مجله خبری ایمنا: بلاهای طبیعی یکی از تلخ ترین و مخرب ترین حوادثی است که بشر سالان زیادی است درگیر آن است. این اتفاقات بی خبر و بدون پیش بینی رخ می دهند و معمولا اگر امکانات کافی برای آن نباشد فجایع بزرگی بر جای می گذارند. در کشور ما که متاسفانه روی خط زلزله قرار گرفته تا کنون بارها شاهد فجایع سنگینی بعد از زلزله بودیم.
گزارش زیر نگاهی اجمالی به چند زلزله وحشتناک در تاریخ ایران است.
رودبار، منجیل
۳۱ خرداد ۱۳۶۹ زلزله ای ۷٫۳ ریشتری، استان های گیلان و زنجان را لرزاند. در این زلزله بیش از ۳۵٬۰۰۰ نفر کشته، ۵۰۰٬۰۰۰ نفر بی خانمان شدند.
پنجشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ (برابر با ۲۱ ژوئن ۱۹۹۰ ) ۳۰دقیقه بامداد به وقت ایران، زمانی که خیلی ها برای دیدن فوتبال جام جهانی ۱۹۹۰ بیدار بودند زلزله ای به بزرگی بیش از ۷ ریشتر، در نزدیکی شهر رودبار و روستاهای اطراف در استان گیلان و شمال غرب استان زنجان در ناحیه طارم علیا در شمال ایران اتفاق افتاد.
این زمین لرزه تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمین‌لرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی شد. ارتعاشات حاصل از امواج لرزه‌ای در استانهای زنجان و گیلان و در بخشهایی از استانهای آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه احساس شد و موجب وحشت عمومی و فرار مردم به خیابان ها شد.
این زمین‌لرزه علاوه بر روستاهای منطقه چندین شهر مهم کشور را نیز تحت تاثیر خودش قرار داد. در پی این زمین لرزه علاوه بر آن که حدود ۳۵٬۰۰۰ نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ واحد مسکونی تخریب شد و خسارات فراوانی به تأسیسات و اماکن عمومی در استانهای گیلان و زنجان وارد آمد و حدود ۵۰۰٬۰۰۰ نفر بی خانمان شدند. عکس های آن روزها سیاه وسفیدند ولی عمق فاجعه ودرد مردم را به خوبی نشان می دهند.
ده‌ها کشته و صدها زخمی در زلزله غرب کشور
مشهد، قائن
زمین‌لرزهٔ قائن یا اَردِکول زمین‌لرزه‌ای مهیب بود که در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ ساعت ۱۲:۲۷ به وقت محلی استان خراسان را لرزاند. بزرگی این زمین‌لرزه که شدیدترین زمین‌لرزهٔ منطقه از سال ۱۹۷۹ تا آن زمان بود، ۷٫۳ اندازه‌گیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت.
بر اثر این زمین‌لرزه منطقهٔ بیرجند–قائن ویران شد. ۱٬۵۶۷ نفر کشته، بیش از ۲٬۳۰۰ نفر مجروح و ۵۰٬۰۰۰ نفر آواره شدند؛ ۱۵٬۰۰۰ واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. سازمان زمین‌شناسی آمریکا زمین‌لرزهٔ قائن را مرگ‌بارترین زمین‌لرزهٔ سال ۱۹۹۷ توصیف کرد. ۲۱۵ پس‌لرزه بر شدت خرابی‌ها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد.
بعدها مشخص شد که زمین‌لرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران–افغانستان واقع بود، ایجاد شده‌است. در نهایت میزان خسارت‌ها ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا برآورد شد، و بسیاری از کشورها با اهدای پتو، چادر، لباس، و مواد غذایی به یاری زلزله‌زدگان شتافتند.
گروه‌های نجات به منطقه اعزام شدند تا داوطلبان محلی را در یافتن بازماندگانی که زیر آوارها مدفون شده بودند، یاری کنند. میزان تخریب‌ها در اطراف رومرکز زمین‌لرزه تقریباً ۱۰۰ درصد اعلام شد که عمدتاً ناشی از شیوهٔ ناصحیح ساخت‌وساز در مناطق روستایی بود.
بوئین زهرا، آوج
زمین لرزه ای در تاریخ ۱ تیر سال ۱۳۸۱ در بوئین‌زهرا ساعت ۷٫۲۸ دقیقه صبح رخ داد. مرکز این زمین لرزه در نزدیکی شهرستان بوئین‌زهرا و چنگوره در جنوب استان قزوین بود. بزرگی زمین‌لرزه ۶٫۵ ریشتر اندازه‌گیری شده است. در زمین‌لرزه بوئین‌زهرا دست‌کم ۲۶۱ نفر کشته و ۱۵۰۰ تن دیگر نیز زخمی شدند. این زلزله ۲۰ پس‌لرزه داشت.
به گزارش پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله (IIEES)، این زمین‌لرزه در تهران هم که در ۲۹۰ کیلومتری شرق مرکز زمین‌لرزه قرار داشت، به‌خوبی احساس شد. بیشتر خانه‌های تخریب شده در منطقه زمین‌لرزه از جمله منازل یک‌طبقه با ساختار بنایی بودند که کمابیش همگی فروریختند. کندی مسئولین امر در رسیدگی به قربانیانی که نیازمند کمک بودند، خشم مردم محلی را برانگیخت. ساکنین آوج از سر ناامیدی، به پرتاب سنگ به‌سمت اتوموبیل وزیر کشور وقت و کاروان همراه وی در زمان بازدیدشان از مناطق آسیب‌دیده پرداختند.
شبی که نصف ایران لرزید
کرمان، بم
زمین‌لرزه‌ای به شدت ۶٫۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. شهری که ۹۰ هزار نفر جمعیت داشت تنها یک سوم از ساکنانش سالم ماندند و در آمار رسمی و خوش بینانه ۲۶ هزار ۲۷۱ نفر کشته، ۳۰ هزار نفر زخمی و هزاران زن و کودک بی سرپرست شدند.
به معنای واقعی ۷۰ درصد شهر بم کامل از بین رفت و تراژدی رقم خورد که هنوز پس لرزه هایش دل مردم شهر بم را می لرزاند و به گفته مدیرکل بهزیستی کرمان پس لرزه های روحی و روانی بم هنوز هم در این شهر قربانی می گیرد.
۲۶٬۰۰۰ و ۲۷۱ نفر که شب قبل سر بر بالین گذاشته بودند روز بعد بیدار نشدند و جمعیت قبرستان این شهر در یک روز چندین برابر شد. ارگ بم یکی از بناهای مهم تاریخی این شهر بود که برای بسیاری از مردم ایران به لحاظ قدمتش ارزش دارد اما برای مردم بم نماد زنده بودن شهر است.
این بنای تاریخی در سال های بعد از زمین لرزه آوار برداری و مرمت آن شروع شد اما وقتی که قرار بود دروازه های حاکم نشین به روی مردم باز شود با کمبود شدید اعتبار مواجه شد. استاد شجریان نیز در ساخت این پروژه با مردم همکاری کرد و با اعلام فراخوانی برای بازسازی این اثر از مردم کمک گرفت. او در همان سال کنسرتی نیز به یاد قربانیان برگزار و درآمدش را به بم اهدا کرد.
برای نخستین بار در تیر ماه سال ۹۵ کارگرها دست از کار کشیدند چون چهار ماه حقوق دریافت نکرده بودند و پس از رسانه ای شدن مشکل، حقوق آن ها تا مرداد پرداخت شد. اما مجددا این اتفاق تکرار شد و اینگونه است که مرثیه بی پولی این بار یقه بزرگترین بنای خشتی جهان را گرفته است و چشم انداز مناسبی در مقابل بازسازی کامل این بنا دیده نمی شوند.
بعد ار تخریب ارگ بم بر در اثر زلزله، کشورهای بسیاری به بازسازی آن کمک کردند. از جمله، ایرینا بوکووا، دبیر کل یونسکو که در بازدید دوره‌ای از اماکن تاریخی ۸ اردیبهشت ماه ۹۳ به بم رفته بود گفت: «یونسکو نخستین سازمانی بود که پس از زلزله بم به این شهر آمد. من آثار تاریخی استان کرمان و بم را به خوبی می‌شناسم. در مورد ارگ بم نیز اقدامات کارشناسان آغاز شده و تا سال ۲۰۱۷ ادامه دارد. برای جذب حمایت‌های مالی کشورهای خارجی بیش از پیش تلاش می‌کنیم و در این راستا از صندوق امانی ژاپن و سایر کشورها استفاده می‌کنیم. ژاپن و ایتالیا نیز هر کدام یک میلیون دلار برای بازسازی ارگ بم هزینه کرده‌اند.»
فیروز آباد، کجور
در ساعت ۵:۸:۴۶ بعدازظهر روز جمعه ۱۳۸۳/۳/۸ زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶/۳ ریشتر ناحیه وسیعی از استان های شمالی ایران را لرزاند. ناحیه‌ای که بیش از همه تحت تاثیرزمین‌لرزه قرار گرفت از شمال به دریای خزر، از خاور به جاده هراز، از جنوب به تهران و از باختر به طالقان محدود می‌شد.
گستره زمین‌لرزه فیروزآباد کجور در بلندی‌های البرز مرکزی بود. قرار گرفته بوده است، جایی که گسله‌های مهمی در آن قرار گرفته اند. آمارهای هلال احمر و مراکز دولتی نشان‌دهنده ۳۵ کشته و ۲۵۰ مجروح در ناحیه مهلرزه‌ای بودند. در استان مازندران خسارت های حاصل از زمین لرزه ۱۲۳/۵ میلیارد ریال برآورد شد. بیشترین شدت خرابی مشاهده شده در روستای فیروزآباد بود.
خانه‌های قدیمی روستا از مصالح سنگ و گل ساخته شده‌اند که در برخی از آن ها اسکلت چوبی وجود داشت. در این روستا در حدود ۳۰% از خانه ها که بیشتر آن ها از نوع سنگ و گلی بودند به طور کامل تخریب شدند و دو نفر در زیر آوار جان سپردند.
خانه های نوساز بد طراحی شده نیز در میان این خانه های ویران شده دیده می‌شد. بقیه خانه‌های روستا به مقدار کمتری تخریب شده بودند که برخی از آن ها قابل استفاده نبود. در حدود ۵۰% خانه های روستا هنوز قابل استفاده بود و خرابی در آن ها تنها به ترک هایی محدود می شد.
زرند
به فاصله کمی از زلزله مهیب بم، در ساعت ۵/۵۵ دقیقه و ۲۴ ثانیه بامداد روز ۴ اسفند ۱۳۸۳، زلزله سهمگین و مخربی به مدت ۱۱ ثانیه شهرستان زرند را به لرزه در آورد. زلزله ای به بزرگی ۶٫۴ درجه در مقیاس ریشتر در زرند رخ داد. این لرزه علاوه بر شهر زرند، روستاهای مناطق بهشت وحدت(تاج آباد، بهاء آباد، عبدل آباد، فتح آباد و…) در جنوب و روستاهای داهوئیه، هتکن، ریحان شهر، خانوک، گتکوئیه و… در جنوب شرقی را به شدت لرزاند. شدت زمین لرزه ها به حدّی بود که روستاهای داهوئیه و هتکن به طور کامل ویران شدند. ۶۱۲ نفر در آن کشته شدند و ۱۰ روستا تخریب شد.
بارش باران در شهرستان زرند و روستاهای زلزله زده، عملیات امداد رسانی و آوار برداری و بیرون آوردن اجساد را از زیر خروارها خاک با مشکل روبرو کرده بود. ریزش برف و کولاک و مه و رانش زمین و بند امدن و ایجاد شکاف در جاده هتکن باعث شد تا عزیمت و امداد رسانی به آن روستا به تعویق بیفتد. با بازشدن جاده بار دیگر در پی پس لرزه ها کوه ریزش کرد و مانع تردد و عزیمت امدادگران به هتکن(که مرکز اصلی زلزله به شمار به شمار می رفت) شد.
آذربایجان شرقی
روز شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ مناطقی از استان آذربایجان شرقی به شدت لرزید. زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶٫۴ ریشتر در ساعت ۱۶:۵۳ به وقت محلّی در ۱۷ کیلومتری اهر و زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶٫۳ در ساعت ۱۷:۰۴ به وقت محلّی در ۱۰ کیلومتری ورزقان.
مؤسّسهٔ ژئوفیزیک دانشگاه تهران و سازمان زمین‌شناسی آمریکا، کانون هر دو زمین‌لرزهرا در عمق حدود ده کیلومتری زمین عنوان کردند. زمین‌لرزه، در استانهای آذربایجان غربی، گیلان، زنجان و اردبیل نیز احساس شد. همچنین این زمین‌لرزه در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، نیز احساس شد.
مسئولان آمار دقیقی از شمار کشته‌شدگان این حادثه ارائه نکرده‌اند. رئیس سازمان مدیریت بحران شمار قربانیان را ۲۵۳ نفر، وزارت بهداشت ۳۰۶ نفر و پزشکی قانونی ۱۶۹ نفر اعلام کرده‌اند.
در محدوده این زمین‌لرزه‌ها ۱۸ هزار و ۶۱۸ واحد مسکونی دچار آسیب شده که از این تعداد ۵ هزار و ۳۲۹ واحد به طور کامل تخریب شده‌اند. در مجموع ۴۱۰ روستا دچار تخریب شده و ۶۵ روستا به طور کامل از بین رفته‌اند. ۱۲ روستای شهرستان ورزقان به طور کامل تخریب شد که هر یک از این روستاها حدود ۹۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشتند که کمتر از ۴۰ درصد آنها جان خود را از دست داده‌اند.
همهٔ زیرساخت‌های مخابراتی ناحیهٔ ورزقان به هم ریخت و تمامی خطوط قطع شدند. ۶۰ روستای منطقه میان ۵۰ تا ۷۰ درصد و شش روستای شهرستان اهر به‌کلّی تخریب شدند. خسارت‌های واردشده به شبکهٔ برق ۲۵ روستای زلزله‌زدهٔ این استان ۱۲ میلیارد تومان برآورد شد.
علیرضا بیگی استان‌دار وقت آذربایجان شرقی، سه روز پس از حادثه در جلسهٔ کارگروه مربوط به مناطق زلزله‌زده که در استانداری آذربایجان شرقی تشکیل شده بود گفت: از ۵۸۰ روستای واقع در سه شهرستان زلزله‌زده واحدهای مسکونی ۳۰۰ روستا بین ۶۰ تا ۱۰۰خسارت دیده‌اند. درست است که زلزله آذربایجان از لحاظ شدت با بم برابری می‌کند ولی به دلیل شرایط منطقه‌ای و فصل کاری روستاییان تلفات جانی کمتری داشت ولی شدّت تخریب و آسیب‌های وارده به تأسیسات فراتر از زمین‌لرزه بم است.
کرمانشاه، سرپل ذهاب
۲۱ آبان ۱۳۹۶، در ساعت ۲۱٫۴۸ دقیقه شب زمین لرزه ای به بزرگی ۷٫۳ استان کرمانشاه - حوالی ازگله را لرزاند. این زلزله در عمق ۱۱ کیلومتری زمین و نزدیک شهرهای ازگله، تازه آباد و باینگان بوده است. زلزله در همدان، اراک، زنجان، اهواز، ایلام، سنندج، کرمانشاه، تبریز، ارومیه، اردبیل و چند شهر دیگر نیز احساس شده است.
برخی خبرها همچنین از وقوع زلزله در استانهای مرکزی، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، بوشهر و خوزستان حکایت دارد. زلزله شدید در ایلام مردم را سراسیمه به خیابان‌ها کشاند. در پی وقوع زمین لرزه بسیار شدید در قصرشیرین برق این شهرستان مرزی قطع شد و مردم در خیابان‌ها سرگردان شدند.
به دستور رئیس جمهوری و برای رسیدگی به روند امدادرسانی به زلزله زدگان، وزیران کشور و بهداشت و رئیس جمعیت هلال احمر به همراهی تیمی از نهاد ریاست جمهوری، عازم مناطق زلزله زده شدند.
*از زلزله و عشق خبر کس ندهد
آن لحظه خبر شوی که ویران شده ای
شفیعی کدکنی
منبع: فرادید
نظر شما