به گزارش گروه پایداری خبرگزاری ایمنا، صدام پس از اشغال خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و امتیاز خرمشهر را برای خود نگه دارد. از سوی دیگر فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز ارضی، پایان عادلانه ای به جنگ دهند.
به این ترتیب عملیات رمضان در چهار محور و پنج مرحله از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی و اجرا گردید، تا با عبور از خط مرز بین المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر مربع تصرف شود.
این منطقه از شمال به کوشک و طلاییه و پاسگاه های مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی هور الهویزه و از غرب به رودخانه اروند (در نقطه تلاقی دجله و فرات به نام القرنه) تا شلمچه در غرب خرمشهر، و از شرق به خط مرزی شمالی – جنوبی و از کوشک تا شلمچه منتهی می شد.
مهندسین عراق در منطقه شمال غربی بصره و تنومه خطوط پدافندی عراق را با ساخت یک کانال به طول ۳۰ و عرض یک کیلومتر (که مختص پرورش ماهی بود) با پمپاژ آب و احداث موانع و کمین و سنگرهای تیربار به عنوان مانع اساسی و بازدارنده از حملات احتمالی نیروهای ایرانی به سوی بصره تدارک دیده بودند. همچنین در قسمت جنوبی منطقه (رو به روی شلمچه) آب رها شده بود تا از هرگونه تردد نیروهای زرهی و پیاده، عملا ممانعت به عمل آید.
عملیات رمضان از جنبه‌های مختلف یکی از سرفصل‌های اساسی جنگ ایران و عراق محسوب می‌شد. پس از پشت سر گذاشتن پیروزی‌های متعدد در عملیات ثامن‌الائمه (شکست حصر آبادان)، طریق‌القدس (آزادسازی بستان)، فتح‌المبین (آزادسازی غرب دزفول) و بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر)، با توقف رزمندگان در عملیات رمضان (از ۲۳ تیر تا ۸ مرداد ۱۳۶۱) اولین عدم الفتح نیروهای ایرانی در دوره جدید رقم زده شد.
سرانجام این عملیات در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۶۱ مصادف با ۲۲ رمضان ۱۴۰۲ با شرکت ۸ لشگر پیاده از سپاه و دو لشگر زرهی از ارتش به عنوان نیروی اصلی و همچنین یک تیپ پیاده ازسپاه و یک لشگر زرهی از ارتش به عنوان نیروی ذخیره در منطقه عملیاتی شلمچه و شرق بصره آغاز شد.
در مرحله نخست در سه محور به علت موانع و استحکامات مثلثی شکل و میادین مین فراوان، نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست یابند، لذا با روشن شدن هوان از ادامه پیشروی خودداری شد. اما در محور جنوبی جنوب پاسگاه زید چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم کوبیده و تا عمق ۳۰ کیلومتری مواضع عراقی ها رسیده و خود را به نهر کتیبان در شرق اروند و کانال ماهیگیری برسانند، به گونه ای که به قرارگاه فرماندهی لشگر ۹ زرهی عراق دست یافته و علاوه بر غنیمت گرفتن خودرو تویوتا فرماندهی، قرارگاه را منهدم می کنند. علی رغم این موفقیت، جناح راست نیروها بازمانده بود و با روشن شدن هوا عراقی ها با یک لشگر زرهی فشار اصلی را معطوف این منطقه کرده و از پیشروی نیروهای ایرانی ممانعت به عمل آوردند.
در این مرحله از عملیات ۸۵ دستگاه تانک و نفربر و ۱۲ توپ دشمن منهدم و ۷۱ دستگاه تانک و نفربر نیز به غنیمت گرفته شد.
مرحله دوم نیز در محور میانی جنوب پاسگاه زید و با همان یگان ها و تقویت دو تیپ دیگر در تاریخ ۲۵ مرداد ماه ۱۳۶۱ صورت گرفت که چندان موفقیت آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد و شماری از آنان کشته و زخمی و اسیر شدند.
در مرحله سوم احتمال می رفت که دشمن با تجمع نیروهای زرهی قصد پاتک دارد، لذا در تاریخ ۳۰ مرداد ماه ۱۳۶۱ از شرکت نیروهای زرهی خودی صرف نظر شد تا نیروهای پیاده بتوانند به انهدام تانک ها و نفربر ها بپردازند. بنابراین عملیات مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیروهای ایرانی به طور خیره کننده ای به در هم شکستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند. رزمندگان اسلام توانستند در این مرحله مهم، در زمینی به وسعت ۱۸۰ کیلومتر مربع، نزدیک به ۷۰۰ دستگاه تانک و نفربر را منهدم و ۱۴ دستگاه تانک و نفربر دشمن را که ۴ دستگاه از نوع پیشرفته تی ۷۲ بود به غنیمت بگیرند.
مرحله چهارم عملیات در یکم شهریور ماه ۱۳۶۱ از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد اما به دلیل آمادگی و هوشیاری عراقی ها و استحکامات و مواضعی که تعبیه شده بود، راهی از خط نخست دشمن، به روی رزمندگان اسلام باز نشد.
مرحله پنجم و پایانی که تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی – نظامی بود، در ۶ شهریور ماه ۱۳۶۱ از شمال پاسگاه زید و در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاکریزهای مثلثی آغاز شد. در آغاز درگیری و نبرد، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش رفت و نیروهای ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاکسازی و الحاق، خاکریزی مناسب و دو جداره در جناح شمالی دشمن بسازند. ولی از آنجا که دقت کافی در ساخت آن به کار نرفت، دشمن توانست ۵ کیلومتر در آن رخنه کند. در این مرحله ۱۳۰ دستگاه تانک و نفربر منهدم و ۱۱ دستگاه نیز به غنیمت گرفته شد و همچنین ۸۰۰ تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند.
شهید همت درباره عملیات رمضان اینگونه می گوید: ضرباتی که ما در عملیات رمضان و در جبهه شرق بصره به دشمن زدیم از حیث گستردگی و شدت در طول جنگ بی سابقه بود. برای شما فقط یک مثال می زنم. در مرحله سوم این عملیات فقط طی یک شب تا صبح حداقل آماری که گرفتیم بالای ۳۷۰ دستگاه تانک سپاه سوم ارتش عراق با آرپی‌جی زده شد و توسط همین بسیجی ها پاک منهدم شد.
شاید دیگر تبلیغات جنگی در نظر عده ای لوث شده بود یعنی وقتی رادیو و تلویزیون ما این میزان آمار انهدام زرهی دشمن را اعلام می کردند بعضی فکر می کردند این آمار صحت ندارد ولی خود ما در آنجا حضور داشتیم و با چشمهایمان دیدیم که بالای ۳۷۰ دستگاه تانک دشمن منهدم شد. میزان انهدام ماشین جنگی دشمن قیامت بود! بسیاری از نیروهای دشمن از بین رفتند. آن نتیجه اصلی را که می خواستیم از عملیات رمضان بگیریم نگرفتیم اما زمینه انتقال ریاست هشتمین دوره جنبش عدم تعهد برای ۴ سال به صدام و تشکیل کنفرانس عدم تعهد در بغداد را از بین بردیم.
شهید صیاد شیرازی نیز در خصوص این عملیا ت می گوید: در تحلیل عملیات رمضان از یک طرف می توانیم بگوییم نبردی پیروزمندانه بود به خاطر این که دشمن را در هم شکستیم و به آن تلفات وارد کردیم البته به خودمان هم یک مقدار تلفات وارد شده بود. از یک طرف می توانیم بگوییم پیروز نبود چون هدفمان این نبود. عده ای می گویند ما همه چیزمان برای پیروزی آماده بود ولی توجه به خدا کمتر و توجه در جهت خود بیشتر شد. یادمان رفت که نصرت دهنده کیست و باید همان روحیه و توکلی را که در عملیات های طریق القدس، فتح المبین و بیت المقدس داشتیم در این عملیات هم داشته باشیم. حالت غرور به وجود آمده بود و البته یک مقدار هم ارتش و سپاه به طرف خود محوری رفتند. یعنی ارتش برای خودش می گفت من هستم و سپاه برای خودش می گفت من هستم. این دو تا «من» نمی جنگید.
نظر شما