به گزارش گروه جامعه خبرگزاری ایمنا، اگر بخواهیم در نظام آموزشی کشورمان، مصداقی از آموزش و پرورش بهینه، هدف‌دار و مطلوب را در حکم آموزشگاه‌های گواه نشان دهیم، با مشکل مواجه خواهیم شد. اگر یک مدیر علاقمند، یک معلم دلسوز، یک پژوهشگر تعلیم و تربیت و در یک کلام، یک انسان فرهیخته یا حتی ولی یک دانش‌آموز، از دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت کشور بخواهد آموزشگاه فاضله، استاندارد و آرمانی یا حتی مدرسه‌ای را که در راه فاضله‌شدن و حرکت به سوی آرمان‌گرایی در تعلیم و تربیت گام برداشته است، به او معرفی کنند، به طور قطع آنان برای تحقق این امر، با مشکل زیادی مواجه خواهند شد. ویلیام گلسر در مورد مدرسه موفق می‌گوید: ما باید به توسعه مدارسی بپردازیم که کودکان در آن موفق شوند و راهکار نیز ایجاد مدارسی است که دانش‌آموز بتواند در آن از طریق منطقی و عقلانی از استعدادها وعلایق خود به موفقیت برسند.
مدارس «نشان استاندارد» می‌گیرند
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش از استاندارد شدن مدارس متوسطه سخن گفته و درباره موضوع استاندارد کردن مدارس عنوان کرده است: اخیرا با سازمان استاندارد که مسئول برگزاری جایزه ملی کیفیت در ایران است گفتگو کرده‌ایم تا برای سال 96 مدارس ما هم توسط سازمان استاندارد ارزیابی شوند و آنها که به مراحل نهایی راه می‌یابند نشان‌های ملی استاندارد را دریافت کنند.
علی زرافشان درباره درجه‌بندی مدارس متوسطه اظهار کرد: در قالب طرح تعالی مدیریت، مدارس را درجه‌بندی می‌کنیم.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال همه مدارس دوره اول و دوم متوسطه تحت پوشش قرار می‌گیرند گفت: این مدارس بر حسب شاخص‌های برنامه تعالی درجه‌بندی خواهند شد.
زرافشان در پاسخ به اینکه آیا مدارس درجه بالا از امتیازات ویژه‌ای برخوردار خواهند شد یا خیر؟ عنوان کرد: در مدارسی که مجری برنامه تعالی هستند دفترچه‌هایی توزیع کردیم که در آن شاخصه‌ها و ملاک‌های عمل فرآیندهای موجود در مدرسه که شامل 9 فرآیند عمومی اعم از یاددهی، یادگیری، مشارکت اولیاء، نظام اداری مدرسه، عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان و یک فرآیند خاص هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای است را تعیین و همچنین امتیازات مربوط به هر شاخص را مشخص کردیم.
وی در ادامه گفت: بر مبنای این شاخص‌ها مدارس مجری طرح باید در ابتدای شروع هر سال تحصیلی تا پایان سال برنامه‌ای را ارائه و اعلام کنند که تا پایان سال بر اساس برنامه موجود قصد دارند به چه شاخص‌هایی دست پیدا کنند. آنها در پایان سال یک خودارزیابی انجام می‌دهند و ارزیابانی از سوی آموزش وپرورش نیز وضعیت مدرسه را بر اساس برنامه تعالی مورد بررسی قرار داده و امتیازات لازم را اعطا می‌کنند.
به گفته معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در نهایت مدارس ممتاز از سطح منطقه به استان و از استان به سطح کشوری راه پیدا می‌کنند و مدارس برتر مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
عدم موفقیت توام مدارس در هر دو موضوع آموزش و پرورش
با آن که در حال حاضر، برخی مدارس در بعضی زمینه‌ها موفقیت‌های برجسته‌ای از خود نشان می‌دهند، ولی این موفقیت‌ها موردی و در یک زمینه یا زمینه‌های خاص است، نه به صورت جامع و نظام‌گرا. مثلاً اگر مدرسه‌ای در امور آموزشی به قبولی صددرصد نایل می‌شود، با کمال تاسف مشاهده می‌کنیم که در این قبولی مطلوب (البته از نظر کمی و بدون توجه به کیفیت دانش و مهارت قبولشدگان)، توجه به مسائل پرورشی و تقویت بعد معنوی و اخلاقی فراگیرندگان به فراموشی سپرده شده است.
یا اگر در مدرسه‌ای نظم و انضباط خاصی در امور اداری مشاهده می‌شود، خبری از آموزش با کیفیت نمی‌بینیم و حتی اکثریت قریب به اتفاق معلمان آن مدرسه از الگوهای جدید یادگیری بی‌خبرند.
به عبارت دیگر، شاید هم‌اکنون به ندرت بتوانیم یک آموزشگاه استاندارد و آرمانی در نظام آموزشی کشورمان معرفی کنیم که تمام مؤلفه‌های علوم تربیتی در آن به درستی رعایت شده باشد.
امروزه در کشورهای توسعه‌یافته، علاوه بر پیشرفت عمومی اکثر مدارس، دانشگاه‌های علوم تربیتی یا تربیت معلم، مدارس وابسته‌ای تاسیس می‌کنند که در آنها، دانش علوم تربیتی به مرحله عملیاتی نزدیک می‌شود و در واقع، بستر اجرایی روشنی برای دیدگاه‌های نظری پدید می‌آید.
به عنوان مثال در حال حاضر، تمام دانشجویان رشته‌های تربیت دبیری و مراکز تربیت معلم کشورمان در دوران تحصیل عالی خود، دست کم با دو مفهوم تفاوت‌های فردی فراگیرندگان و تدوین متون آموزش برنامه‌ای به صورت نظری آشنا می‌شوند، ولی در عمل و در کار درون کلاسی با دانش‌آموزان، چون الگوهای عملی این دو مقوله را، که از چهل سال پیش در کشورهای توسعه‌یافته پدید آمده و در سالهای اخیر گسترش پیدا کرده است، درکنار خود نمی‌یابند، به‌راحتی این مفاهیم را کنار می‌گذارند و آموزش به شیوه‌های سنتی را بهترین روش در کار یاددهی، یادگیری به شمار می‌آورند.
استاندارد بودن ربطی به غیرانتفاعی یا دولتی بودن ندارد
البته ممکن است برخی، وجود بعضی مدارس خاص غیرانتفاعی را، که به دانشگاه یا دانشگاه‌های ویژه‌ای وابسته هستند، مصداقی برای این قبیل مدارس به شمار آورند و یا آن که بعضی مدارس تیزهوشان و آموزشگاه‌های نمونه موجود در کشور را نمونه‌هایی از مدارس استاندارد تلقی کنند، ولی باید پذیرفت اگر چه امکان دارد این مدارس در زمینه‌های خاصی موفقیت کسب کرده و مطرح شده باشند، ولی نمی‌توان آنها را استاندارد دانست.
بی‌اهمیتی نمره و لذت از تحصیل ویژگی مدرسه کیفی است
فاطمه شاکری دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی آموزشی در این‌باره به خبرنگار گروه جامعه ایمنا گفت: استانداردسازی مدارس نقش بسیار مهم و کلیدی از جمله در مدارس متوسطه ایفا می کند. در تعریف کلی استاندارد یعنی نظم و قانون. هر کاری که طبق اصول منظم و مرتب انجام شده باشد می‌گویند طبق استاندارد است.
شاکری در ادامه به ایمنا می‌گوید: استانداردها تنها مربوط به کالا نمی‌شوند، بلکه بسیاری از خدمات (آموزشی، تربیتی و غیره) را نیز شامل می‌شوند و در کل کمیته ثابت بررسی اصول (STACO استاکو) وابسته به شورای سازمان بین‌المللی استاندارد اهداف اساسی استاندارد کردن را ایجاد ارتباط بهتر، حفظ ایمنی، بهداشت و محیط زیست، حمایت از مصرف‌کننده، صرفه‌جویی در مصرف منابع تشریح نموده است.
شاکری در ادامه می‌گوید: مدرسه کیفی مدرسه‌ای است که فقط مسئولیت آموزش مهارتهای اولیه را ندارد بلکه باید به دانش‌آموزان برای داشتن و کسب یک شخصیت قوی و چندبعدی و گسترده کمک کند. این هدف حتی پیش از ورود به مدرسه و در پیش دبستانی‌ها و مهدکودک‌های دانمارک هم پیگیری می‌شود.
دانش‌آموزان این مدارس خود در جستجوی اطلاعات هستند تا تجارب خاص بدست آورند و منابع را با استقلال و تکیه بر شخصیت خود تحلیل کنند. در واقع دانش‌آموزان در این نوع سیستم صرفا گوش‌دهنده نیستند و در فرآیند تدریس مشارکت دارند.
در این نوع مدارس برای دانش‌آموزان نمره مهم نیست، بلکه آنچه بیش از همه اهمیت دارد این است که دانش‌آموزان باید از آموختن لذت ببرند و به پایان تحصیلات به عنوان پایان رنج‌های خود نگاه نکنند. خلاقیت، طرز تفکر انتقادی، ابتکار عمل داشتن تشویق برای توسعه خود و خودپروری از ویژگی‌های دانش‌آموزان این نوع مدارس است.
اولیا از مدرسه استاندارد چه می‌خواهند؟
قنبری مادر که یک پسر دانش‌اموز دارد در این باره به ایمنا گفت: مدرسه خوب مدرسه‌ای است که فضای آموزشی مناسبی برای بچه ها داشته باشد گاها در مدارس غیرانتفاعی می‌بینیم خانه‌ای قدیمی و تنگ و تاریک را برای این کار انتخاب می‌کنند و داش‌آموز برای ساعتها در فشار و استرس است چرا که فضای آموزشی پرنشاط در پیشرفت بچه ها موثر است.
این مادر در ادامه می‌گوید: داشتن وسایل خوب و استفاده از تکنولوژی آموزشی در یادگیری بیشتر درس تاثیر دارد در صورتی که در برخی مدارس این امکانات موجود نیست و اگر هم باشد متاسفانه معلمان طرز استفاده از آن را بلد نیستند.
قتبری با تاکید بر اینکه مدارس موفق از تیم و اتاق فکر قوی بهره‌مند هستند می‌کوید: در مدارس ما متاسفانه انجمن اولیا و مربیان و شورای معلمان که دو اتاق فکر یک مدرسه هستند بصورت کاملا نمایشی عمل کرده و اعضای آن همه در خدمت گفته‌های مدیر و به نوعی تاییدکننده آن هستند در صورتی که در سالهای اخیر انجمن اولیا و مربیان هیچ نوع قدرت یا خلاقیتی برای ایجاد طرح‌های نو و بدیع در مدرسه ندارند.
مدرسه باکیفیت معلم کیفی دارد
کاظم‌زاده پدر یکی دیگر از دانش‌آموزان به خبرنگار ایمنا گفت: متاسفانه باید گفت داشتن مدرسه استاندارد در ایران یا اصفهان امری محال است قطعا ما نمی‌توانیم مدرسه‌ای را بیابیم که هم در آموزش و هم در پرورش بتواند خواسته‌های والدین را برآورده کند. کیفیت مدارس غیرانتفاعی ما حتی با وجود شهریه‌های بالا چندان خوب نیست و برخی از این مدارس صرفا بر نمرات دانش‌آموز تاکید دارند و مهارتهای یک دانش‌آموز در آن سن و سال را آموزش نمی‌دهند و به نوعی تک بعدی عمل می‌کنند به نظر من برای داشتن مدرسه با کیفیت آموزش و پرورش ما ابتدا باید معلمان و مدیران با کیفیتی داشته باشد.
3 ستون اصلی مدارس از نگاه یک مدیر
مدیر یکی از مدارس اصفهان به خبرنگار ایمنا گفت: 3 ستون اصلی در مدارس ما معلمان و کادر آموزشی، اولیا و دانش‌آموزان هستند و مدرسه با کیفیت از توان هر سه اینها استفاده می‌کند. اگر هر کدام اینها سست عمل کنند ضرر آن به دانش‌آموز برمی‌گردد و در نهایت جامعه آسیب نهایی را می‌خورد.
بهنام پردازش در ادامه تصریح کرد: ما باید در آموزش و پرورش خود به کاربردی کردن علوم بپردازیم و تمام مهارتهای زندذگی را در کتب درسی خود بیاوریم متاسفانه کتب درسی ما فاقد این ارزشهاست و این امر از تاثیرگذاری مدارس ما کاسته است.
این مدیر مدرسه متوسطه همچنین اظهار کرد: ما با والدینی روبرو هستیم که مدام به دنبال مدرسه خوب هستند و کیفیت مدرسه را صرفا در آموزش خوب می‌بینند حال آنکه در حال پروراندن دانش‌آموزی هستیم که درس خوبی دارد اما از تمام مهارتهای معنوی و روانشناختی بی‌بهره است. مگر نه اینکه علم برای زندگی بهتر است اما ما نتیجه‌ای از علم‌آموزی در نسل جدید دریافت نمی‌کنیم چرا که صرفا به گسترش مهارتهای ذهنی و انبوه اطلاعات بی‌مصرف در ذهن فرزندان‌مان می‌کوشیم.
این مدیر باسابقه مدارس اصفهان یادآور شد ما برای مدرسه با کیفیت به مولفه‌های زیادی از جمله معلم با کیفیت، محتوا و کتب کارشناسی شده، خانواده آگاه، دانش‌آموز تلاشگر، مدیریت خوب و توانمند و نظام سخت‌افزاری و کمک آموزشی خوب نیازمندیم.
جهت‌دار کردن استعدادها وتوانمندی‌ها در مدارس کیفی
دکتر ابوالفضل بختیاری استاد دانشگاه قم در این‌باره گفته است: برای داشتن توسعه نیازمند رسیدگی به مدارس هستیم از اینرو دانستن ویژگی‌های مدارس کیفی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است .
عناصر اصلی مدرسه به غیر از محیط فیزیکی که خود نقش بسزایی در یادگیری دارد، عوامل مهمتری همچون معلم موفق و کارآمد، نوع مدیریت، محتوای کتب آموزشی، موقعیت‌های یادگیری، از ویژگی‌های یک مدرسه کیفی هستند.
این استاد دانشگاه در ادامه می‌گوید: خلاقیت و نوآوری و استفاده صحیح و جهت‌دار از استعدادها و توانایی‌های دانش‌آموزان به عنوان امری مهم زمینه‌ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه است.
فراهم نمودن زمینه‌هایی برای نواندیشی، نوگرایی و نوجویی دانش‌آموزان مستلزم حضور فعال و مستمر آنان در فرآیند یاددهی و یادگیری است.
به گفته این مدرس دانشگاه در اجرای برنامه‌های مختلف آموزشی این نوع مدارس باید برنامه‌ها، طبیعت، نیازها، رغبت‌ها و پیچیدگی‌های فراگیران را همواره موردنظر داشته باشند و تأکید بر آموزش ارزش‌هایی مانند عشق ورزیدن، صلح، احترام به محیط زیست، تعاون و همکاری در برنامه‌های درسی باید همیشه درنظر گرفته شود.
نظر شما