای آن ساخته شود. البته بسیاری از مردم شهر همچون من حتما خاطرات بسیاری از این سینما داشته‌اند و حیف است که یک مکان نوستالژیک سر جای خودش نباشد. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری و همۀ نهادهای فرهنگی حتما باید پیگیر عاقبت این داستان باشند تا با احساسات مردم بازی نشود. هیچکس حق ندارد با خاطره و گذشتۀ مردم بازی کند.
شنیده‌ام که مدت‌هاست برای حفظ دو دیوار باقیمانده از ساختمان سینما "مایاک" در تلاش هستید، نتیجه‌ای هم داشته؟
سینما مایاک یک سینمای ۸۰ ساله است که با اجرای طرح ایجاد پارک از بین رفته و فقط دو دیوار آن در ورودی ضلع غربی چهارباغ باقی مانده است. با شهردارهای مختلفی برای حفظ این دو دیوار گفتگو کرده‌ام. گفته‌ام که همه جای دنیا می‌گردند و چیزی پیدا می‌کنند که بگویند ما تاریخ داریم، شما هم دور این دو دیوار شیشه بکشید تا تخریب نشود. گفته‌ام که می شود سر در سینما را دوباره بازسازی کرد و به همراه عکسی از گذشته آن را در معرض دید شهروندان و گردشگران گذاشت. گفته‌ام و همه هم قول مساعد داده‌اند! تا کنون که اتفاقی نیفتاده و همچنان مشغول تخریب گذشته بوده‌ایم اما هنوز برای حفظ این دو دیوار امیدوارم.
گفتگو از سمیرا قاسمی، خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما