به گزارش گروه جامعه خبرگزاری ایمنا، فقر و احساس فقر مختص گروه خاصی نیست و اقشار مختلفی از جامعه را درگیر خود کرده است و این احساس نابرابری درون گروه‌های اجتماعی نیز قابل مشاهده است، کاستن از آسیب‌های اجتماعی در هر جامعه، در گرو شناخت عوامل مؤثر در بروز آنها است، بدون شناخت این عوامل نمی‌توان برنامه مناسبی برای سالم‌سازی اجتماعی ترسیم و اجرا کرد، از سوی دیگر باید دانست که فقر در جامعه به طور اساسی یک مشکل و آسیب است که زمینه بروز کجروی‌ها را فراهم می‌کند اما همه افراد فقیر مشکل‌ساز آسیب‌زا نیستند، بلکه فقر به عنوان یک آسیب اجتماعی می‌تواند بستر بروز بسیاری از ناکامی‌ها را در اجتماع فراهم کند.
علاوه بر فقر، بیکاری یکی از نامطلوبترین پدیدههایی است که پیامدهای منفی و ناگواری را در زمینه‌های متفاوت به دنبال دارد، امروزه بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح است و رفع آن همواره از جمله دغدغههای اساسی برنامه‌ریزان است.
ارتباط فقر با آسیب‌های اجتماعی
در این باره مجید ابهری، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به ارتباط فقر با بسیاری از مسائل و آسیب‌های اجتماعی اظهار کرد: فقر با بسیاری مسائل و آسیب‌های اجتماعی از جمله ضعف، تندرستی، افزایش مرگ و میر، بیماری روانی، شکست تحصیلی، جرم و مصرف دارو ارتباط دارد.
او تاکید کرد: فقر به طور ذاتی یک مشکل و آسیب است اما به این معنا نیست که تمام افرادی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند، افرادی نابسامان و مشکل‌ساز برای اجتماع هستند.
این جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است که آسیب اجتماعی زمانی ایجاد می‌شود که از هنجارهای مقبول اجتماعی تخلفی صورت گیرد و همین پایبند نبودن به هنجارهای اجتماعی موجب پیدایش آسیب اجتماعی می‌شود.
بیکاری و فقر عوامل زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی
جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: بیکاری و فقر یکی از پیامدهای نامساعد اقتصادی و فرهنگی و زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی است و بر نوع آسیب‌های اجتماعی تاثیرگذار است اما این سخن به این معنا نیست که علت همه آسیب‌ها فقر و بیکاری است.
رضا اسماعیلی توضیح می‌دهد: امروزه در جامعه شاهدیم که بسیاری از افراد فقیر هستند، اما دست به انجام اعمال بزهکارانه نمی‌زنند، از یک زاویه دیگر گروه‌هایی از افراد هم وجود دارند که با برخورداری از ثروت بالاتر و شغل و درآمد دچار آسیب‌های اجتماعی هستند، یعنی بیکاری و فقر عوامل زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی هستند اما موجب آسیب‌های اجتماعی به شمار نمی‌روند.
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: یکی از نگرش‌های نادرست در جامعه، این است که فقر را عامل آسیب اجتماعی می‌دانند و این در حالی است که فقر و بیکاری زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه با تاکید به کاهش عوامل زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی بیان می‌کند: باید سعی کنیم که عوامل زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهیم و با فراهم کردن زمینه‌های لازم، شرایط تعادل، ایجاد فرصت‌های حداقل اشتغال و برابری اجتماعی را مهیا کنیم و به تعبیر برنامه‌ریزان اجتماعی، اشتغال کاملی را داشته باشیم تا بتوانیم میزان آسیب‌های اجتماعی در جامعه را کاهش دهیم.
او اذعان می‌کند: هنگامی که پرونده بسیاری از بزهکاران را مطالعه می‌کنیم، شاهد رنج بردن بسیاری از این اشخاص هستیم که به دلیل زمینه‌های نامساعد، شرایط لازم برای برای رشد آنها در جامعه فراهم نشده است.
لزوم ایجاد اشتغال و برنامه‌ریزی اجتماعی
این پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به کاهش این معضل در جامعه علاوه بر ایجاد زمینه‌های اشتغال، اظهار می‌کند: علاوه بر ایجاد زمینه‌های اشتغال در جامعه، مهم‌ترین معضلی که در این زمینه با آن مواجه هستیم، داشتن سیاست اجتماعی و برنامه‌ریزی اجتماعی در این زمینه است.
به گفته اسماعیلی؛ در این باره محوریت اصلی تاکید بر برنامه‌های توسعه و پیشرفت در حوزه اقتصادی و فنی است که متاسفانه در حوزه اجتماعی از آن غافل هستیم و بدون توجه به حوزه‌های اجتماعی، برنامه‌های توسعه اقتصادی و فنی را انجام می‌دهیم.
این جامعه‌شناس با تاکید به اهمیت سیاست‌های اجتماعی روشن و مشخص خاطرنشان کرد: در این زمینه توصیه می‌شود که در درجه اول سیاست‌های اجتماعی روشن و مشخصی را داشته باشیم و با برخورداری از برنامه‌های اجتماعی و توسعه آن، شرایط کاهش نرخ آسیب‌های اجتماعی را فراهم کنیم.
آسیب‌های اجتماعی مختص طبقات فقیر جامعه نیست
هنگامی که جامعه‌شناسان به بررسی علل و عوامل بروز آسیب‌های اجتماعی در جامعه می پردازند در نهایت به فقر می رسند و از آن به عنوان مادر آسیب‌ها یاد می کنند، فقر در جامعه به طور اساسی یک مشکل و آسیب است که کشش و زمینه بروز کجروی‌ها را در افراد ایجاد می‌کنند، با وجود این، نباید گفت که همه افراد فقیر مشکل‌ساز هستند، بلکه فقر به عنوان یک آسیب اجتماعی می‌تواند بستر بروز بسیاری از ناکامی‌ها را فراهم کند.
این در حالی است که مرتضی پدریان جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در مورد نقش فقر و بیکاری در افزایش آسیب‌های اجتماعی به خبرنگار ایمنا گفت: در این زمینه دو موضوع فاصله اجتماعی و شکاف اجتماعی را داریم که دو بحث مجزا هستند، یعنی یک بحث در حوزه نظام طبقاتی و قشرمندی و بحث دیگر در حوزه آسیب‌های اجتماعی است.
او در ادامه توضیح داد: باور اشتباهی است که آسیب‌های اجتماعی، انحرافات و کجروی‌های اجتماعی را مختص قشر فقیر جامعه بدانیم، این دیدگاه حدود 40 سال گذشته در حوزه جامعه‌شناسی و دیدگاه سی رایت میلز با مطرح کردن نظریه یقه سفیدان بوده و اینکه آسیب‌های اجتماعی مختص طبقات فقیر جامعه نیست و یک نوع ارزش‌آوری و نژادپرستی طبقاتی بوده که در این پدیده اتفاق افتاده است.
این کارشناس مسائل اجتماعی با اذعان به این نکته که فقرای ما آسیب‌زا نیستند، عنوان کرد: دلیلی ندارد که فقرای ما آسیب‌زا باشند و کسانی که به لحاظ مالی در طبقات پایین اجتماع زندگی می کنند، لزوما افرادی آسیب‌زا نیستند، برای اینکه یقه سفیدان در رده‌های مدیریت‌های ارشد جامعه قرار دارند و به شدت دچار انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی (اختلاس و خیانت به همسر و موارد دیگر) هستند.
وی تاکید کرد: معتقد نیستم که فقر باعث شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی است، آسیب‌های اجتماعی در بین یقه سفیدان هم مطرح است و در حقیقت فقر دلیل آسیب‌های اجتماعی نیست، علاوه بر این بیکاری را هم می‌توان به عنوان عاملی تسریع‌کننده در شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی دانست.
پدریان ضمن تاکید به این نکته که بیکاری عامل تسریع‌کننده بوده و باید بر روی این موضوع کار شود، گفت: باید در نظام اجتماعی مشکل بیکاری را حل کرد تا بتوانیم این معضل را به عنوان یکی از عوامل تسریع‌کننده آسیب اجتماعی در جامعه کاهش دهیم.
وی لازمه اشتغال‌زایی در جامعه را سرمایه‌گذاری دانست و اظهار داشت: برای ایجاد اشتغال‌زایی، باید سرمایه‌گذاری کرد و برای سرمایه‌گذاری هم دو دیدگاه نظام مارکسیستی و دیدگاه سوسیالیستی وجود دارد.
این استاد دانشگاه در این زمینه اذعان کرد: دیدگاه سوسیالیستی بر این امر تاکید دارد که سرمایه‌گذاری بر عهده دولت است و دیدگاه لیبرالیستی معتقد است که نیازی به سرمایه‌گذاری زیاد دولت نبوده و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اهمیت دارد و معمولا دیدگاه لیبرالیستی منطقی‌تر و معقول‌تر است.
وی با تحلیل این نکته که نظام ما یک نظام جمهوری است، گفت: با توجه به اینکه نظام ما یک نظام جمهوری است، لازمه پیشرفت، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است که این مهم نیازمند امنیت سرمایه‌گذاری در نظام اجتماعی است.
پدریان اضافه کرد: در صورتی که سرمایه‌دار احساس امنیت در حفظ و هم‌افزایی و افزایش سرمایه نداشته باشد خود به خود اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اشتغال‌زا نمی‌کند و سرمایه را در بخش واسطه‌گری، دلالی‌گری، خرید و فروش ارز، خرید و فروش سکه، ماشین و زمین سرمایه‌گذاری می‌کند که این موارد اشتغال‌زا نخواهند بود.
وی با تاکید به ساختار واسطه‌ای این موارد تصریح کرد: این فعالیت‌ها در جامعه ساختار واسطه‌ای داشته که سیستم واسطه‌گری روی آن کار می‌کند، هنگامی که به پدیده بیکاری به عنوان عاملی تسریع‌کننده در شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی نگاه می‌کنیم، بهتر است آگاه باشیم که لازمه ایجاد امنیت برای بخش سرمایه‌گذاری و سرمایه‌داران، حفظ سرمایه‌گذاری و هم‌افزایی سرمایه و رساندن حداکثر سود مطلوب برای یک سرمایه‌دار است.
این جامعه‌شناس بیان کرد: با توجه به اینکه مکانیزم اصلی اشتغال‌زایی سرمایه‌گذاری است و مکانیزم‌های دیگر فرعی هستند، سرمایه‌دار زمانی سرمایه‌گذاری می‌کند که به دو مورد حفظ سرمایه و سوددهی سرمایه‌گذاری مطمئن شود.
او تاکید کرد: علاوه بر این توانمند ساختن مردم جامعه، خلاقیت، نوآوری و بقیه آیتم‌ها هم در این زمینه نقش دارند و زمانی نقش آنها پررنگ می‌شود که سرمایه‌گذار نسبت به دو موضوع اصلی که گفته شد، احساس امنیت کند.
به گزارش ایمنا، فقر مهم‌ترین آسیب امروز جامعه ایران است، برای کنترل آسیب‌های اجتماعی در جامعه باید به کاهش فقر در جامعه امروز ایران در ابعاد مختلف توجه کرد و برای رفع نیازهای واقعی گروه‌ها و اقشار مختلف اجتماع به صورت متوازن و جامع، به گونه‌ای تلاش کرد که احساس نابرابری اجتماعی و به تبع آن رفتارهای خلاف هنجار کاهش یابد و موازات آن همبستگی و مشارکت اجتماعی برای توسعه کشور جلب شود.
به وضوح پیداست که یکی از عوارض بیکاری مشکلات اقتصادی است، بیکاری پدیده‌ای است که تهدیدهایی را به وجود می‌آورد و یکی از عوامل اصلی بسیاری از انحرافات، جرم و فساد در جامعه محسوب می‌شود، این پدیده از عوامل اصلی نابودی نظم وجودی و اجتماعی است که همبستگی، همدلی و همدردی را در جامعه از بین می‌برد.
نظر شما