امام رضا(ع) اهل مدارا با مخالفان و گفت و گو با دشمن بود

از ویژگی های رفتاری امام رضا(ع) در سیاست که باید اکنون در حکومت داری اسلامی مورد توجه قرار بگیرد، اهتمام امام به استدلال و منطق برای بیان فرهنگ دینی در سطح جهانی، سعه صدر در برابر مخالفان و شناخت معیار ها و ضوابط دشمن در جنگ نرم و سخت است.

خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- ریحانه شهبازی: آن بخش از زندگانی امام رضا(علیه السلام) که در عصر هارون سپری شد، حلقه ای از گذشتۀ تاریخ امامت بود که در آن موقعیت مبارزۀ علنی و رسمی برای امامان پدید نیامد و بیشتر فعالیت های شیعی و تلاش های عقیدتی و مبارزات سیاسی در نهان، رهبری می شد.

پس از شهادت موسی بن جعفر (علیه السلام) در زندان هارون در ۲۵ماه رجب سال۱۳۹ هـ.ق امام رضا (علیه السلام) هم چنان شیوۀ مبارزاتی پدربزرگوارش را پیشه ساخت و به ایفای صحیح رسالت امامت پرداخت دستگاه خلافت هارونی، مصلحت را در این دید که شیوۀ گذشتۀ خود را تغییر دهد، چه اینکه سیاست گذشته و روش سختی که نسبت به هفتمین امام اتخاذ کرده بود، دیگر به صلاح حکومت نبود و بیش از گذشته موجودیت عباسیان را با خطر روبه رو می کرد.

هنگامی که امام را از مدینه به خراسان دعوت کردند آن حضرت فضای مدینه را از کراهت و نارضایتی خود پر کرد، به طوری که همه کس در پیرامون امام یقین کردند که مأمون با نیت سوء، حضرت را از وطن خود دور می‌کند. هنگامی که در مرو پیشنهاد ولایتعهدی آن حضرت مطرح شد، حضرت به شدت استنکاف کردند و تا وقتی مأمون صریحاً آن حضرت را تهدید به قتل نکرد، آن را نپذیرفتند.
 خود امام از هر فرصتی، اجباری بودن این منصب را به گوش این و آن می‌رساند، همواره می‌گفت من تهدید به قتل شدم تا ولیعهدی را قبول کردم.

امام رضا (ع) امام علم و مناظره بود
 
  
هنگامی که امام، مناظره کنندگان ادیان و مذاهب مختلف را در بحث عمومی خود منکوب کرد و آوازه دانش و حجت قاطعش در همه جا پیچید، مأمون در صدد بر آمد که هر متکلم و اهل مجادله‌ای را به مجلس مناظره با امام بکشاند، شاید یک نفر در این بین بتواند امام را مجاب کند. البته چنان که می‌دانیم هرچه تشکیل مناظرات ادامه می‌یافت قدرت علمی امام آشکارتر می‌شد و مأمون از تأثیر این وسیله نومیدتر.

بنابر روایات، مأمون یک یا دو بار توطئه قتل امام به وسیله نوکران و ایادی خود را ریخت و یک بار هم حضرت را در سرخس به زندان افکند، اما این شیوه‌ها هم نتیجه‌ای جز جلب اعتقاد همان دست‌اندرکاران به رتبه معنوی امام را به بار نیاورد و مأمون درمانده‌تر و خشمگین‌تر شد. در آخر چاره‌ای جز آن نیافت که به دست خود و بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای امام را مسموم کند و همین کار را کرد و در ماه صفر دویست و سه هجری یعنی قریب دو سال پس از آوردن آن حضرت از مدینه به خراسان و یک سال و اندی پس از صدور فرمان ولیعهدی به نام آن حضرت، دست خود را به جنایت بزرگ و فراموش نشدنیِ قتل امام آلود.

شناخت قوائد رفتاری دشمنان از ویژگی های سیره امام رضا(ع)

احمد سالک نماینده مردم اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار داشت: خط و مشی امام رضا خارج از خط مشی پیامبر اکرم و ائمه اطهار نیست که خود دارای شاخصه هایی از جمله حفظ جامعه اسلامی با هدف ارتقاء علمی، دینی، سیاسی اجتماعی ، شناخت دشمنان اسلام به شیوه های مختلف، گسترش زمینه سازی برای گسترش فرهنگ اسلام است.

وی در ادامه گفت: حکومت بنی العباس تلاش کرد قدرت حضرت امام رضا(ع) را در هم بشکند و برای این کار از امام رضا (ع) دعوت کرد که از مدینه به طوس بیاید اما بعد از مدتی متوجه شد که نه تنها قدرت امام رضا کاهش پیدا نکرده است بلکه اقتدار ایشان بیشتر شده است؛ علی رغم مناظره های علمی که برگزار می کردند، هدفی که مامون دنبال می کرد تضعیف حضرت رضا (ع) ودر غیر این صورت تخریب و شهادت امام رضا (ع) بود.

سالک یادآور شد: دو ویژگی رفتاری امام رضا در سیاست که باید در عصر حاضر نیز در مواجهه با دشمن اتخاذ کرد، استدلال و منطق برای بیان فرهنگ دینی در سطح جهانی به تناسب شرایط روز و شناخت دشمنان اسلام و معیار ها و ضوابط دشمن در جنگ نرم و سخت است که عملیاتی شدن این مسئله با وحدت امت حول محور ولایت امکان پذیر خواهد بود.


 امام رضا(ع)با سعه‌صدر با مخالفین خود برخورد می‌کردند

نصرالله پژمانفر، نائب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه اظهار کرد: امام رضا(ع) بین دیانت و سیاست فاصله ایجاد نکردند و حرکت ایشان در مسیر تحقق جامعه دینی آرمانی بود. وی افزود: حضرت همواره در مقابل این موضوع که حکومت‌داری با دنیاخواهی و دنیاطلبی همراه است، مقاومت کردند و نتیجه این شد که پرده از نفاق بنی‌عباس به‌ویژه مأمون برداشتند. مأمون از لحاظ سیاست نفاق از معاویه بدتر بود که حضرت توانستند این چهره را برای مردم آشکار کنند. حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) توانستند به مردم نشان دهند که اگر فردی صادقانه عمل کند می‌تواند اثرات عمیقی در جلب و هدایت مردم داشته باشد.

وی عنوان کرد: امام همواره با سعه‌صدر با مخالفین خود برخورد می‌کردند و هیچ محدودیتی در گفتار ایجاد نمی‌کردند. با مخالفین با منطق خود آن‌ها صحبت می‌کردند و بهترین برخورد را پاسخ منطقی دادن به افرادی می‌دانستند که در مقابل حضرت ایستاده بودند.

توان علمی ، شرط لازمه مقبولیت و مشروعیت سیاسی

مسعود راعی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نیز در رابطه با زمینه های ورود امام رضا(ع) به حکومت و شیوه های برخورد ایشان با حکومت ظالم بنی عباس، به خبرنگار ایمنا گفت: مامون به دلیل زیرکی و کیاستی که در زمامداری داشت، می دانست که روش مبارزه پیشینیان با ائمه اطهار مانند برخورد با امام موسی کاظم (ع) و یا زندانی کردن ایشان جواب نمی دهد و نه تنها چراغ اهل بیت را نمی توان خاموش کرد؛ بلکه به موضع گیری علویون منجر می شود و باید هزینه موضع گیری علویون و اقدامات و اختلافات آنها را داد. از سوی دیگر مامون نیازمند ان بود که برای خودش یک جایگاه و اعتبار اجتماعی و سیاسی ایجاد کند و به همین دلیل مامون تنها از طریق پذیرش اصل ولایت و یا ولایتعهدی امام رضا، به هدف خود می رسید.  در نتیجه مامون امام را در شرایطی قرار داد که ناچار به پذیرش حکومت و ولایتعهدی بودند.

راعی در ادامه گفت: با این وجود، امام رضا (ع) کوشید با توانمندی علمی خود در قالب جلسات مذاکره و مباحثه علمی،  جایگاه ولایت و امامت را تبیین و اثبات کند. این یک  باور عمومی است که یکی از مهم ترین شاخصه های مشروعیت امام رضا در زمان خود توان علمی و جایگاه بارز و قابل قبول ایشان در این زمینه بود و امروزه هم اگر کسی بر مسند قدرت بنشیند و توان علمی لازم را نداشته باشد، به هیچ عنوان از مشروعیت و مقبولایت سیاسی برخوردار نیست.

وی یادآور شد: راه تلاش جدی امام رضا در راستای اثبات ولایت و امامت، تبیین توانمندی علمی امام است که از طریق مذاکرات و مباحثات علمی ایشان خود نمایی می کند. 

کد خبر 328432

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.