خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- بشیر اسماعیلی*: سخنرانی شب گذشته ترامپ در مورد راهبرد جدید آمریکا در قبال ایران سه محور اصلی داشت، عدم تایید سیاست های منطقه ای ایران، حمله به سپاه پاسداران و واگذار کردن برجام برای بررسی مجدد به کنگره. علاوه بر این محور های کلی، ترامپ اظهارات جنجالی دیگری در مورد مردم ایران، افترا به مقامات سیاسی جمهوری اسلامی و تروریستی قلمداد کردن فعالیت های ایران در خاورمیانه را بیان نمود.
در درجه نخست به نظر می رسد ترامپ از نوعی دیپلماسی مبتنی بر حفظ منافع دوستان خود در منطقه پیروی میکند ؛ این ؟«دیپلماسی رفاقتی» به اندازه ای آشکارا در راستای اهداف و خواسته های عربستان و سعودی و رژیم صهیونیستی بود که پس از سخنرانی وی، مقامات هر دو کشور آشکارا از ترامپ تشکر کردند. دونالد ترامپ حتی خلیج فارس را هم «خلیج عربی» خواند تا بیشتر از گذشته دل دوستان ثروتمند خود در حوزه خلیج فارس را بدست آورد. نتانیاهو به ویژه، در ویدیویی ترامپ را ستود و حتی احتمال بروز جنگ با ایران بعد از این سخنان را ممکن دانست.
ترامپ از اینکه چرا برجام موجب جلوگیری از فروپاشی ایران شده است اظهار اندوه و پشیمانی کرد، گویی از زبان شیخ عربستان یا نخست وزیر اسراییل در حال سخن گفتن است. تهدید به افزایش فشار ها و تمدید تحریم ها جهت تضعیف ایران از یک سو و هدف گرفتن سپاه پاسداران که قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی در منطقه را افزایش داده است از دیگر سو، در راستای همنوایی آمریکا با دشمنان منطقه ای ایران است.
آیا جنگ رخ خواهد داد؟
سیاست خارجی کشور ها دو بعد دارد: جنگ و دیپلماسی. اگر دیپلماسی کارایی نداشته باشد، لاجرم جنگ اجتناب ناپذیر خواهد بود. برجام نمونه ای موفق و درخشان از دیپلماسی چند جانبه در عصر حاضر است. مذاکرات ایران با کشور های مهم جهان، نهایتا به حل و فصل شدن یکی از بحران های عظیم جهان منجر شد. اینک آمریکا قصد دارد با بد عهدی و شرارت این توافقنامه را بی اثر کند. با این حال بعد از سخنرانی ترامپ، اروپائیها به طور منسجم و قاطعی از برجام حمایت کردند. آژانس انرژی اتمی نیز که پیشتر از همکاری ایران و پایبندی به مفاد برجام سخن گفته بود.
آیا اینک آمریکا قادر خواهد بود تا مثل عراق به طور یکجانبه با ایران وارد جنگ شود؟ چنین امری بسیار بعید به نظر می رسد. اوضاع منطقه ای در خاورمیانه پیچیده تر از آن است که تحمل جنگی با چنین مقیاس عظیمی را داشته باشد. در عین حال موشک های ایران به نوعی منافع آمریکا در خاورمیانه را به گروگان گرفته اند. اگر قرار به نابودی ایران باشد، چرا دشمنان ایران هم در این آتش نسوزند؟ در عین حال اقتصاد ایالات متحده کشش بروز جنگ جدیدی را نخواهد داشت. آغاز رکود بزرگ در آمریکا، بعد از جنگ عراق رقم خورد و تا سال ها آمریکایی ها هزینه سیاست اشتباه بوش را می پرداختند. علاوه بر این ترامپ از حمایت جمعی و یکپارچه در کشور خود و در سطح جهانی برخوردار نیست. بسیاری او را ماجراجو و دیوانه قلمداد میکنند و احتمالا در صورت اتخاذ سیاست های تهاجمی، وی را مهار خواهند نمود. به نظر می رسد ترامپ بیش از آنکه به طبل جنگ بکوبد، می کوشد وجهه شجاع و راسخ خود را با ژست های این چنینی به رخ جهان بکشد و همچنین دوستان خود در منطقه را خوشحال و راضی نگه دارد.
او در عین بی تدبیری، این میزان حماقت را برای حمله به ایران به کار نخواهد برد. حمله ای که ممکن است سرنوشت منطقه و جهان را تغییر دهد و زیان های جبران ناپذیری را برای آمریکا به بار آورد. قدرت گرفتن غیر قابل پیش بینی ایران در منطقه، طبعا چنین بازتاب هایی کینه توزانه ای را هم به دنبال خواهد داشت. اسراییل و عربستان به نوعی در حال عقده گشایی از زبان رییس جمهور فعلی ایالات متحده هستند؛ اما به قول مولانا:
مه فشاند نور و سگ عو عو کند
هر کسی بر خلقت خود می تند
*دکتری روابط بین الملل و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
نظر شما