به گزارش خبرنگار فرهنگی ایمنا، به بهانۀ برگزاری کارگاه «آشنایی با اصول پخش بین المللی فیلم کوتاه» که به همت دفتر تخصصی سینما در کتابخانۀ مرکزی شهرداری اصفهان برپا شده بود، با امید عبدالهی، مدرس این کارگاه یک روزه به گفتگو نشستیم.
عبدالهی، کارگردان، تدوینگر و فیلمنامه نویس، دانش آموختۀ کارشناسی رشتۀ سینماست که با ساخت فیلم های کوتاه داستانی و مستند تا کنون توانسته در بیش از ۵۰ جشنوارۀ ملی و بین المللی حضور پیدا کند و موفقیت های زیادی را به دست بیاورد. از جمله مهمترین جوایزی که این فیلمساز کسب کرده می توان به تقدیر ویژه هیات داوران جشنواره بین المللی فیلم کوتاه کلرمون فران فرانسه برای فیلم کوتاه داستانی «کورسو»، مدال برنز جشنواره بین المللی ابنزه اتریش برای فیلم «میان دو خواب» و جایزه ویژه هیات داوران جشنواره بین المللی اسماعیلیۀ مصر اشاره کرد. این فیلمساز همچنین جایزه بزرگ بخش فیلمسازان دهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه ساپورو ژاپن، که یکی از مهمترین جشنواره های بین المللی فیلم کوتاه در آسیا است را نیز از آن خود کرده و هم اکنون در انجمن فیلم کوتاه ایران (ایسفا) و انجمن مستندسازان سینمای ایران عضویت دارد. با توجه به این که این کارگردان، سابقۀ عضویت در هیات انتخاب و داوری هشتمین جشن مستقل فیلم کوتاه خانه سینما و هیات انتخاب بخش داستانی سی و چهارمین جشنواره فیلم کوتاه تهران را دارد، در این گفتگو نظر او را در مورد علت حضور کمرنگ فیلمسازان اصفهانی در سی و چهارمین جشنوارۀ بین المللی فیلم کوتاه تهران نیز جویا شده ایم. پاسخ های این فیلمساز موفق را به سوالات خبرنگار ایمنا از نظر می گذرانید.
آسیب های عدم آشنایی با اصول پخش بین المللی فیلم کوتاه چیست؟
در حال حاضر تعداد زیادی از فیلم های کوتاه خوب، به دلیل عدم شناخت کافی فیلمساز از ساختار و سیاست های جشنواره ها و چگونگی ارائه فیلم یا حتی شرکت در آنها، به نوعی از دست می روند و آن طور که باید دیده نمی شوند. با توجه به اینکه امروزه در گوشه و کنار جهان جشنواره های متعددی به فیلم کوتاه اختصاص دارد، حتی آگاهی به این موضوع که فیلمساز فیلمش را نخست در کدام جشنواره شرکت دهد و چه اولویت هایی را برای پخش فیلمش در نظر بگیرد، می تواند در موفقیت و مسیر آتی فیلمساز و فیلم بسیار اثر گذار باشد. متاسفانه تعداد زیادی از فیلمسازان جوان ما سوای جشنواره ها، حتی ویژگی ها یا نواقص فیلم خودشان را هم نمی شناسند. به طور مثال فیلم تلویزیونی خود را با هزار امید در یک جشنواره که مختص فیلم کوتاه است شرکت می دهند و وقتی با عدم پذیرش آن فیلم مواجه می شوند به اشتباه دچار سرخوردگی شده و گمان می کنند در حق آن ها ظلم شده است. در حالی که با یک تحلیل واقع بینانه و صحیح از پتانسیل و قابلیت های فیلم خود می توانند از این احساس و آسیب ها جلوگیری کنند و نیروی ذهنی و توان خود را صرف ارائه صحیح فیلم خود کنند.
پخش کنندگان فیلم تا چه حد در بهبود این وضعیت اثر گذارند؟
واقعیت این است که ما در ایران و حتی در مناطق مختلفی از جهان، به تعداد کافی و به نسبت میزان آثار تولیدی، پخش کنندۀ حرفه ای، قابل اعتماد و دلسوز برای فیلم کوتاه نداریم. چرا که فیلم کوتاه یک محصول فرهنگی است و طبیعتاً وارد چرخه اکران و سیستم تجاری سینما نمی شود و بطبع بازگشت سرمایه ای هم در فرآیند عرضۀ آن صورت نمی گیرد. بنابراین در این شرایط خود فیلمساز باید به آگاهی های لازم در زمینۀ پخش و عرضه فیلم کوتاه برسد تا بتواند با برنامه ریزی درست اوضاع را به نفع فیلم خود مدیریت کند و اگر به هر دلیلی موفق نشود پخش کننده ای برای فیلمش پیدا کند، به قول معروف بتواند گلیم خودش را از آب بیرون بکشد. بر اساس این تعبیر معروف که می گویند هر فیلم حکم فرزند فیلمساز را دارد، فیلمساز هم باید با انتخاب های درست، فرزند خود را در مسیری که شایستۀ اوست قرار بدهد.
به جز این کارگاه های آموزشی، مرجع دیگری برای آشنایی فیلمسازان با اصول شرکت در جشنواره ها وجود دارد؟
به عقیدۀ من در حال حاضر اینترنت مهمترین منبع و مرجعی است که فیلمسازان جوان می توانند به کمک آن از شرایط و ضوابط فستیوال های مختلف آگاه شوند و پس از مطالعه دقیق آیین نامه هر جشنواره نسبت به حضور در آن اقدام کنند. اما علاوه بر این مدتی پیش کتابی با عنوان «جشنواره های جهانی» از سوی بنیاد سینمایی فارابی منتشر شده که مطالعه آن می تواند در شروع کار مفید باشد. این کتاب به معرفی تعدادی از جشنواره های مهم و شرایط شرکت در آن ها پرداخته و می تواند برای علاقمندان مثمر ثمر باشد. همچنین یکی دیگر از راه های آشنایی با فستیوال ها نیز حضور موثر فیلمساز در این کارگاهای انتقال تجربه و جشنواره هاست. به نظرم هرکس ولو اینکه حتی فیلمی هم برای ارائه نداشته باشد، می تواند در جشنواره ها شرکت کند و در آن محیط با مدیران جشنواره ها، پخش کننده ها، فیلمسازان و ... آشنا شود که مطمئناً این حضور فعال به کسب موفقیت او در مسیر فیلمسازی کمک بزرگی خواهد کرد.
از نظر شما حضور در جشنواره ها ملاک کیفیت و برتری یک فیلم کوتاه است؟
به هیچ وجه اینطور نیست. حضور یک فیلم کوتاه در جشنواره هیچ وقت ملاک بالا بودن کیفیت فنی یا محتوایی آن نیست و اگر مثلا فیلی موفق به حضور در یک جشنواره نشود معنی اش این نیست که فیلم بی کیفیتی بوده است. فراموش نکنیم که هر جشنواره ای آیین نامه و روشی برای برگزاری خود دارد و هر هیات انتخابی ملاک های مخصوص به خودشان را لحاظ می کنند. بارها دیده ایم که مثلاً فیلمی در یک جشنواره موفق به کسب جایزه شده، اما همان فیلم در جشنواره ای دیگر حتی پذیرفته نمی شود. بنابراین یک فیلمسازِ واقعی و هنرمند نباید ذهن خودش را اسیر این بود و نبودها بکند و بیش از هر چیز از مسیر فیلمسازی اش لذت ببرد. با همۀ این تفاصیل اگر فیلمی شانس این را داشته باشد که در یک جشنواره حضور پیدا کند طبیعی است که فرصت خوبی در اختیار فیلمساز قرار خواهد گرفت که بتواند بر آگاهی و دانش خود بیفزاید. در واقع حضور در فستیوال هدف نیست، بلکه وسیله ای است برای کمک به رشد فیلمساز. بارها در کلاس هایم این نکته مهم را گوشزد کردم که جشنواره ها برای ما ساخته شده اند، نه ما برای جشنواره ها. به این معنی که ما فیلم نمی سازیم برای جشنواره بلکه جشنواره ها به وجود آمده اند که فیلم های من و شما را به نمایش بگذارند.
با توجه به حضور کمرنگ فیلمسازان اصفهانی در سی و چهارمین جشنوارۀ بین المللی فیلم کوتاه تهران، به عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب این جشنواره علت این بازماندگی را چه می دانید؟
همان طور که می دانید ما امسال با تعداد زیادی متقاضی برای حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران رو به رو بودیم و رقابت سختی بین فیلم های کوتاه رسیده برای قرار گرفتن در لیست نهایی وجود داشت. ملاک اصلی ما برای انتخاب، کیفیت سینمایی آثار بود و طبیعتاً در چنین حالتی فیلم هایی موفق به عبور از این مرحله می شدند که کمترین کاستی را در بخش های مختلف داشته باشند. از طرفی فکر می کنم حضور کمرنگ فیلمسازان جوان اصفهانی در این جشنواره بیش از اینکه به سازمان ها و ارگان هایی مثل انجمن سینمای جوان، ادارۀ فرهنگ و ارشاد یا دفتر تخصصی سینما و هر نهاد دیگری مرتبط باشد به خود فیلمسازان مربوط است. واقعیت این است که در فیلم های فیلمسازان جوان اصفهانی که من و همکارانم در هیات انتخاب سی و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران دیدیم کاستی هایی وجود داشت که این عزیزان باید با واقع بینی، کسب تجارب بیشتر و پشتکار، آن ها را پیدا و در فیلم بعدی خود رفع کنند. به هر حال هر کدام از این نهاد های فعال در شهر بر اساس امکاناتی که دارند مشغول انجام کاری هستند که بر عهدۀ آن ها گذاشته شده و همۀ این کلاس های آموزشی و برگزاری کارگاه ها نیز تنها و تنها بستری برای آشنایی و کسب تجربه بیشتر فیلمسازان جوان است. شک نکنید در نهایت تا وقتی خود فیلمساز کارش و راهش را جدی نگیرد و برای یافتن مسیر رشد خود تلاش نکند، هر چقدر هم این مجموعه ها و اساتید سینمایی تلاش کنند، اتفاقی نخواهد افتاد.
برگزاری کارگاه های آموزشی مثل کارگاه انتقال تجربه، تا چه حد می تواند در آگاهی دادن به فیلمسازان موثر باشد؟
من در مسیری فیلمسازی خود این شانس را نداشتم که در چنین کارگاه هایی شرکت کنم و ای کاش یک نفر حدود پانزده سال پیش همین نکته ها و حرف هایی که من امروز به این عزیزان شرکت کننده گفتم، به من گفته بود و تجربه اش را در اختیارم گذاشته بود تا این راه طولانی را با آزمون و خطاهای بسیار و به سختی طی نمی کردم. فیلمسازان جوان باید از چنین فرصت های بهره کامل را ببرند. فعالیت های دفتر تخصصی سینما را در زمینۀ فیلمنامه نویسی به شدت مفید می بینم و امیدوارم که برگزاری چنین کارگاه هایی در شهر فرهنگی اصفهان تداوم داشته باشد، چرا که هر محصول فرهنگی خوب حاصل دوره ای است که مدیرانی جریان ساز و دلسوز در رأس کار بوده اند. /
نظر شما