ما و میراث "زاون"

به گزارش خبرنگار ایمنا، هشت سال از روزی که زاون قوکاسیان توانست با همکاری کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان، یکی از مهمترین جشنواره های فیلم کوتاه کشور را در اصفهان پایه ریزی کند، گذشته و دو سال است که این جشنواره در غیاب او و به خواستۀ او با هدف گسترش مهر، نیکی و نیکوکاری، با وجود همۀ مشکلات ریز و درشت همچنان نفس می‌کشد و امثال "سعید روستایی‌"ها را به سینمای کشور معرفی می‌کند. امسال اما نفس حسنات گرفته و خبر می‌دهند که برپایی آن به اردیبهشت ماه موکول شده است.

"شادی یساولیان" که "قلب جشنوارۀ حسنات" می نامندش و از سال ۱۳۸۹ مقارن با دور نخست برپایی جشنواره در کنار زاون قوکاسیان شاهد همۀ رخدادهای ریز و درشت این رویداد فرهنگی بوده است، خاطرات ناشنیده‌ای از همکاری با زاون را در گفت و گو با خبرنگار ایمنا بیان کرد که مرور آن به بهانۀ این روز و برای یادآوری خیلی چیزها، خالی از لطف نیست:

زاون مهر مجسّم بود

زاون را همه با کیف سنتی آویزان از شانه اش که همیشه کاغذ و سی دی از آن سرریز بود، لباس هایی با رنگ شاد، پیشانی عرق کرده، لبخند بر لب و نگاهی پر از حرف به خاطر می آورند. همۀ زندگی او سینما بود و مادر و البته دانشجویانش. در اختتامیۀ اولین دورۀ جشنواره، زاون در صحبت هایش گفت: "این جشنواره مرا یاد جشنواره های قبل از انقلاب می اندازد که تنها با چهار نفر اداره می شد" و من چقدر خوشبختم که یکی از آن چهار نفر بودم.

در طول سال ها کار در کنار زاون، بارها و بارها شاهد برخورد مهربانانۀ او با دانشجویان بودم. حتی در مواقعی که فشار کار جشنواره خیلی زیاد بود با حوصله به حرف ها و گاهی مشکلات شخصی‌شان گوش می داد و به آن‌ها کمک می‌کرد، عمیقا نگران می شد و وقتی کاری از او ساخته نبود چشمانش را محکم می بست و به فکر فرو می رفت. رفتار زاون مهربانانه و انسانی بود و نمونۀ کامل حسنات. با اینکه دست کم دو تا سه روز از هفته را در تهران کار می‌کرد، حاضر نبود اصفهان را ترک کند و برای زندگی به تهران برود.

در کار، جدی بود و به جزئی ترین مسائل با دقت فکر می‌کرد. دور دوم جشنوارۀ حسنات بود. بنا داشتیم مراسم تجلیل از یک هنرمند را برگزار کنیم. درست زمانی که باید مطالب را خیلی فوری برای چاپ کتاب می فرستادیم، زاون از خانه تماس گرفت و اصرار داشت عکسی قدیمی را از آن هنرمند برای ما بفرستد تا به کتاب اضافه کنیم. از نیمه شب گذشته بود که با او تماس گرفتم و حدود یک ساعت، مرحله به مرحله شیوۀ فرستادن عکس را توضیح دادم اما موفق نشد. در نهایت، با یکی از دوستان به منزل او رفتیم تا عکس را به ما بدهد. وقتی سراغ لپ تاپ زاون رفتم دیدم که حدود پنجاه بار صفحۀ اینترنت اکسپلورر را باز کرده تا این عکس را برای ما بفرستد!

مهلت ارسال فیلم به جشنواره که تمام می شد از زاون خواهش می کردیم فیلم دیگری را نپذیرد اما همیشه با دلسوزی زنگ می زد و می گفت: می شود این یکی را اضافه کنیم؟ و اینطور بود که مجبور به تمدید زمان ارسال می شدیم. اگر چه سیستم کار ما به هم می ریخت اما نمی توانستیم از خواستۀ او بگذریم.

وقتی زاون های های گریه کرد

یکی از سال ها که ادارۀ ارشاد برای هیأت انتخاب جشنواره سخت گیری زیادی کرده بود او را در دبیرخانۀ جشنواره دیدم. بغض کرده بود و با هیچکس حرف نمی‌زد. بعد از چند لحظه، دستش را روی صورتش گذاشت و های های گریه کرد.

برای اینکه یکی از پیشکسوتان سینما نشستی با فیلمسازان جوان داشته باشد تلاش های بسیار انجام می داد. یکی از طرح های او این بود که از زمان پایان جشنواره تا شروع دور بعدی آن، هر هفته یکی از فیلم های بخش مسابقه را در نگارستان امام خمینی اکران و ضمن دعوت از فیلمسازان، فرصت نقد و بررسی آثار آنان را فراهم می کرد. به یاد دارم که زاون، حین برپایی این جلسات از کارگاه بیرون می آمد و اگر می دید دانشجویان بی اعتنا به فیلم بیرون ایستاده و با هم حرف می زنند، عصبانی می شد و چنان پدرانه فریاد می کشید که همه به سالن می رفتند و به تماشای فیلم می نشستند.

یکی از چیزهایی که زاون به آن توجه ویژه داشت این بود که جشنوارۀ حسنات باید کشف داشته باشد و سکوی پرتاب فیلمسازان شود. این اتفاق در همۀ سال های جشنواره افتاد و افرادی مثل سعید روستایی، کارگردان یا ایمان صالحی، فیلمبردار، نمونۀ بارز آن هستند.

حسنات، پس از زاون...

یکم اسفند سال ۱۳۹۳ زاون از میان ما رفت و آن سال، به دلیل عمل نکردن شهرداری به تعهدات مالی، موفق نشدیم جشنواره را برگزار کنیم. به همین دلیل هفته فیلمی را برپا کردیم که مروری بر آثار برگزیدۀ دوره های قبلی جشنوارۀ حسنات بود. نخستین سالی بود که زاون حضور نداشت و از زمانی که اعلام کردیم جشنوارۀ حسنات برگزار نمی شود، حجم تماس هایی که با دبیرخانۀ جشنواره گرفته می شد به حدی زیاد بود که برای هیچکدام از ما قابل تصور نبود. آن جا بود که متوجه شدم چقدر این جشنواره بین فیلمسازان کشور طرفدار دارد و به دل آن ها نشسته است.

جدای از اصولی بودن و رعایت مسائل فنی که حاصل طرح ریزی درست جشنواره از پایه و اساس است، زاون روحی را در جشنوارۀ حسنات جاری کرده که هر کس گوشه ای از کار جشنواره را بر عهده می گیرد شدیدا به آن وابسته می شود و سال بعد با عشق و علاقه در جمع ما حضور پیدا می کند.

جشنوارۀ حسنات یک جشنوارۀ خصوصی است، نه دستمزدهای بالایی در انتظار عوامل آن است و نه جوایز گران قیمتی به فیلمسازان می دهد، اما همه به بهترین شکل آن را همراهی می کنند و می گویند نمی توانیم آن را رها کنیم. من از دور نخست جشنواره کنار زاون بوده ام و با اینکه چند دوره از نبود او در جشنواره می گذرد، هنوز حضور او را حس می کنم. هر کاری که انجام می دهم می گویم اگر زاون اینجا بود می گفت اینگونه انجام بده و همان کار را می کنم.

تنها خواسته

کار جشنواره سنگین است، به خاطر دارم که گاهی از صبح زود تا نیمه های شب مشغول کار بودیم. معمولا شب ها زاون با مادرش به دبیرخانه می آمد و شروع می کرد به شوخی کردن، همه را می خنداند و آنوقت یادمان می رفت که چقدر خسته ایم. همۀ ما در جشنوارۀ حسنات یک خانواده بودیم. روزی که زاون در بستر بیماری بود با تعدادی از اعضای ستاد جشنواره به عیادت او رفتیم. حرف نمی زد، فقط به ما نگاه می کرد و این آخرین دیدار ما با زاون بود. وقتی از خانۀ او بیرون آمدیم همه بر این باور بودیم که با نگاهش به ما گفته است: جشنواره را ادامه بدهید و همانجا همه عهد بستیم که تمام تلاشمان را برای سرپا ماندن جشنواره به کار ببندیم. یقین دارم خواستۀ زاون این بود که راهش ادامه داشته باشد، جشنواره پابرجا بماند و هیچ کس ذره ای از تلاش خود در این راه کم نکند، اما با این حال در کمال تاسف باید اعلام کنم که امسال، برگزاری دور هفتم جشنواره به اردیبهشت ماه موکول شده و رسم دیرینی که برگزاری جشنواره در هفتۀ احسان و نیکوکاری بود، درست در سالگرد درگذشت او شکسته شد.

به گزارش ایمنا، مراسم سومین سالگرد درگذشت زاون قوکاسیان _سه شنبه_ یکم اسفندماه رأس ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۶:۳۰ در آرامستان ارامنۀ اصفهان واقع در خیابان شهدای صفه برگزار می شود.

گزارش از سمیرا قاسمی، خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری ایمنا