به گزارش خبرنگار ایمنا، ۲۵ آبان ۶۱، آسمان اصفهان گلگون و زمین، قدمگاه مردان و زنانی شده بود که پیکر بر آب رفته ۳۷۰ فدائی راه سرخ سیدالشهدا (ع) را با سربلندی تشییع و با ماهی قرمزهای فدایی وطن وداع کردند.
۲۵ آبان روز تجلی ستاره اصفهان بر تارک تاریخ حماسه یک ملت است که سالروز این روز باشکوه انگیزه ای شد تا به بازکاوی عملیات محرم بپردازیم.
عملیاتی که در منطقه زمانی خاصی به وقوع پیوست، یعنی هنگامی که ایران به ظاهر در عملیات رمضان به اهداف خود دست نیافت و دشمن به جهت سرپوش نهادن بر پیروزی های بزرگ فتح المبین (فروردین ۱۳۶۱) و بیت المقدس(خرداد ۱۳۶۱) به تبلیغات جهانی خود دامن می زد تا ایران را از ادامه نبرد ناتوان جلوه دهد، عملیات محرم مهر باطلی بود بر تمام فرافکنی های عراق و اربابانش و ضرب شصت دیگری بود از سوی رزمندگان سخت کوش تا بار دیگر همه جهان سر در لاک خود فرو ببرند.
هدف از انجام عملیات محرم آزادسازی مناطق و مسیرهای بود که در جبهه میانی زیر آتش دشمن قرار داشت که در سال ۶۱ با هدایت سپاه صاحب‌الزمان (عج) آن زمان به فرماندهی شهید مصطفی ردانی پور انجام گرفت.
در این عملیات که منجر به پیروزی رزمندگان ما در جبهه‌های میانی در دفاع مقدس شد، عمده یگان و نیروها از یگان‌های سپاه، بسیج و ارتش استان اصفهان بود و این خود برگ زرین دیگری از مبارزات، مقاومت و ایثارگری این استان است.
به همین دلیل بیشترین شهدای عملیات محرم از مردم اصفهان بودند که به‌واسطه آن در ۲۵ آبان ماه ۱۳۶۱ بیش از ۳۷۰ شهید بر دستان مردم اصفهان از میدان امام خمینی (ره) تا گلستان شهدا تشییع شدند.
هلاکت بیش از ۷ هزار دشمن بعثی در عملیات محرم
عملیات محرم با رمز «یا زینب (س)» و هدف آزاد سازی جبال مرزی حمرین در جنوب دهلران از دهم آبان ۶۱ طی سه مرحله در مناطق شرهانی، زبیدان و بیات، جنوب شرقی دهلران در غرب عین خوش انجام شد.
آزاد سازی سلسله جبال حمرین، قله های ۳۹۰، ۳۹۸، ۴۰۰، ۲۹۰ و ۲۹۸، تامین امنیت شهرهای موسیان، دهلران، پادگان عین خوش، دشت اژیه و دهکده های اطراف، تامین قسمتی از مرز به طول ۵۰ کیلومتر، خارج شدن جاده عین خوش - دهلران به طول ۱۰۰ کیلومتر از زیر دید و تیر دشمن، به خطر انداختن جاده ارتباطی طیب، غربی و جاده بغداد – عماره، آزادسازی منابع نفتی موسیان و حوضچه های نفتی زبیدات، تلمبه خانه و ۷۰ حلقه چاه نفتی از نتایج این عملیات بوده است.
لشکر ۱۴ امام حسین (ع)، لشکر ۸ نجف اشرف، تیپ ۴۴ قمر بنی هاشم (ع)، گروه توپخانه ای ۱۵ خرداد، جهادسازندگی استان اصفهان، پایگاه هشتم شکاری ارتش و تعدادی از یگان های توپخانه ارتش از جمله یگان های استان اصفهان در این عملیات بوده اند.
در این عملیات یگان های سپاه پاسداران شامل لشکر ۱۴ امام حسین (ع) ۸ نجف اشرف و ۱۷ علی بن ابیطالب (ع ( از رودخانه فصلی دویرج و چیخواب و موانعی همچون میدان مین، بشکه های ناپالم با سیم های خاردار فرشی و کانال های مین گذاری شده عبور کرده و خطوط دشمن را شکستند.
از میان ۱۲۵۰ شهید ایرانی عملیات محرم حدود ۷۵۰ نفر مربوط به شهر اصفهان بودند که ۳۷۰ تن از شهدای این عملیات روز ۲۵ آبان بر روی دستان امت شهید پرور اصفهان تشییع و در گلستان شهدا به خاک سپرده شدند و به همین مناسب روز ۲۵ آبان به نام «روز حماسه و ایثار شهر اصفهان» نامگذاری شد و همه ساله مردم غیور اصفهان این روز به یاد ماندنی را گرامی می دارند.
این تشییع با شکوه نه تنها خلل و سستی در اراده پولادین مردم شهید پرور اصفهان ایجاد نکرد بلکه با عزمی جزم تر در دفاع از اسلام و دین و مملکت خود ظاهر شدند و شب همان روز صف طولانی کامیون های حامل هدایای مردم به جبهه ها اعزام شد.
جانشین سپاه صاحب الزمان (عج) استان اصفهان با اشاره به نقش اصفهان در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، می گوید: حماسه ۵ رمضان در قبل از پیروزی انقلاب و حماسه ۲۵ آبان در دفاع مقدس و حماسه ۸دی ۸۸ در دفاع از ولایت برگهای زرین تاریخ این مردم است.
سردار مجتبی فدا در تشریح نقش اصفهان در سالهای دفاع مقدس می افزاید: اصفهان اولین استانی بود که در سالهای دفاع مقدس دو لشکر به خود اختصاص داد و در راه دفاع از کیان اسلامی ۲۳ هزار شهید تقدیم کرد.
وی تقدیم ۵ هزار و ۴۸۶ دانش آموز، ۵۴۳ طلبه و روحانی، ۲۱۴ معلم و فرهنگی، ۴۹۱دانشجو، ۱۶۵مهندس، یک هزار و ۸۶ ورزشکار، ۲۵ پزشک، ۱۸۸ شاعر و هنرمند، ۲۰خبرنگار رسانه ای، ۱۱۷ شهیده زن و ۹۰۰ کارمند شهید را گوشه ای از حماسه مردم اصفهان در دوران دفاع مقدس می داند.
جانشین سپاه صاحب الزمان (عج) استان اصفهان با بیان اینکه یک ششم شهدای روحانی کشور و همچنین یک ششم شهدای دانش آموز کشور متعلق به اصفهان هستند، اظهار می کند: اصفهان دارای یک هزار و ۸۵ خانواده دو شهیدی، ۵۹ خانواده سه شهیدی، ۷خانواده چهار شهیدی، سه خانواده پنج شهیدی و سه خانواده شش شهیدی است.
چیزی را که در راه خدا می‌دهند را پس نمی‌گیرند
مادر شهیدان محمد تقی و حمید ملک محمدی که پسرش محمد تقی در عملیات محرم به شهادت رسید، در بیان نحوه شهادت فرزندان خود می‌گوید: پسر بزرگم محمد تقی پس از گذراندن دو سال سربازی خود در جبهه‌های حق علیه باطل به اصفهان بازگشت، اما پس از اینکه امام خمینی (ره) در سال ۶۱ حضور در جبهه‌ها را واجب کفایی اعلام کردند دوباره توشه سفر بست و در عاشورای سال ۶۱ عازم جبهه شد و در عملیات محرم به شهادت رسید.
وی تصریح می کند: پسرم در هنگام وداع خطاب به من گفت: «مادر اگر جسد من را نیاوردند ناراحتی نکن. آن چیزی را که در راه خدا می‌دهند را دیگر پس نمی‌گیرند»؛ مدتی بعد ساک دستی و پلاک خود را از طریق یکی از دوستانش به اصفهان فرستاد و جسد او نیز که یکی از شرکت کنندگان در عملیات محرم سال ۶۱ بود هرگز کشف نشد.
مادر شهیدان ملک محمدی درباره چگونگی شهادت پسر دیگرش حمید نیز می افزاید: او ۱۳ سال بیشتر نداشت و از ابتدا نیز با برادرش به جبهه می رفت، اما پس از شهادت برادرش مرتب می‌گفت: «اسلحه برادرم بر زمین مانده است من باید به جبهه بروم» و با همین تفکر اسفند ماه سال ۶۲ به جبهه رفت و به شهادت رسید .
وی با اشاره به مدت طولانی ۱۹ سال مفقود بودن جسد شهید حمید ملک محمدی پس از شهادت او خاطرنشان‌می کند: پس از سال ها تحقیق و تفحس در نهایت ۱۳ سال پیش پیکر فرزندم شناسایی و به اصفهان آورده شد.
همچنین اکبر محسنی، یکی از جانباز ۷۰ درصد عملیات محرم با بیان اینکه دلم برای همرزمان شهیدم تنگ شده است، خاطرنشان می کتد: در زمان عملیات محرم سال ۶۱ من ۲۲ سال سن داشتم که مجروح شدم و اکنون نیز هیچ انتظاری از مسئولان ندارم تنها از خداوند می‌خواهم که عمر با عزتی به من عطا کند تا مزاحم کسی نباشم.
دلهای عاشق و روحی آسمانی در روز حماسه ایثار
درحالی که کاروان ۳۷۰ نفری شهدای عملیات محرم از جنوب کشور راهی دیار زنده رود شده بود تا در آغوش خانواده‌هایشان آرام گیرند، مردم اصفهان به ویژه آنان که در نزدیکی گلستان شهدا ساکن بودند در فراهم کردن مکان مناسب برای خاکسپاری فرزندان خود با ستاد شهدای اصفهان همکاری می‌کردند.
مسئول ستاد شهدای اصفهان در سال ۶۱ در این مورد اظهار می کند: برای خاکسپاری ۳۷۰ شهید عملیات محرم فقط یک روز فرصت داشتیم تا خانه های اطراف گلستان شهدا را از سکنه تخلیه، تخریب و آماده سازی کنیم.
اکبر علی‌یاری می گوید: عصر روز ۲۳ آبان ۶۱ به همراه چند نفر از اعضای ستاد شهدا به منازل اطراف گلستان شهدا سرزدیم و با اهالی در مورد برنامه خاکسپاری ۳۷۰ شهید و کمبود مکان در گلستان صحبت کردیم که با موافقت و حتی اشتیاق وصف ناپذیر مردم به منظور تخلیه و تخریب خانه هایشان برای میزبانی از شهدای دفاع مقدس روبه رو شدیم.
وی با اشاره به اینکه در این اقدام تاریخی حدود ۱۶ خانه را در کوچه لسان الارض تا پشت تکیه لسان الارض در گلستان شهدای کنونی و بخشی دیگر از این مکان را فقط درمدت یک شب تخلیه و آماده سازی کردیم، اضافه می کند: اهالی محل داوطلبانه به کمک ما آمدند و سخاوتمندانه با دست خود خانه‌هایشان را برای میزبانی از شهدای گلگون کفن ۲۵ آبان تخریب و آماده سازی کردند؛ این کار فقط با دلی عاشق و روحی آسمانی امکان پذیر بود.
مسئول ستاد شهدای اصفهان در سال ۶۱ اظهار می کند: در آن روزهای حماسی حال و هوای غریبی در کوچه‌ها و خیابان‌های اصفهان حاکم بود به طوری‌که در بیشتر کوچه‌ها تفت شهدا علم شده بود و مقابل درِ تعداد فراوانی از خانه‌ها، اعلامیه و تفت دو یا سه شهید و حتی بیشتر نصب شده بود؛ در روز حماسه ایثار، مردم اصفهان دوران سخت و جان سوز و در عین حال پرافتخار و ماندگاری را پشت سرگذاشتند.
اشک و افتخار اصفهانی ها در۲۵ آبان ۶۱
همچون سبک بالانی که از زیارت قبور بهترین بندگان خدا در کربلای معلی باز می‌گردند، پاره‌های تن اصفهان به خانه بازگشته بودند و بر شانه‌های داغدار اما مقاوم اهالی با معرفت شهر تشییع می‌شدند، ۳ هفته متوالی اصفهان اشک بود و آه، شوق بود و افتخار.
همه خود را به منظور برگزاری آیینی باشکوه برای میزبانی از بهشتیانی که با ذکر یا زینب (س) آسمانی شده بودند آماده می‌کردند، مردم به صورت خودجوش هر کدام کاری انجام می‌دادند و اتحاد و همبستگی در بین آنان موج می‌زد.
کوچه‌ها و خیابان‌ها از حجله شهدا آذین بسته شده بود، مساجد همه پذیرای شهدا بودند، در هر محله و کوی و برزن التهاب بود، و روحیه بالا و وصف نشدنی مردم و پدر و مادران شهیدان شگفت آور بود.
یکی از پیشگامان انقلابیِ اصفهان در توصیف فضای آن روز تاریخی تاکید می کند: شب قبل از تشییع شهدای عملیات محرم، تعداد زیادی از مردم اصفهان اعلام آمادگی کردند و غسل و شست‌وشوی پیکر پاک فرزندان غیور میهن را در مناطق مختلف شهر برعهده گرفتند.
مرتضی آرسته فضای معنوی شهر را در روز حماسه ایثار اصفهان، همانند زمان نام‌نویسی برای اعزام به جبهه توصیف کرده و ادامه می دهد: در حقیقت خون مردم انقلابی به جوش آمده بود، در آن روز خیلی‌ها برای تشییع سومین فرزند شهید خود به میدان آمده بودند، برخی خانواده‌ها تنها یک فرزند داشتند که او را هم، ۲۵ آبان تشییع می‌کردند.
دستاوردهای عملیات محرم
گرچه در آغاز عملیات محرم با غافلگیری رزمندگان تعداد زیادی از جوانان ما در چنگال امواج خروشان رودخانه «دویرج» گرفتار و شهید شدند اما ادامه عملیات به همت افرادی که با موفقیت از رودخانه عبور کردند به همراه دیگر رزمندگان در فردای آن شب، دست آوردها و غنائم بسیاری را عاید سپاه اسلام کرد
.
یکی از دستاوردهای بزرگ این عملیات باز پس‌گیری ۳۵ حلقه چاه نفت از نیروهای بعثی عراق بود؛ در این عملیات لشکر ۱۴ امام حسین(ع) ۸۵۰ کیلومتر از خاک ایران و عراق را آزاد کرد.
در عملیات محرم حدود ۲۶۰ تانک و نفربر دشمن برای اولین بار در طول دفاع مقدس توسط گردان های موتور سوار سپاه معروف به شکارچیان تانک زده و تعداد ۲۳۰ دستگاه خودرو منهدم شد و حدود ۱۶۰ تانک ۵۷ T لیزری که عراق تازه از اتریش خریداری کرده بود و بنام گردان های تانک صدام نامگذاری کرده بودند سالم به دست توانمند رزمندگان اسلام افتاد.
رزمندگان اسلام توانستند در این عملیات، تعداد زیادی از تیپ های پیاده زرهی ارتش عراق شامل تیپ ۲۴ مکانیزه گردان های مخصوص و پنج گردان کماندویی، گردان الحریر و گردان های تانک صدام بودند را کاملا منهدم کردند و بیش از هفت هزار نفر از دشمنان بعثی به هلاکت رسیدند.
در عملیات محرم چهار هزارو ۵۰۰ نفر شهید و مجروح شدند که از میان آنان یکهزار و ۲۵۰ رزمنده به درجه رفیع شهادت نائل آمدند، در این میان۷۵۰ شهید مظلوم و حماسه آفرین، سهم اصفهان بود که فقط در یک روز ۳۷۰ نفرشان در این شهر تشییع و خاکسپاری و بقیه به دیگر شهرستان‌های استان منتقل شدند.
متن پیام حضرت امام خمینی(ره) به مناسبت شهادت رزمندگان عملیات محرم
حضرت امام خمینی(ره) به مناسبت شهادت جمعی از رزمندگان لشکرهای اصفهان در عملیات محرم پیامی صادر کردند که در متن این پیام آمده بود:
«خدمت عموم مردم مسلمان و رشید اصفهان – دامت توفیقاتهم.
سلامٌ علیکم بِما صَبرتُم و نِعمَ عُقبی الدّار
رحمت خداوند بر همه ی شهیدان و رضوان و مغفرت حق بر ارواح مطهرشان که جوار قرب او را برگزیدند و سرفراز و مشتاق به سوی جایگاه مخصوصشان در پیشگاه ربّ خویش شتافتند و سلام و درود بر شما پدران و مادران، همسران، فرزندان و بازماندگان شهدا که از بهترین عزیزان خود، در راه بهترین هدف که اسلام عزیز است، بزرگوارانه گذشته اید و در امر دفاع از دین خدا آن چنان صبر و مقاومت نشان داده اید که رشادت و استقامت یاران سیّد شهیدان، حضرت امام حسین(ع)، را در خاطر جهانیان تجدید کردید.
این جانب با عرض تبریک و تسلیت به مردم قهرمان و شهید پرور استان نیرو خیز اصفهان و همه ی ملت بزرگ ایران که وفاداری خود را به اسلام و خدای متعال به نحو احسن به اثبات رسانیده اید. اطمینان دارم که این فداکاری ها و جانبازی ها در آیندۀ نزدیک، شجرۀ طیّبه ی اسلام را بیش از پیش بارور می نماید و دشمنان قسم خورده ی اسلام را به نابودی و اضمحلال محکوم خواهد ساخت.
از خداوند متعال برای شهیدان عزیز، رحمت و مغفرت و برای جانبازان مجروح و معلول، شفای عاجل و برای خانواده های محترم آنان صبر و اجر مسألت دارم.
والسّلامُ عَلیکُم ورَحمه اللهِ وَ بَرَکاتِه -۲۵/۸/۶۱»
حضرت امام خمینی(ره) در روز سوم آذرماه سال ۶۱ نیز در جمع مردم خراسان درباره حماسه مردم اصفهان در عملیات محرم گفتند:
«شما در کجای دنیا می توانید جایی را مثل استان اصفهان پیدا کنید؟ همین چند روز پیش، فقط در شهر اصفهان حدود سیصد و هفتاد نفر را تشییع کردند. مع ذالک همین شهید داده ها و داغدیده ها همچنان به خدمت خود به اسلام ادامه می دهند. امروز مردم ما فهمیده اند که تا فداکاری نباشد، اسلام را نمی شود پیش برد و می دانند که همه ما باید برای اسلام فدا شویم.»
فرازهایی از کلام مقام معظم رهبری در دیدار با مردم اصفهان
درروز۲۵ آبان سال ۱۳۸۹ خانواده شهدای عملیات محرم به دیدار رهبر معظم انقلاب رفتند تا مقتدای خود را از نزدیک ببینند و بار دیگر با ایشات تجدید پیمان کنند.
در این دیدار حضرت آیت الله خامنه ای درباره نقش مردم اصفهان در دفاع مقدّس و انقلاب وحماسه مردم اصفهان گفتند:
«من لازم می دانم در همین زمینه – مناقب اصفهان، مناقب مردم اصفهان- چند جمله ای عرض کنم؛ اینها شناسنامه ی این مردم مؤمن و غیرتمند و ایستاده ی پای کار به حساب می آید.
مردم اصفهان در یک روز سیصد و هفتاد شهید را تشییع کردند وخم به ابرو نیاوردند. بماند که همان روز اعزام به جبهه داشتند، پشتیبانی داشتند وحرکت کردند. این خیلی مهم است، همان طورکه فرمودند(آیت الله طباطبایی)، امام از این حرکت اصفهان تجلیل کردند. در آبان سال ۱۳۶۱ که در یک روز سیصد و هفتاد شهید در اصفهان تشییع شد. تعداد شهدای اصفهان در همان ماه بیش از هزار نفر است.
هزار و اندی شهید در یک ماه! خب، چه کسی شهید می شود؟ آن کسی که در میدان است، در میدان خطر است، پیشرو است.
قبل از انقلاب، اصفهان در قضایای مختلف حضور نمایانی داشت، در قضایای انقلاب هم همین جور، در جنگ تحمیلی هم همین جور، یگان های نظامی مستقر در اصفهان، چه آنچه متعلّق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود؛ مثل لشکر امام حسین با مرکزیت اصفهان و لشکر نجف با مرکزیت نجف آباد و تیپ قمر بنی هاشم و چه آنچه که مربوط به ارتش بود؛ پایگاه هشتم شکاری که مرکز تحرک عظیمی بود و من از نزدیک کار آن پایگاه را در اصفهان دیده بودم - رحمت خدا بر شهید بابابی- و چه مرکز توپخانه در اصفهان؛ مجموعه ی این نقاط خیلی معنا پیدا می کند. نتیجه این می شود که بعد از انقلاب، درعرض جنگ تحمیلی هشت ساله و بعد از جنگ تحمیلی هشت ساله، در میدان هایی که برای کشور میدان های حساسی بوده است، اصفهانی ها جزو پیشروان محسوب می شده اند؛ در رتبه رشد و توسعه کشور، در مسائل علمی کشور.
برخی از گره های کور ما در نیروهای مسلح، در مراکز علمی و تحقیقاتی اصفهان باز شد؛ اینها افتخار است، نه برای به خود بالیدن؛ بلکه به معنای پی بردن به هویّت خود، به استعداد درونی خود و بر اساس این زمینه، حرکت کردند و به پیش رفتند.
در جنگ هشت ساله، همه می دانند و اشاره هم کرده اند؛ اصفهانی ها با این یگان های گوناگون، در خطوط مقدّم کار می کردند. خوب، این برای همه معلوم است.
آنچه که برای خیلی ها معلوم نیست، نقش انسان های گمنام و بی ادّعایی است که در طول سال ها در زمینه ی پشتیبان ها فعالیت کردند؛ زنانی که در خانه بودند، بازاریانی که در کسب و پیشه بازار بودند، افرادی که در دستگاه های اداری مشغول فعّالیّت بودند، جهادگرانی که انواع و اقسام خدمات را به جبهه می رساندند. از اینها شهید داده هم داریم کسانی که شهید شدند یا شهید دادند، ادّعایی هم نداشتند و ندارند، اسمشان هم جایی نیست؛ اما درآسمان ها مشهورند، در ملاء اعلی شناخته شده اند...»
ایثارهایی که برای دفاع از وطن، ارزش های دین و ناموس انجام شد
روز ۲۵ آبان سال ۱۳۶۱ روز حماسه ی مردم بود؛ مدارس، ادارات، کارخانه ها و بازارها تعطیل شد. میدان امام خمینی(ره) وخیابان های اطراف آن مملو از جمعیت بود.
علما و انبوه مردم اصفهان، نمازی پرشکوه بر پیکر مطهّر شهدا اقامه کردند و سپس پیام امام امّت قرائت شد.
مردم جان گرفتند و مقاوم تر شدند، تابوت های شهدا در بازارچه پشت عالی قاپو بود، از بلند گو نام شهدا یکی یکی خوانده شد و آنها همچون ستاره در آسمان اصفهان و بر روی دستان پر مهر و وفادار مردم می درخشیدند و به پیش می رفتند تا به گلزار شهدا برسند.
هنوز بلندگو نام شهید می خواند که اولین تابوت در گلزار شهدا بر زمین نشست. گلستان شهدای اصفهان نیز کربلایی بود. زمین تاب تحمّل نداشت و آرام آرام شهدا را پذیرا می شد و این پذیرایی ساعت ها به طول انجامید.
آری این سخن از ازل بود که «اِنّاعَرَضْنَا الاَمانَه عَلَی السّمواتِ و الْاَرْضِ وَ الْجِبالِ فَابَیْنَ اَنْ یَحْمِلنَا وَ اشْفَقْنَ مِنْهَا ...» و اینجا بود که ۲۵ آبان یک حماسه شد؛ حماسه ای جاویدان...
حال این وظیفه بر دوش ما است که همه ما آن روزها و آن حماسه ها، ایثارها و گذشت هایی را که برای دفاع از وطن، ارزش های دین و ناموس انجام شد را از یادها نبریم و شرمندۀ شهدای ۲۵ آبان نباشیم.
نظر شما