انگورستان ملک، گنجینه ای در نصف جهان

وقتی به عمارت انگورستان ملک پا می‌گذاری و به شاه نشین آن وارد می‌شوی، چشمت از دیدن این همه هنر و زیبایی خیره می‌ماند و گویی دست روح انگیز خاطراتت گرفته می‌شود و تا اوج هویت اسلامی ایرانی پیش می‌رود.

به گزارش خبرنگار ایمنا، پیشینه این باغ به زمان نادرشاه افشار باز می‌گردد. در زمان سلطنت نادر شاه افشار باغ انگوری که متعلق به مردم اصفهان بود به عنوان مالیات از آنها گرفته شد و به تصرف دولت درآمد و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به تصرف مسئول امور مالی حکومت اصفهان درآمد و بعدها فرزند این شخص به نام حاج محمد ابراهیم خان که لقب ملک التجار داشت بنای انگورستان را احداث کرد و به برگزاری مراسم سوگواری و تعزیه اختصاص داد.

معمار سازنده این بنا استاد حسین‌چی و تاریخ وقف نامه آن سال ۱۳۱۱هجری قمری است. ‌در طول زمان قسمت های مختلفی از این انگورستان تخریب شد و بخش هایی از آن در سال ۱۳۳۳ ‌هجری شمسی در تعریض خیابان ملک از بین رفت .آنچه از این بنا باقی مانده است په حیاط وسیع است که در شمال واقع شد و په سفره خانه که مساحت تقریبی آن با حیاط یکی است. این سفره خانه تمامی جبهه حیاط را در بر می گیرد. ‌فضای سفره خانه بوسیله په ارسی هفت دهنه به حیاط جنوبی باز می شود. بعدها حیاط خانه نیز سقف شده بطوری که از ارسی های سفره خانه و حیاط سرپوشیده و پشت بام و فضاهای سه جبهه ساختمان برای تعزیه استفاده می شده است. ‌در سقف حیاط په نورگیر زیبای یک ‌ضلعی به همراه پنجره های سراسری بالای دیوار حیاط روشنائی فضای تعزیه را تامین می کند. تالار پنج دری زیبائی که در جبهه شمالی حیاط سرپوشیده قرار دارد محل دفن مرحوم ملک التجار و همسر اوست که بنا به وصیت وی در این محل ‌به خاک سپرده شده اند. ‌مجموعه فضاهای حیاط سر پوشیده، سفره خانه، اتاق مقبره و دیگر اتاق های اطراف حیاط دارای تزئینات فراوان گچپری، آینه کاری وکاشیکاری هستند. ‌

ستون هائی که در وسط فضای سفره خانه و حیاط هستند دارای روکش های چوبی اند اما پایه و سر ستونها دارای تزئینات می باشند. در زیر فضای سفره خانه زیر زمینی وجود دارد که نورگیرهای مشبک نور آن را ازحیاط جنوبی تامین می کند. درگوشه جنوب شرقی بنا حمامی واقع شده است که سقف گنبدی بسیار زیبائی دارد و سکوهائی در اطراف آن تعبیه شده اند. انگورستان ملک از بناهای بسیار زیبای دوران قاجاریه است که در حال حاضر در اختیار سازمان اوقاف می باشد و به برقراری مسابقات قرائت قرآن و تعزیه و عزاداری اختصاص دارد. تزئینات این بنا بیانگر هنر گچبری و آینه کاری و کاشیکاری هنرمندان خلاق و مبتکر اصفهانی است.

در زمان سلطنت نادرشاه افشار باغی پر از درخت‌های انگور در نزدیکی مرکز شهر وجود داشت که به علت عدم پرداخت مالیات از دهقانان توسط ایادی شاه تصرف شده بود، این باغ از آن دوران جزو اموال دولتی محسوب می‌شد و در زمان ناصرالدین شاه قاجار در اختیار داروغه و مسئول امور مالی حاکم اصفهان درآمد. در سال‌های بعد فرزند همان داروغه به نام حاج محمد ابراهیم‌خان که لقب ملک‌التجار داشت در محل این باغ بنائی ساخت که به نام انگورستان مشهور شد. اینبنا در آن زمان به امور برگزاری تعزیه و عزاداری محرم اختصاص یافته بود و معمار سازنده آن استاد حسین، طراحی بنا را سامان داده بطوریکه مناسب برگزاری نمایش و تعزیه باشد. تاریخ وقف‌نامه این بنا که برای عزاداری امام حسین(ع) و یارانش اختصاص یافته، برای سال ۱۳۴۱ هجری قمری است، البته در طول زمان‌های مختلف قسمت‌هایی از این بنای باشکوه تخریب شده و بخش‌هایی از این بنا هم در تعریض خیابان ملک تصرف شده و به خیابان اضافه شده است.

بخشی که امروزه از این بنا باقی است، حیاطی وسیع در شمال و سفره‌خانه‌ای به وسعت همان حیاط است که این سفره‌خانه تمامی جبهه حیاط را در برمی‌گیرد و فضای سفره‌خانه به وسیله یک ارسی هفت دهنه به حیاط پشتی و جنوبی وصل می‌شود. بعدها حیاط خانه هم مسقف شده و از ارسی‌های سفره‌خانه و بقیه فضاها چیزی باقی نماند تا فضای سه جبهه درهم ادغام شده و محیطی بزرگ و باشکوه برای تعزیه ترتیب داده شود. در سقف حیاط یک نورگیر بزرگ قرار دارد که هشت ضلعی است و با پنجره‌های سراسری زیبا روشنایی تعزیه را تأمین می‌کند.

تالار پنج دری زیبای بخش شمالی محل دفن ملک‌التجار و همسرش است و مجموعه قسمت‌های حیاط سرپوشیده، سفره‌خانه، حیاط مقبره و دیگر اتاق‌های حیاط دارای تزئینات فراوان آئینه‌کاری و گچ‌بری‌های زیبا و نمونه‌های زیبایی از تزئین ستون‌ها است. ستون‌هایی که در وسط حیاط و سفره‌خانه سنگینی طاق را تحمل می‌کند روکشی از چوب دارد، اما پایه ستون‌ها دارای تزئیناتی چشمگیر است.

در زیر فضای سفره‌خانه زیرزمینی با پنجره‌های شیشه‌ای زیبا قرار دارد و نورگیرهای مشبک نور آن را از حیاط تأمین می‌کنند. در گوشه جنوب شرقی بنا حمامی با سقف گنبدی زیبا و سکوهایی در اطراف قرار دارد که شبیه حمام‌های اولیه خانگی و از نمونه‌های خوب حمام قجری است. انگورستان ملک از بناهای باشکوه قاجار است که در سال‌های اخیر در اختیار سازمان اوقاف قرار گرفته است و مسابقات قرآن و برنامه‌های زیبای تلویزیونی هم در آن برگزار و تهیه می‌شود. تزئینات این بنا مبین هنر کاشی‌کاری و آئینه‌کاری گچ‌بری‌های زیباست که با جاذبه‌های خوب به عنوان یکی از دیدنی‌ترین نقاط اصفهان مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار دارد.

این اثر ثبت شده ملی در خیابان شریف واقفی و خیابان ملک در محله شیخ یوسف قرار دارد. لوکیشن خوبی که این تالار زیبا دارد، باعث شده که فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی خوبی در این محل برنامه‌ریزی، فیلم‌برداری و اجرا شود. نکته دیگر اینکه این اثر تاریخی هم جاذبه میراثی است و هم جاذبه مذهبی و فرهنگی و به سبب تابش زیبای نور در شیشه‌ها و رنگ‌های زیبایی که ایجاد می‌شود، هریک خاصیتی جدا دارد؛ این بنا از معروفیت خاصی برخوردار است. پنج دری زیبای این خانه و درهای چوبی زیبایش هم هنر منبت را به خوبی به بینندگان عرضه می‌کند و تابش نورهای رنگی در آب حوض وسط بنا چنان صحنه مسحورکننده‌ای ایجاد می‌کند که آدمی به یاد باغ‌های بهشت و شکوه و شوری کبریایی و جلال و جبروتی الهی می‌افتد.

انگورستان ملک از بناهای بسیار زیبای دوران قاجاریه است که در سال ۱۳۴۱ هجری قمری وقف شد و در حال حاضر در اختیار سازمان اوقاف قرار دارد و محلی برای برگزاری مسابقات قرائت قرآن و تعزیه و عزاداری است. انگورستان ملک با زیبائی و جاذبه‌های خاص خود می‌تواند به صورت یکی از دیدنی‌های نفیس اصفهان مورد بازدید گردشگران ایرانی و خارجی قرار گیرد. این عمارت در خیابان شریف واقفی، خیابان ملک، محله شیخ یوسف واقع است.

کد خبر 309479

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.