به گزارش ایمنا، زیست پذیری «انعکاس دهنده رفاه و بهروزی اجتماع است و شامل ویژگی های بسیاری می شود که یک موقعیت را تبدیل به مکانی می سازد که مردم می خواهند در زمان حال و آینده در آن زندگی کنند».
سکونتگاه زیست پذیر جایی است که امکان دسترسی به زیرساخت های پایه ای (حمل و نقل، ارتباطات، آب و بهداشت)، غذا، هوای پاک، مسکن مناسب، شغل مناسب و مورد علاقه، فضای سبز و پارک ها را برای همگان فراهم می سازد. زیست پذیری تنها به مشخصه های محیطی نمی پردازد بلکه تابع رابطه بین محیط و زندگی اجتماعی است.
این امر بیانگر آن است که زیست پذیری دارای یک بعد اجتماعی می باشد مبنی بر آنکه چگونه مردم در چارچوب محیط محلی با هم تعامل برقرار می نمایند.
زیست پذیری به سیستم شهری اطلاق می شود که به ارتقاء خوشبختی ذهنی، اجتماعی و فیزیکی و توسعه ساکنانش توجه دارد و اصول کلیدی آن عدالت، کرامت، دسترسی، تعامل، مشارکت و توانمندسازی است.
اجتماع زیست پذیر عبارت است از «محیط سالم، مسکن مناسب و شایسته، مکان های عمومی امن، جاده های غیر انبوه، پارک ها و فرصتهای تفریحی، تعامل اجتماعی پر جنب و جوش و غیره»، بنابراین، مکان زیست پذیر به مکانی گفته می شود که دارای ویژگی های «ایمن، جذاب، از لحاظ اجتماعی جهان شمول و در برگیرنده، از نظر زیست محیطی پایدار، دارای مسکن متنوع و قابل استطاعت که بواسطه حمل و نقل عمومی راحت، زیرساختهای پیادهروی و دوچرخهسواری، آموزش و پرورش، فضای باز عمومی، مغازههای محلی، خدمات بهداشتی و اجتماعی و فرصتهای تفریحی و فرهنگی ارتباط دارد» باشد.
هفت قلمرو زیست پذیری شامل:حمل و نقل، پیاده گستری، امنیت، مکان های خرید، مسکن، خدمات بهداشتی، تفریحی و فرهنگی و حمایتهای اجتماعی است.
عناصر تشکیل دهنده اجتماع زیستپذیر شامل کالاهای اساسی برای اقشار گوناگون از لحاظ پایگاه اقتصادی- اجتماعی را فراهم میسازد، شخصیت و احساس تعلق به مکان را شکوفا می کند، بخشهای مختلف آن باهم ارتباط دارند و قابل پیاده روی هستند، از لحاظ اجتماعی دربرگیرنده است و فرصتهای زیادی برای مشارکت ارایه میدهد، سبکهای زندگی مقرون بهصرفه را ارایه میدهد، فرصتهایی برای یادگیری طولانیمدت، اشتغال و کارآفرینان فراهم میسازد، دهکدهای خودکفا و کارآمد است و محیط امنی است که ترکیبی از کاربری، تراکم و معماری را ارایه می دهد.
تحقق ایده شهر زیست پذیر به معنای «فضای مناسب برای زندگی» یا «قابل سکونت» نیاز به دو عنصر لازم و ملزوم دارد. عنصر نخست، ویژگیهای جمعیتی است که به کالاها و خدماتی نظیر سرپناه، انرژی، آب و غذا، مدیریت پسماند، بهداشت و امنیت عمومی، آموزش و سرگرمی، مشارکت اجتماعی، مشارکت اقتصادی، خلاقیت و غیره نیاز دارد.
به طور خلاصه، زیستپذیری از این دیدگاه از لنز نیازها و خواسته ها کسانی قضاوت میشود که در شهرها زندگی میکنند.
از آن جاییکه این نیازها و خواسته ها بیشتر در مناطق و زمانهای کاهش رفاه و رکود اقتصادی، افزایش نارضایتی اجتماعی و زوال زیرساختها مشهود هستند؛ بنابراین توجه زیادی به مکانهایی معطوف میشود که تدراک خدمات ناکافی است و مردم رنج میبرند.
عنصر دوم مربوط به محیطزیست شهر است که به عنوان ویژگیهای فیزیکی و بیولوژیکی آن تعریف شده است یعنی اکوسیستمها و زیرساختهای کالبدی کالاها و خدماتی را ارایه میدهند که زندگی و معیشت در شهر به آنها وابسته است. حداقل این خدمات اکوسیستم ناشی از فضاهای سبز و آبهای درون و اطراف شهرهاست که نه تنها امکانات رفاهی و ارزش اقتصادی را تولید میکند بلکه کمکهای ارزشمندی در زمینه مقررات آب و هوایی محلی، کیفیت هوا و کنترل سیل را مینمایند.
در این میان کلانشهر اصفهان برای استمرار پیشرفت خود و تبدیل شدن به یک شهر زیستپذیر باید اقدامات فراوانی را سرلوحه خویش قرار دهد از جمله اینکه اقدامات متناسب و فوری برای مقابله با بحران آب، جزایر گرمایی شهر، پدیده گرد و غبار و فرونشست زمین انجام دهد؛ به آثار و نشانه های تاریخی و تحقق مفهوم «گردشگری آرام» توجه روزافزون شود؛ حمل و نقل عمومی را به عنوان یک اولویت جهت دستیابی به تحرک پایدار مورد توجه قرار دهد، مسیرهای دوچرخهسواری را در تمام پهنه شهر گسترش دهد، فضاهای غیرقابل دفاع شهری را حذف و احساس عینی و ذهنی امنیت را در تمام بافتهای شهری بگستراند؛ نسبت به توانمندسازی و افزایش کیفیت زندگی در بافتهای غیر برخوردار کلانشهر اصفهان نظیر بافتهای نابسامان، ناکارآمد، فرسوده و حاشیهای سرعت ببخشد. در نهایت مبنای تأمین سوخت شهر را بر انرژی پاک و تجدید پذیر قرار داده شود.
به امید روزی که بر سر در شهرمان بنویسیم «به زیستپذیرترین شهر ایران و حتی خاورمیانه خوش آمدید».
فریاد پرهیز- رییس اداره مطالعات و برنامه ریزی شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان
نظر شما