پریسا عابدی - گروه جامعه خبرگزاری ایمنا: راهروهای باریک دادگاه شلوغ، پر رفت‌وآمد و کلافه کننده است، همه به‌سرعت از کنار هم رد می‌شوند، گرفتاری شخصی مجال نگاه کردن به دیگری و فکر به مشکلات بقیه را نمی‌دهد، اینجا همه به دنبال زمان می‌دوند، عجله می‌کنند شاید کارشان امروز فیصله یابد و به فردا نکشد...
پسر بیست‌وپنج شش ساله‌ای کنار راهرو منتظر ایستاده و به دستبندی که دستش را به دست سرباز کناری متصل کرده خیره شده
آن‌طرف‌تر روی صندلی کناری زنی میانسال رو به پسر نشسته و همان‌طور که به او خیره مانده برای زنی که کنارش نشسته تعریف می‌کند: بچه‌ام، همین روزا بیست‌وچهار سالش تموم میشه، لیسانس مهندسی داره، یک ساله مشغول به کار شده، بچه آرومیه نمی‌دونم چی شد که این بلا سرمون اومد.
دادگاه شروع شده، علی با سروصدای زنجیری که به پایش قفل‌شده به جایگاه می‌رود: من اصلاً نمی‌خواستم بکشمش، میون ترافیکی که ماشین دیگه‌ای درست کرده بود، پشت ماشین من ایستاده بود و مدام بوق بهش اشاره کردم که ماشین جلویی باید راه باز کنه فحش داد، ناسزا گفت، عصبانی شدم، پیاده شدم، پیاده شد، دست به‌یقه شدیم، هلش دادم و دیگه نفهمیدم چی شد، به خدا نمی‌خواستم بکشمش...
خانواده رضا اصرار به قصاص دارند، علی به اشک‌های مادر خیره مانده و مادرش به دهان مادر رضا...
اصفهان و ۳۹هزار مصدوم نزاع و درگیری
بنا بر اعلام پزشکی قانونی استان ۳۹ هزار و ۱۴ نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند و نزاع ۲۶ درصد کل مراجعات این مراکز را به خود اختصاص داده است، اصفهان پس از «تهران» و «مشهد» سومین استان از نظر تعداد مراجعات به دلیل دعوا بوده و این در حالی است که استاندار اصفهان مدعی است استان اصفهان در هیچ آسیب اجتماعی جزء سه استان اول کشور نیست!
روایت علی، این روزها سرگذشت بسیاری از جوانان ماست، کسانی که قربانی یک لحظه عصبانیت شدند، همان‌ها که می‌خواستند ثابت کنند می‌توانند از پس دعوا با طرف مقابل بربیایند و حالا تسلیم مشکلاتی شده‌اند که کمرشان را خم کرده و طاقتشان را طاق!
مریم سادات ظهوریان، مشاور و روان‌شناس اجتماعی معتقد است: در جوامعی مثل کشور ما که نه از قواعد جوامع مدرن پیروی می‌کند و نه به‌طور کامل با قواعد سنتی اداره می‌شود، این قبیل مشکلات بیشتر اتفاق می‌افتد.
او در گفتگو با خبرنگار «ایمنا» می‌گوید: در کشورهای اروپایی مردم کمتر با یکدیگر درگیر می‌شوند، هرکسی مشغول به کار خود است و «قانون» در روابط بین فردی حاکم است، در جوامع سنتی هم مردم به دلیل نزدیکی قومی و خویشاوندی درگیری کمتر و اشتراکات بیشتری دارند اما در جامعه فعلی ما و به ویژه در کلان‌شهرهای مهاجرپذیر قوانین، نه قوانین کشورهای توسعه‌یافته مدرن هستند و نه قوانین و قواعد سنتی و همین بی‌هنجاری و حالت آنومیک، مشکلات و درگیری‌ها را افزایش می‌دهد چراکه افراد با فرهنگ و آداب‌ورسوم مختلف گرد هم آمده و به‌درستی منسجم نشده‌اند، بنابراین در برخورد اول متوجه اهداف و منظور یکدیگر نشده و به‌سرعت درگیر می‌شوند.
به گفته این کارشناس، درگذشته سبک زندگی‌ها ایجاب می‌کرد که مردم صبورانه‌تر با قضایا کنار بیایند در حالی که با شیوه زندگی امروز، گویا صبر و طمأنینه از مردم گرفته شده.
او ادامه می‌دهد: با ماشینی شدن و افزایش سرعت زندگی آستانه صبر افراد پایین آمده، گفتگوها کم و تنش و نزاع زیاد شده؛ کلام پیش از فکر مطرح می‌شود در حالی که در مبانی دینی ما تأکید بر تأمل و تفکر پیش از کلام است اما سرعت زندگی ماشینی، امروز فرصت فکر را هم از افراد گرفته و همین باعث افزایش درگیری‌ها و نزاع‌ها در فضای عمومی شهرها شده است.
ظهوریان راه‌حل این مشکل را در توجه به نهادهای آموزشی می‌داند و تأکید می‌کند: نباید از نقش آموزش‌وپرورش و کودکان غافل شد، آموزش فکر و تأمل قبل از عکس‌العمل به نسل جدید با روش‌های مختلف مثل بازی‌های فکری می‌تواند نسلی بسازد که شاهد نزاع‌های خیابانی، درگیری و تنش‌های کمتری بین آنها باشیم.
او دلایل اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی را در افزایش درگیری‌ها و خشونت میان مردم مؤثر برمی‌شمرد و معتقد است: این مسئله نیاز به ساعت‌ها بحث و بررسی کارشناسی در همه ابعاد دارد با این وجود تغییر سبک زندگی مهم‌ترین و آسان‌ترین راه برای رفع کمی از مشکلات جامعه کنونی است که با ورزش و گنجاندن فعالیت‌های فکری و مطالعه برای افزایش صبر و طمأنینه در برنامه روزمره میسر می‌شود.
بی اعتنایی محترمانه را یاد بگیریم
زندگی در شهرهای بزرگ و مشکلاتی چون ترافیک، گمنامی، مشکلات اقتصادی، ازدحام جمعیت و آلودگی هوا باعث کاهش قدرت تحمل شهروندان و افزایش خشونت و پرخاشگری شده است.
وجود خشونت در جامعه با ایجاد «دوری باطل» به ناامنی دامن می‌زند و همین «احساس» ناامنی سبب حمل سلاح سرد توسط شهروندان می‌شود، سلاحی که در بسیاری از دعواها و اغلب توسط جوانان ۱۶ تا ۳۵ سال از آن استفاده می‌شود.
اروینگ گافمن، جامعه‌شناس و روان‌شناس اجتماعی، «بی‌اعتنایی محترمانه» را موجب تنظیم رفتار اجتماعی در کلان‌شهرهای امروزی می‌داند.
افراد در مترو، اتوبوس، پشت چراغ قرمز و دیگر محیط‌های عمومی شهر مدرن امروز لحظه‌ای یکدیگر را نگاه و برانداز می‌کنند و سپس به نقطه دیگر خیره می‌شوند و این همان بی‌اعتنایی محترمانه‌ای است که در ایران جایی ندارد و «چشم تو چشم شدن» هم می‌تواند عاملی برای دعوا و درگیری باشد.
محمدرضا قنبری، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: دسته‌ای از نزاع‌های خیابانی به علل اجتماعی و مسائل اقتصادی مثل فقر، بیکاری و ناراحتی‌ها و ناکامی‌های ناشی از این مشکلات بازمی‌گردد که افراد را پرخاشگر و آسیب‌پذیر می‌کنند، اما دسته دیگری از این نزاع‌ها به مسائل شخصیتی و مشکلات فردی طرف نزاع بازمی‌گردد، افرادی که داروهای خاص، روان‌گردان و مواد مخدر مصرف می‌کنند؛ حالات فرد معتاد چه در زمان مصرف و چه زمانی که نیاز به مصرف مواد دارد می‌تواند منتهی به دعوا و درگیری می‌شود.
مردم حضور فیزیکی پلیس را احساس نمی‌کنند
او ادامه می‌دهد: از سوی دیگر برخی از مشکلات روانی و خلقی افراد نیز می‌تواند باعث ایجاد درگیری‌ها و خشونت‌های شهری شود، مثل هذیان‌های بدبینی، که طی آن فرد رفتارهای اطرافیان را به بدترین شکل ممکن تعبیر کرده و با قضاوت عجولانه و دعوا و درگیری راه می‌اندازد.
قنبری یکی دیگر از موارد مؤثر در شکل‌گیری نزاع‌های خیابانی را عدم احساس حضور پلیس در خیابان‌ها و معابر عمومی می‌داند و می‌گوید: اگرچه این به معنای حضور نداشتن پلیس در سطح شهر نیست اما حداقل می‌توان گفت که مردم حضور نیروهای امنیتی را در سطح شهر آن‌طور که باید «احساس» نمی‌کنند در حالی که مردم باید خود را تحت نظارت نیروهای امنیتی بدانند چرا که صرف حضور فیزیکی پلیس به ویژه پلیس پیاده، به‌شدت از مشکلات و آسیب‌ها پیشگیری می‌کند.
معاون پیشگیری از جرم دادگستری اصفهان معتقد است: مشکل بزرگ‌تر این است که برای پیشگیری از حمل، خریدوفروش سلاح‌های سرد قانون قاطعی نداریم، البته لایحه دوفوریتی در این مورد به مجلس ارسال شد که بعد از بررسی تصویب نشد و به‌جای تصویب قانونی جامع و کامل، یکی از مواد قانون مجازات اسلامی اصلاح شد. این در حالی است که در صورت تصویب قانون جامع، تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان و حمل‌کنندگان سلاح سرد اعم زنجیرهای تیغ‌دار، پنجه بکس شامل مجازات می‌شدند.
لطفا دخالت کنید
قنبری با بیان اینکه یکی از مسائل دیگری که در افزایش این نزاع‌ها مؤثر است، عدم دخالت و بی‌تفاوتی مردم نسبت به نزاع‌ها و درگیری‌هاست، می‌گوید: تأکید ما بر دخالت پس از وقوع نزاع نیست اما پیش از وقوع نزاع مردم می‌توانند و باید دخالت کنند چرا که نزاع‌ها معمولاً با مقدمه صورت گرفته و در گروه جرائم آنی دسته‌بندی می‌شوند که از قبل قصدی برای اجرای آن وجود ندارد بنابراین پیش از وقوع نزاع و در مرحله درگیری لفظی مردم باید جهت پیشگیری از ادامه نزاع و مشکلات بعدی ورود کنند.
تاب‌آوری اجتماعی ایران پایین آمده
«تاب‌آوری اجتماعی» مفهومی در روان شناسی جدید و یکی از مؤلفه‌های سلامت اجتماعی است، این شاخص به گفته کارشناسان در کشور ما به دلیل افزایش مهاجرت به شهرها، از دست دادن کارکرد آرامش بخشی خانواده و انتقال عصبیت و پرخاش از خانه به جامعه و از جامعه به خانه، ازدحام بیش از حد شهرها، گمنامی مردم در شهر و دیگر مسائل و معضلات اجتماعی از وضعیت خوبی برخوردار نیست.
جرینگ جرینگ زنجیرها، کش کش دمپایی که روی زمین کشیده می‌شود و زجه‌های مادر علی سکوت راهرو دادگاه را بر هم می‌زند، قطره‌های اشک علی از روی گونه سر می‌خورند و روی زنجیرها می‌افتند، اما چند خیابان آن‌طرف‌تر جوانی قفل فرمان قرمز رنگ را بالای سر تکان می‌دهد و فریاد می‌کشد و اخبار نیمروز خبر حمله فردی به یک روحانی در مترو را اعلام می‌کند...
نظر شما