بدعهدی های آمریکا صدای روحانی را هم درآورد

خبرگزاری ایمنا - گروه سیاسی - اعظم ملایی: با گذشت دو سال از توافق برجام، همانگونه که انتظار می رفت تلاش آمریکا برای لطمه زدن به این توافق بین المللی شدت گرفته است؛ هر چند در ظاهر به دلیل عدم همراهی سایر کشورهای طرف توافق، آمریکا اعلام کرده است که ناقض برجام  نخواهد بود. با این وجود، تعبیر و تفسیرهای مختلفی که از متن برجام می شود و نیز ادبیاتی که پیرامون روح و جسم برجام در عرصه بین المللی رایج شده است، این امکان را به ایالات متحده داده تا ضمن پایبندی صوری به جسم برجام، از امکانات مختلف خود برای لطمه به روح آن استفاده کند. یک نمونه بارز چنین اقداماتی، خودداری دولت آمریکا از دادن تضمین های کتبی به بانکهای بزرگ اروپایی برای مراوده با ایران است که در دوران باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا کلید خورد و در دوران ترامپ نیز ادامه یافته است. سیاستی که هدف آن حفظ و تداوم سایه ترس از مراوده با ایران بر سر بانک های بزرگ جهانی بوده است. بدین ترتیب، دولت امریکا هر چند رسماً بانکهای معتبر جهانی را از مراوده با ایران منع نمی کند؛ اما موفق شده است فضای ابهام آلودی ایجاد کند که به واسطه آن بسیاری از بانک ها نگران برقراری رابطه با ایران باشند و از ترس گرفتار شدن در جریمه های سیستم هوشمند خزانه داری آمریکا باز هم حاضر به از سرگیری مراودات با ایران و شرکت های وابسته به کشورمان نباشند .اعمال تحریم های جدید از سوی کنگره آمریکا به بهانه های مختلف نیز از دیگر تلاشهای مذبوحانه دولت آمریکا برای وارد کردن ضربه های غیر مستقیم به برجام است.

البته سیاست نقض برجام و اعمال تحریم های جانبی به بهانه های مختلف علیه کشورمان فقط در زمان ترامپ صورت نمی گیرد و ریشه هایی عمیق تر از این دارد.  در اواخر دولت باراک اوباما (11 آذر 1395) بود که مجلس سنا طرح تمدید 10 ساله تحریم‌ها علیه ایران را به‌اتفاق آراء به تصویب رساند. در این جلسه، طرح مذکور برای تمدید قانون «ایسا» (داماتو) با 89 رأی موافق و یک رأی ممتنع، بدون رأی مخالف به تصویب رسید. پیش‌ از آن نیز مجلس نمایندگان آمریکا در 25 آبان 1395، با 419 رأی موافق در مقابل یک رأی مخالف، این طرح را تصویب کرده بود. به این ترتیب پس از انعقاد برجام، کنگره آمریکا با تمدید 10 ساله تحریم‌هایی موافقت کرد که سرمایه‌گذاری در ایران و همین طور صنعت نفت و گاز و فروش آنها در بازارهای بین‌المللی را هدف قرار می‌داد. این طرح برای اجرایی شدن به امضاء باراک اوباما نیاز داشت. رئیس جمهور سابق آمریکا هر چند حاضر به امضای مصوبه تمدید تحریم های ایران (ایسا) نشد؛ اما اجازه داد این مصوبه بدون امضای او تبدیل به قانون شود.

وقتی دولت دست اندر کار ایالات متحده در امضای برجام (دولت باراک اوباما) اینچنین به نقض آن کمک کرد، کاملا انتظار می رفت که دولت جدید آمریکا که از ابتدا نیز برجام را توافقی «بد و خطرناک برای آمریکا و متحدانش» می دانست، به آن پایبندی عملی نخواهد داشت.

پیش بینی ها درست بود و  ترامپ در کنار سایر اقدامات خصمانه اش علیه ایران و برجام،  در نشست اخیر گروه 20 در شهر هامبورگ آلمان نیز بخش اعظم وقت خود را صرف ترغیب کشورهای دیگر به توقف تجارت با ایران کرد. هفته گذشته نیز وزیر خارجه ترامپ در حالی برای دومین بار پایبندی ایران به برجام را تایید کرد که همزمان کنگره این کشور،  18 شرکت و فرد را در رابطه با برنامه موشکی ایران در لیست تحریم قرار داد!

چنین تلاشها و رویکرد خصمانه ای سبب شده است تا صدای اعتراض مقامات ایرانی و برخی دیگر از طرفهای برجام به اعتراض بلند شود. از جمله حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان تحریم‌های جدید کنگره را تقبیح کرده و اعلام کرده است که این تحریم ها با روح و متن برجام سازگار نبوده و در تعارض است.

پیش از این موضع گیری روحانی، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز در مجمع عالی رتبه سیاسی سالانه در مقر سازمان ملل در نیویورک، از میزان «بسیار نازل» پایبندی آمریکا به این توافق گلایه کرد و  آمریکا را متهم ساخت که «با رویکردها و سیاست‌های نادرست» مانع از آن شده که ایران «به حد کامل از منافع این توافقنامه به صورتی که لازم است، بهره ببرد.« همچنین محمد جواد ظریف در مصاحبه ای با شبکه تلویزیونی آمریکایی سی‌بی‌اس، گفت که «تحریم های جدید آمریکا علیه 18 نهاد و شهروند ایرانی و مرتبط با فعالیت های اقتصادی و تجاری با ایران، فضای روابط تحت فشار دو کشور را مسموم کرده و ناقض روح توافق (برجام) است.«

اما این تنها مقامات ایرانی نیستند که از بد عهدی های آمریکا شکایت دارند، روسیه که از اعضای گروه 1+5 و از طرفهای توافق برجام بوده است نیز تحریم 18 فرد و نهاد ایرانی به بهانه برنامه موشکی و تحولات منطقه ای، آن‌هم پس از اعلام پایبندی ایران به برجام را نمونه ای از «عهدشکنی آمریکایی ها» دانسته و رئیس مرکز استراتژی های سیاسی این کشور اعلام کرده است که  «آمریکا نه تنها خود به برجام پایبند نیست؛ بلکه حتی تلاش داشت، برخی کشورهای 1+5 به ویژه آلمان، انگلیس و فرانسه را در مواردی از همکاری با ایران و لغو تحریم ها برحذر کند».

به این ترتیب  بررسی فرایند اجرایی شدن برجام تا کنون به خوبی نشان می دهد که دولت  آمریکا حقوق بین الملل و توافقات بین المللی را تنها تا جایی می پذیرد و به آن احترام می گذارد که در راستای منافع و امنیت آمریکا باشد. بدین ترتیب، هر چند در هشتمین نشست کمیسیون مشترک برجام، که جمعه 30 تیر در سطح معاونان وزیر و مدیران کل سیاسی ایران و  1+5  در وین برگزار شد همه طرفها از پایبندی ایران به برجام قدردانی کردند؛ اما باید دید این پایبندی تا چه حد به صورت متقابل خواهد بود و تقدیر 1+5 از ایران، به چه میزان در اوضاع اقتصادی مردم کشورمان و سفره های آنها اثر گذار خواهد بود. این روزها که آنچه بیش از پیش برای ملت ایران اشکار و هویدا می شود این سخن مقام معظم رهبری است که بارها فرموده اند «به آمریکایی ها نمی شود اعتماد کرد».