به گزارش خبرنگار ایمنا، این ایام در کتاب "المعجم الکبیر" هفتاد و پنج روز، در "شرح نهج البلاغه" ابن ابی الحدید هفتاد و دو روز، در "تذکرة الخواص" ابن جوزی هفتاد روز، در "بحارالانوار" شصت روز و در "مقاتل الطالبیین" به مدت چهل روز نقل شده است، اما هر چه که باشد نشان از آن دارد که اندوه و حزن فراوان حضرت فاطمه زهرا(س) پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) به قدری بود که وجود مبارک ایشان را همچون شمعی در مسیر تندباد قرار داد و طولی نکشید که به جوار پدر گرامی شان شتافتند.
رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) اما سرآغاز شکلگیری حوادث و رویدادهایی مهم و اثرگذاری بر تاریخ و جامعه مسلمین بود. برخی از حوادث باعث شد تا خاطر مبارک دختر عزیز پیامبر آزرده شود. ایشان اعتراض خود را به اشکال گوناگونی نشان دادند که از جمله آنها قرائت خطبه هایی در خصوص مسائل و موضوعات مختلف و وصیت ایشان درخصوص اجرای مراسم تدفین و تشییع پیکر مطهرشان در خفا و پنهان ساختن مقبره ایشان پس از شهادت است.
اینک در سالروز شهادت سید و سرور زنان عالم، حضرت صدیقه طاهره(س) به بررسی اجمالی خطبه فدکیه ایشان می پردازیم.
حجت الاسلام اریسیان، کارشناس تاریخی خانه مشروطیت در این خصوص به ایمنا گفت: امیر المومنین(ع) پس از رحلت پیامبر مکرم اسلام نمی توانستند در بسیاری از موارد به صورت مستقیم به برخی از مسائل ورود کنند، چون در این صورت عده ای می گفتند ایشان ذی‌نفع است و برای کسب منافع شخصی اش تلاش می کند. در چنین مواقعی اهمیت ورود حضرت زهرا (س) به مسائل مشخص می‌شود که به عنوان مهمترین حامی و یاور امیرالمونین(ع) جانفشانی کرده و از طریق قرائت خطبه سخنان و اعتراض خود را به مسائل مختلف بیان می کنند.
او با بیان اینکه خلافت پس از رحلت پیغمبر(ص) از مهم ترین موضوعاتی است که حضرت زهرا(س) به آن پرداخته اند، گفت: مورد دیگری که بر آن تاکید زیادی شده است خطبه فدکیه است که به عنوان مانیفست شیعه شناخته می شود. ایشان در این خطبه پیرامون جایگاه اسلام و امیرالمومنین(ع) به عنوان کسی که بیشترین حمایت و یاری را از پیامبر(ص) کردند و در همه مواقع دشوار و بحرانی به یاری دین خدا برخاستند سخن می گویند.
او ادامه داد: بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) عده ای اهداف دیگری به جز آنچه مقصود نظر پیامبر بود را دنبال کردند و توانستند به آنها هم برسند. حضرت زهرا(س) نیز در خطبه فدکیه با صراحت به مباحثه می پردازند. ایشان در ابتدا در خصوص جایگاه اسلام، پیغمبر(ص)، حضرت علی(ع) و خاندان اهل بیت(ع) سخن می گویند.
او با تاکید بر اینکه سخنان حضرت فاطمه(ص) درخصوص مسئله جانشینی پس از پیامبر اسلام(ص) از مهم ترین فرازهای خطبه فدکیه است، اظهار کرد: عده ای گمان می کردند پیامبر، امیرالمومنین را به این جهت به جانشینی برگزیدند که ایشان داماد پیامبر است! در حالی که نمی دانستند همه اقدامات پیامبر از روی حکمت است و همانطور که ایشان در خصوص نماز، جهاد، خمس و زکات به حکمت عمل می کردند، درخصوص امر ولایت هم با حکمتی که به دستور خداوند متعال ایجاد شده است، عمل می کنند.
حجت الاسلام اریسیان با بیان اینکه عده ای نیز موضوع قانون ارث در میان پیامبران را به عنوان بهانه ای برای محروم ساختن اهل بیت از فدک مطرح کردند، گفت: عده ای معتقد بودند که طبق فرموده قرآن کریم پیامبران نمی توانند ارثی برای وارثان خود بر جای بگذارند، در حالی که چنین سخنی درست نبود، چرا که همه مسلمین شامل قانون ارث مادی می شوند و پیامبران نیز مثل دیگران ضمن به ارث گذاردن علم و معنویت خود، مادیات خود را برای وارثان خود به ارث می گذارند و قرآن کریم نیز بر این مسئله تاکید کرده است.
او تاکید کرد: خطبه فدکیه از اهمیت فوق العاده ای در میان علمای شیعه برخوردار است و شرح ها و توضیحات بسیاری هم بر آن نوشته شده است، به دلیل این اهمیت، آنها تاکید کرده اند که حتی‌المقدور همه مسلمانان این خطبه را حفظ کرده و در ذهن خود ذخیره کنند.
او در خصوص سابقه خطبه فدکیه نیز گفت: این خطبه حتی از کتاب نهج البلاغه که در قرن چهارم گردآوری شده است هم قدیمی تر است. سابقه این خطبه به کتاب "بلاغات النساء" بازمی گردد که در قرن دوم یا سوم هجری قمری و تقریبا در دوران غیبت صغری نوشته شده است. این کتاب خطبه فدکیه را به صورت مستند و دقیق بیان می کند.
همچنین حجت الاسلام عبدالامیر خطاط، مدیر حوزه علمیه امام صادق(ع) اصفهان در رابطه با خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مدینه گفت: این خطبه مجموعه‌ای از معارف الهی است که شامل توحید، نبوت، امامت و... می‌شود. با این حال برای حضرت زهرا(س) فرصتی بود که رسالتشان را در قالب صحبت‌هایی بیان کنند، که این موضوع در راستای تبیین اهداف انبیا است تا آنچه را که مربوط به ارتباط انسان با خدای متعال و آشنایی با دین اسلام می‌شود بیان کند.
مدیر حوزه علمیه امام صادق(ع) اصفهان با بیان اینکه حضرت زهرا(س) مسئولیت رشد دادن فرهنگ جامعه را بر عهده داشت، بیان کرد: خطبه ایشان در جمع زنان مدینه که با حمد خدا، درود بر پیغمبر(ص) و بیان صفات خداوند شروع شده است از این منظر که زن‌ها تأثیر بسیاری در موقعیت اجتماعی جامعه دارند، دارای بعد سیاسی است.
حجت الاسلام خطاط ادامه داد: حضرت زهرا(س) وضعیت جسمانی‌اش را این گونه بیان می‌کنند «حالم به گونه‌ای است که از دنیای شما بیزارم»، به این معنا که از دنیایی که شما ساخته‌اید بیزارم، نه از دنیا، با این حال این خطبه با توبیخ مردان اما خطاب به زن‌ها بیان شده است تا زن‌ها هم بدانند در جامعه دخیل و مؤثر هستند، حتی هنگامی که در خانه حضرت فاطمه(س) را شکستند زن‌ها پشتوانه مردان بودند، پس زن در جامعه مؤثر است.
وی افزود: در جایی که حضرت زهرا(س) به زنان خطاب می‌کنند که چرا شما راه امیرالمؤمنین را دنبال نکردید و چه ضعفی در او دیده بودید که وظیفه خود را انجام ندادید، این مسئله اشاره به جنبه سیاسی متناسب با مسائل اجتماعی دارد. از سوی دیگر حضرت فاطمه(س) توقع نداشته‌اند که زن ها به کوچه و خیابان بروند و تنش ایجاد کنند که اگر می‌خواستند خود حضرت علی(ع) این کار را می‌کردند؛ به همین خاطر می‌توان تأکید کرد که ایشان خواستار بیدار شدن جامعه و بصیرت بخشی آن بودند.
مدیر حوزه علمیه امام صادق(ع) اصفهان ادامه داد: ایجاد تنش در جامعه هدف حضرت زهرا(س) نبود چراکه در غیر این صورت خواهان تشییع مخفیانه پیکرشان پس از شهادت نبودند.
حجت الاسلام خطاط با اشاره به اینکه امام حسین(ع) هم تا ظهر عاشورا خطبه ایراد کردند، اما بی‌اثر بود بیان کرد: کسی که بخواهد سماجت کند اثری از خطبه‌ها عایدش نمی شود، چراکه رسالت انبیاء و اولیاء الهی بیداری جامعه است و به این معنا نیست که بیدار کردن الزامی در نتیجه‌بخش بودن باشد.
وی اظهار کرد: به وقایع تاریخی به خصوص در رابطه با حضرت زهرا(س) نباید به عنوان تاریخ نگاه کرد چراکه ایشان اسوه حسنه هستند؛ به همین خاطر از این خطبه می‌توان دریافت که توجه به مسائل اجتماعی، بیداری جامعه و دوری از آشفتگی از درس‌هایی است که از خطبه‌های ایشان می‌توان دریافت کرد.
مدیر حوزه علمیه امام صادق(ع) با تأکید بر آشنایی با مسائل گفته شده در خطبه‌های حضرت زهرا(س)، موضع گیری نسبت به مسائل اطراف، بیداری جامعه و پرهیز از تنش افزود: حضرت زهرا(س) در خطبه‌هایشان به خصوص در خطبه ایراد شده در جمع زنان مدینه، بر ولایت پذیری تأکید داشتند؛ به این معنا که همه خدماتی که ایشان متحمل شدند برای حمایت از ولایت و ولایت پذیری بود. اگر ایشان از حمایت علی(ع) و ولایتشان دست می‌کشید هیچ کدام از اتفاق‌های مربوط به شهادت و آزار و اذیت ایشان نمی‌افتاد؛ چراکه دشمنان دوست نداشتند ولایت علی(ع) مطرح شود.
نظر شما