به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری ایمنا، عامل بیماری سل یک باکتری از نوع باسیل به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که توسط رابرت کخ ، پزشک آلمانی کشف شد. زمانیکه عامل بیماری ریه انسان را درگیر کند بعنوان سل ریوی شناخته می شود و خطر سرایت به دیگران در این نوع (در صورت عدم درمان) بیشتر می شود. اگر عامل بیماری در ارگانهای دیگر خارج از ریه فعالیت کند بعنوان سل خارج ریوی نامیده می شود . علامت اصلی بیماری سل ریوی سرفه بیش از دو هفته است.
تب، کاهش اشتها، کاهش وزن، خلط سینه ، خلط خونی ، درد قفسه سینه و تعریق شبانه از دیگر نشانه های بیماری سل شمرده می شوند.
از هر سه نفر جمعیت جهان یک نفر به باسیل سل آلوده است
امروزه یکی از بزرگترین مسایل بهداشتی جهان، بیماری سل است . حدس زده می شود که از هر سه نفر جمعیت جهان یک نفر به باسیل سل آلوده باشد و در هر ثانیه یک نفر به تعداد آنان افزوده می شود . نگران کننده این است که طبق برآوردهای موجود ۵۰ میلیون نفر از این افراد به باسیل مقاوم به چند دارو (MDR-TB) آلوده هستند. در حال حاضر ۱۲ میلیون نفر در جهان به بیماری سل مبتلا هستندکه بیش از ۸۰ درصد این موارد تنها مربوط به ۲۲ کشور در حال توسعه جهان است . در سال ۲۰۱۲ میلادی حدود ۶/۸ میلیون نفر جدید به سل فعال مبتلا شده که برآورد میشود حدود۳/۱ میلیون نفردر اثر این بیماری جان می سپارند .
روند نزولی میزان بروز سل در طول ۴۷ سال گذشته مشاهده می شود . یعنی از میزان بروز ۱۴۲ مورد در یکصد هزار نفر جمعیت در سال ۱۳۴۳ به ۴/۱۴ در یکصد هزار نفر جمعیت در سال ۱۳۹۱ رسیده است یعنی حدود ۱۰ برابر از میزان بروز سل کاهش یافته است . و این حاکی از موفقیت چشمگیر کشور در کنترل این بیماری است .
اگر در شخصی علایم بیماری سل دیده می شود حتما به یکی از مراکز بهداشتی و درمانی یا پایگاه بهداشتی نزدیک محل سکونت خود یا مرکز بهداشت شهرستان جهت انجام اقدامات لازم تشخیصی و درمانی مراجعه نماید . تمام اقدامات تشخیصی و درمانی به صورت رایگان انجام می شود.
به همین مناسبت گفتگویی داشتیم با "دکتر فرزانه السادات فرود، پزشک عمومی و پزشک اپیدمیدیولوژی مرکز بهداشت شماره یک اصفهان" که در ادامه می خوانید:
بیماری سل چیست ؟ آیا سل هنوز وجود دارد؟
سل یک بیماری عفونی واگیر است . بیماری سل از سال های بسیار دور وجود داشته و افراد بسیار مشهوری نیز در دنیا به این بیماری مبتلا شده اند. این بیماری از قدیم در کشور ما شناخته شده بود. در گذشته به اشتباه تصور می کردند که نفرین کسی و یا شدت غم و غصه علت اصلی ابتلا به بیماری سل است .
در کتاب های غربی به این بیماری توبرکولوز (Tuberculosis) و به اختصار «تی بی» (TB) گفته می شود.
بیماری سل یکی از مهمترین بیماریهای عفونی قرن حاضر است که توانائی درگیر نمودن کلیه ارگان های بدن را دارد ولی ریه ها بیشتر به سل مبتلا می شوند.
سل چگونه از بیمار به فرد سالم منتقل می شود ؟
میکروب سل به صورت ذرات ریز وارد هوا شده و نظیر سرماخوردگی منتقل می شود . این ذرات در صورتی که مبتلا به سل ریوی باشید توسط سرفه ،عطسه ، صحبت ، خنده و یا فریاد شما ، ایجاد و در هوا پخش می شوند .
یک سرفه می تواند ۳۰۰۰ ذره میکروبی وارد هوا نماید و ۵ دقیقه صحبت کردن نیز همین تعداد ذره تولید می کند و عطسه نیز تعداد بیشتر ایجاد می نماید. این ذرات میکروبی چون بسیار کوچک هستند ، در هوای موجود در هر فضای بسته برای مدت طولانی می توانند به طور معلق باقی بمانند. میکروب سل در خلط کاملاً خشک شده و یا در گرد و غبار معلق پس از ۸ تا ۱۰ روز از بین می رود. این میکروب در خاک سرد و سایه دار حداقل ۶ ماه زنده مانده و در خلط در حال پوسیدن و تجزیه ، هفته ها و ماهها مقاومت دارد. لذا هوای اطاق آلوده شده به میکروب سل توسط شما ، می تواند حتی در زمان غیاب شما نیز موجب انتقال بیماری گردد.
زمانی که فرد سالم در هوای آلوده به این ذرات میکروبی تنفس کند، میکروب سل را وارد ریه خود کرده و این میکروب خود را در عرض ۴۸ ساعت به نقاط مختلف بدن می رساند. ولی بعد از آن بدن دفاع کرده و اجازه گسترش و فعالیت را به میکروب سل نمی دهد.
آیا تمام افرادی که با میکروب سل آلوده شده اند به این بیماری مبتلا می شوند ؟
خیر. ورود میکروب سل به ریه ها مساوی با ابتلاء به سل نیست ، چون سیستم ایمنی بدن در مقابل این میکروب دفاع کرده و اطراف آن را یک دیواره محکم دفاعی کشیده و آن را غیرفعال و خفته می کند . لذا در این حالت در اکثر موارد فرد حتی متوجه ورود میکروب به بدن خود و این دفاع بدن در ریه های خود نمی شود. به خاطر همین است که تاکنون یک سوم مردم به این میکروب آلوده شده اند ولی خود از این موضوع اطلاع ندارند.
تنها در ۱۰ درصد موارد این دیواره دفاعی به دلائل مختلف تخریب شده و میکروب های خفته و غیرفعال سل بیدار شده و شروع به تکثیر می کنند. در این زمان به دلیل فعالیت شدید میکروب سل بیمار دچار علائم بیماری سل می شود و در این مرحله به این فرد «بیمار مسلول» می گویند.
علائم بیماری سل چیست ؟
میکروب سل دراغلب موارد ریه را درگیر می کند و با علائم مربوط به دستگاه تنفسی تظاهر میکند. سرفه مداوم به مدت ۲ هفته یابیشتر که می تواند به همراه علائم دیگر نظیر تب ، کاهش وزن ، تعریق بخصوص تعریق شبانه و بی اشتهایی، خستگی زودرس، ضعف ، درد قفسه سینه ، خلط و گاهی خلط خونی همراه باشد. ولی از آنجائیکه بیماری سل ممکن است اعضای مختلف بدن را درگیر کند برحسب نوع عضو و ارگانی که درگیر کرده ممکن است باعلائم مختلفی نظر بزرگی غده لنفاوی، درد استخوان، وجود خون در ادرار، نازایی و عقیمی همراه باشد.
چگونه از انتقال بیماری سل پیشگیری کنیم ؟
مهمترین روش پیشگیری از بیماری شناسایی علائم بیماری (سرفه بیش از دو هفته) و معرفی افراد مشکوک به مراکز بهداشتی درمانی جهت تشخیص بیماری و درمان آنهاست زیرا همانطور که گفته شد ۲ هفته پس از درمان صحیح بیماری قابل انتقال نیست.
بعلاوه باید به افراد آموزش داده شود تا هنگام سرفه دهان و بینی فرد را با دستمال یا ماسک بپوشانند و فرد بیمار به هیچ وجه نباید آب دهان و بینی خود را بر روی زمین بریزد زیرا این امر موجب انتشار میکروبها در هوا می شود.
بهتر است فرد بیمار مبتلابه سل ریوی تا هنگامی که ۲ هفته کامل درمان ضد سل نگرفته و خطرانتقال بیماری توسط او بالا است در اتاق خواب جداگانه که تهویه کافی دارد (پنجره ها باز و جریان هوا برقرار است) استراحت نماید و کمتر از وسایل نقلیه عمومی نظیر اتوبوس استفاده نماید.
مراکز تشخیص و درمان بیماری سل در سطح شهر اصفهان کدام است ؟
مرکز خدمات جامع سلامت نواب صفوی (میدان احمد آباد - اول خیابان بزرگمهر)
مرکز خدمات جامع سلامت ملاهادی سبزواری (چهارراه رکن الملک – اول خیابان شیخ مفید)
آیا بیماری سل درمان پذیر است ؟
بلی . اگر بیمار نکات درمانی توصیه شده را به خوبی رعایت کند، خوشبختانه امروزه با داروهای موجود نزدیک به ۱۰۰ درصد بهبودی کامل حاصل می شود. اکثر داروهای ضد سل خوراکی بوده و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
هزینه درمان بیماری سل چقدر است ؟
کلیه خدمات تشخیصی (عکس از قفسه صدری، آزمایش خلط و تست پوستی سل )، درمان (ویزیت پزشک و دارو ) در مراکز بهداشتی و درمانی رایگان است و هزینه آن توسط دولت تامین می شود.
نظر شما