به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، هرگاه بخواهیم تأثیر یک عامل مانند واقعه‌ی عاشورا را در هویت فرهنگی یک جامعه بررسی کنیم، باید بتوانیم نشانه‌های این عامل را در ابعاد هویت فرهنگی بجوییم. واقعه‌ی عاشورا تأثیر چندجانبه‌ی عمیقی بر هویت فرهنگی داشته و ابعاد مختلف آن را تحت تأثیر قرار داده است. چراکه ابعاد قیام امام حسین(ع) تنها در ظهر عاشورا تمام نشد و در واقع از ظهر عاشورا به بعد، جریانی در تاریخ اسلام شکل گرفت که همچنان رو به افزایش و گسترش است. این حادثه غمبار در فراز و فرودهای مختلف تاریخ ملت ایران به گونه های مختلف تاثیرات خود را بر جای گذاشته است و یکی از ویژگیهای این واقعه تقویت حس همبستگی گروهی در میان مردم است که در آئین های عزاداری ظهور و بروز پیدا کرد.
باید توجه داشت در آئین های مذهبی افکار مردم از امور مادی فراتر می رود و در فضایی معنوی سیر می کند و نقش بزرگی را در پیوند و همبستگی اجتماعی پیروان دین مبین اسلام بازی می کند. آئین های سوگواری، بازتابی از خواستها و باورهای بشری هستند و انسان به کمک آنها می کوشد زندگی خود را غنا ببخشد و امیدها، آرزوها یا خواسته های خود را بیان کند. شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا و سبعیت یزید و سپاهیان او در این درگیری نابرابر، فاجعه بزرگ تاریخی به شمار می رود. آنچه این واقعه را دلخراش تر و تاثر برانگیزتر می کند، این است که شهادت نوه رسول خدا (ص) در فاصله نسبتا ً کوتاهی (حدود ۵۰ سال) پس از رحلت پیامبر (ص) اتفاق افتاد و این فاجعه توسط کسانی صورت گرفت که خود را به ظاهر مسلمان می نامیدند، ولی هیچیک از اعمال آنان مطابق با دین اسلام نبود.
یکی از تأثیرات عاشورا، شکل‌گیری سنت های عزاداری بود که از یک سو ارزش یافتن گریه بر امام حسین (ع) و از سوی دیگر، شکل گرفتن فرهنگ‌های گوناگون عزا متناسب با مقتضیات هر فرهنگ، نشان از درهم‌تنیده شدن موضوع عزا با فرهنگ ایرانیان داشته و برپایی مراسم سوگواری و عزاداری برای بزرگان دین، از جمله نشانه های علاقمندی ایرانیان به اسلام بوده است که در مورد واقعه عاشورا به اوج خود رسید و هر ساله در روز عاشورا و اربعین حسینی مردم ایران اسلامی در سراسر کشور اجتماع می کنند و به صورت دسته جمعی، اندوه خویش را در مورد واقعه کربلا به نمایش می گذارند.و امروز نیز سوگواری برای امام حسین (ع) در ایام محرم و صفر در شهرستان لنجان به شکل گسترده ای انجام می شود.
روضه خوانی خانگی قدیمی ترین سنت مردمان لنجان
فرهنگ منبر و منبرنشینی امروز به یک بخش جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی و مردمان لنجان مبدل شده است و یکی از سنت هایی که گذشته‌های دور در بین مردم لنجان رواج داشته برپایی مراسم روضه‌خوانی اباعبدالله الحسین(ع) در بسیاری از خانه‌های مردم این دیار است که علاوه بر برگزاری مراسم روضه و عزاداری سالار شهیدان در مساجد و حسینیه‌ها و هیئات، یکی از مکان‌هایی که در آن این مراسم برگزار می‌شود، خانه شخصی افراد است.
و ارادتمندان به امام حسین(ع) در مجلس ساده‌ای دور هم جمع می‌شوند و شخص باسوادی قسمت‌هایی از روضةالشهداء را می‌خواند و این مجلس آنقدر برای مردم این دیار جاذبه دارد که روز به روز شلوغ‌تر شده و امروز هیبتی خاص به خود گرفته است و تا پایان ماه صفر ادامه دارد.
محرم و صفر و آئین تعزیه و تعزیه خوانی در لنجان
از قدیم الایام فجایع کربلا در قالب نمایش برای مردم بازگویی شد و به هنر تعزیه شهرت یافت و به این ترتیب، هنر عاشورایی ایران از فرهنگ سنتی مردم این سرزمین برخاست که تلفیق مضامین مذهبی با قالبهای سنتی هنر، منجر به خلق نمونه های ارزشمندی شد که هم روحیه دینی مردم را حفظ کرد و هم هنرهای ایرانی را وارد عرصه ای گسترده و جذاب نمود و به اعتلای آن کمک شایانی کرد.
شبیه‌خوانی و تعزیه در شهرستان لنجان قدمتی ۳۰۰ ساله دارد و در این شهرستان نیز همانند سایر نقاط کشور در ایام محرم و صفر مراسم تعزیه خوانی در سراسر شهرها و روستاهای شهرستان لنجان برگزار می شود که مشاقان فراوانی نیز دارد.
حرکت نمادین کاروان اسرای کربلا
بعد از ظهر روز اربعین حسینی، خیمه سوزان با هدف بازسازی واقعه عصر عاشورا و حمله سپاه یزید به خیمه های بازماندگان لشکر امام حسین (ع) هر ساله در آیینی سنتی برگزار می شود و کاروان نمادین اسرای کربلا در مرکز شهرستان لنجان، زرین شهر به حرکت درمی آید و در آن سعی می شود تا با هنرشبیه خوانی به صورت صامت واقعه عظیم کربلا و اسارت خواندن اباعبدالله الحسین(ع) را برای مردم به نمایش دربیاورند.
تا با روایت شهادت امام حسین (ع) و اسارت خاندان ایشان مظلومیت اصحاب وفادارشان را در دفاع از ارزش های اسلامی و اقامه امر به معروف و نهی از منکر به تصویر بکشند.
اربعین حسینی و تشکیل دستجات عزاداری و زنجیر زنی
در روز اربعین حسینی، بازارها در زرین شهر بسته و خرید و فروش متوقف می شود و با تشکیل دستجات عزاداری که عموما زنجیر در میان عزاداران به شیوه یک دست و برخی اوقات دو دست برشانه ها نواخته می شود به حرکت در می آیند. دسته های زنجیر زنی شهرستان لنجان به عنوان یکی از کانون های بزرگ عزاداری در روز اربعین حسینی به خیابان اصلی شهر می آیند تا ارادت خود را به ساحت اباعبدالله الحسین(ع) به نمایش بگذارند.
این دسته ها مجموعه ای از مردان، جوانان و کودکانی است که معمولا در دو ردیف یا دسته عزاداری سازمان می یابند که برای نشانه عزادار بودن پیراهن سیاه معمولی یا کمی بلند پوشیده و برخی نیز دستمال سیاهی بر سر می بندند و به عزاداری می پردازند.
آئین کهن سنگ زنی
یکی دیگر از آئین ها و مراسم های کهن زرین شهر که برگرفته از تمدن غنی اسلامی بوده و هرساله با شکوهی روز افزون برگزار می‌شود آئین مذهبی و کهن سنگ زنی(شاق شاقو) است. به گفته ریش سفیدان آئین کهن سنگ زنی از گذشته‌های دور سینه به سینه به نسل امروز انتقال یافته و این آئین توسط ترک زبانان زرین شهر برگزار می‌شده و امروز نیز همچون سالیان دور، جوانان این شهر همچنان ادامه دهنده راه گذشتگان خود بوده و هستند.
البته آئین مذهبی و کهن سنگ زنی در نقاط مختلف ایران اسلامی به گونه‌های مختلف برگزار می‌شود. و شاید وجه اشتراک این مراسم در شهرها و روستاهای مختلف کشور استفاده از دوتکه چوبی بوده که عزاداران آنها را به هم می‌زنند اما در اجرای آن تفاوت‌های قابل توجهی نیز وجود داردبه گفته ریش سفیدان و افراد محلی زرین شهر آئین کهن سنگ زنی از گذشته‌های دور سینه به سینه به نسل امروز انتقال یافته و آین آئین توسط ترک زبانان این شهر برگزار می‌شده و امروز نیز همچون سالیان دور، جوانان این شهر همچنان ادامه دهنده راه گذشتگان خود بوده و هستند.
نظر شما