جلوه‌های شب قدر در آیینه فرهنگ و ادب

لنجان_«شب قدر» در شعر کهن فارسی واژه‌ی نام‌آشنایی است؛ شاعران کلاسیک ادب فارسی هم‌چون مولانا و حافظ در اشعار خود به‌وفور از اصطلاح «شب قدر» استفاده کرده‌ و این میراث گران‌بها را برای اسلاف خود به یادگار گذاشته‌اند و این شب بزرگ با ضربت خوردن امیرالمؤمنین علی(ع) شرف بیش‌تری یافته است.

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، لیلة القدر شبی مهم و سرنوشت ساز است. شب نزول رحمت و برکات الهی و تعیین سرنوشت ابدی انسان‌هاست. در خصوص اهمیت این شب گفتنی است که از صدر اسلام و از عهد رسول اکرم حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله رسم بر آن بوده است که شب‌های قدر را "احیا" بگیرند و تا سپیده‌دم به آداب مخصوص آن از جمله دعا و نماز و استغفار بپردازند. در فضیلت شب قدر آمده است شبی بهتر از هزار ماه است لیلة القدر خیر من الف شهر. به جرات می توان گفت برجسته ترین آیات قرآن در مورد شب قدر و فضیلت آن که است که خداوند متعال می فرماید: «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. و از شب قدر چه آگاهت کرد. شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است. در آن شب فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان برای هر کاری که مقرر شده است فرود می آیند. آن شب تا دم صبح صلح و سلام است».شبی که در ادبیات ما  نیز از روشن‌ترین پنجره‌های معنویت و عرفان به آن نظر شده است. ازاین رو با مهناز ملکی ریزی شاعر و زبان شناس فارسی به گفت وگو نشستیم که در ادامه ان را خواهید خواند.

در لغت فارسی «قدر» چه معنایی دارد؟

قدر در لغت به معنای اندازه کردن چیزی، ارزش واعتبار، اندازه ومقدار، شان وبزرگی، خوبی وبرابری ومعادل است هم چنین به معنای فرمان وحکم خداوند در مورد بندگان وسرنوشت آن هاست وترکیب «لیله القدر» بیانگر آن است که شب قدر یک شب است البته با ارزش برابر با هزار ماه.

در شعر فارسی واژه «قدر» در کدام معنای آن بکار برده شده است؟

درشعر وادب فارسی در معانی ذکرشده بالا وهم چنین در معنای قدر شناسی، نیکی، احسان، اعتبار، بها دادن به دیگران نیز بکار برده شده است وسعدی شیرازی در معنای قدر دانی واژه قدر فرموده اند

فارغی از «قدر» جوانی که چیست؟

تا نشوی پیر ندانی که چیست!

حضرت مولانا نیز در معنای اعتبار واژه «قدر» سروده اند

«قدر» مردم سفر پدید آرد

خانه خوبش، مرد را بند  است

و بسیاری دیگر از این نمونه ...

ولی قدر در معنای ویژه آن یعنی همان لیله القدر در اشعار شاعران بزرگ ما چون مولانا، حافظ، سعدی، منوچهری و ...نیز به  زیبایی تمام ادبی و بار معنایی فراوان  بکار برده شده است.

جایگاه «قدر وشب قدر» رادر شعر شاعران چگونه می بینید؟

اگر یکی از ویژگی های ادبیات فارسی را کستردگی وجهان شمولی آن بدانیم باید به قطع یقین گفت هیچ موضوعی نیست که از دید ادبیات فارسی دور مانده باشد ادبیات با موضوعات متعدد ارتباط دارد از جمله موضوعات مذهبی وآموزه های دینی.

حافظ و مولانا شاعرانی هستند که از این مقوله در اشعار خود ذکر کرده اند.

البته سعدی شیرازی بیش از دیگر شاعران از واژه قدر وشب قدر در اشعارش بهره جسته.

آن‌جا که می فرماید : «اگر همه شب قدر بودی، سب قدر بی قدر بودی»

و یا

قضا روزگاری ز من در ربود

که هر روزی از آن شب قدر بود.

عطار نیشابوری شاعر و عارف قرن ۶و۷ می فرمایند:

چون برات وقدر درشب زان توست

پس دو روز عید دومهمان توست

بیشتر شاعران فارسی زبان درباره شب قدر اشعاری زیبا سروده اند که مفهوم آن ها قداست، اخترام وارجدشب قدر استزیرا که شب قدر را شب تقدیر وسرنوشت دانسته اند.

نگاه شاعران به شب قدر چگونه است؟

در ادبیات فارسی نگاه به شب قدر نگاهی از جنس عرفان ومعنویت است، نگاهی که انسان با آن می تواند از سیاهی ها به د آید و آینده ای روشن را برای خویش رقم زند.

نگاه شاعران ما به این مقوله از سر فهم وذوق است، فهم قدر وذوق والای دینی.

از آنجا که ادب فارسی آیینی ما از مفاهیم دینی و معنوی نشات می گیرد شب قدر نیز که یکی از رویدادهای اسلامی ودینی ماست به زیباترین نحو ممکن ادبی ودر قالب والاترین اشعار، توسط شاعران وادیبان متجلی شده است  .

شب قدر شب ارزش های معنویست این واژه نام آشنا در شعر کهن فارسی بیانگر ارزش و جایگاه آن می باشد. نگاه شاعرانی چون مولانا، حافظ، سعدی و ...نگاهی از جنس معنویت است این میراث گران بها از ایشان برای آیندگان ادب فارسی به‌حای می ماند. هم چنین شاعران معاصر چون قیصر امین پور نیز با تاسی به معنویت والهام از شاعران قدیم به سمت سرایی در این زمینه پرداخته اند.

ادبیات چگونه می تواند آیین های ایرانی ومذهبی از جمله شب قدر را متجلی تر نماید؟

باید گفت ادبیات همیشه بستر مناسب وراهکار تازه ونوین برای پیوند وارتباط بین ارزش های معنوی وآگاهی بشر ساخته و  دارد یکی از این راهکارها تقویت وپردازش ادبیات آیینی است. این نوع از ادبیات در حوزه کودک، جوان و بزرگسال می تواند آموزه های دینی را با نگاشتن بر صفحات واذهان در وجود انسان ها جاری سازد وبنشاند. این گرامی ترین شب سال شب وصال ودسترسی به حضرت دوست است که می تواند موضوع شعر وادب کنگره ها، شب شعرها و همایش های جهانی باشد.

یک شاعر با بیان ادیبانه وزبان سحر آمیز خود می تواند مفهوم شب قدر ودیگر آموزه های مذهبی را در آثارش آن چنان بیان کند  که مخاطبانش را به تعمق وتفکر در این مفهوم عظیم وا دارد تا در نهایت به تحول عظیم معنوی دست یابند.

از آنجا که ادبیات دینی یکی از جلوه های ادبیات فارسی است پس وظیفه هر شاعر واهل قلمی است که عظمت وابهت این شب را با زبان ادب ومعنویت به تصویر بکشد.

تاثیر وارتباط شب قدر با شهادت امام علی (ع) در شعر شاعران چگونه بیان می شود؟

نگاه شاعران به شب قدر چگونه است؟

در ادبیات فارسی نگاه به شب قدر نگاهی از جنس عرفان ومعنویت است، نگاهی که انسان با آن می تواند از سیاهی ها به د آید و آینده ای روشن را برای خویش رقم زند.

نگاه شاعران ما به این مقوله از سر فهم وذوق است، فهم قدر وذوق والای دینی.

از آنجا که ادب فارسی آیینی ما از مفاهیم دینی و معنوی نشات می گیرد شب قدر نیز که یکی از رویدادهای اسلامی ودینی ماست به زیباترین نحو ممکن ادبی ودر قالب والاترین اشعار، توسط شاعران وادیبان متجلی شده است  .

شب قدر شب ارزش های معنویست این واژه نام آشنا در شعر کهن فارسی بیانگر ارزش و جایگاه آن می باشد. نگاه شاعرانی چون مولانا، حافظ، سعدی و ...نگاهی از جنس معنویت است این میراث گران بها از ایشان برای آیندگان ادب فارسی به‌حای می ماند. هم چنین شاعران معاصر چون قیصر امین پور نیز با تاسی به معنویت والهام از شاعران قدیم به سمت سرایی در این زمینه پرداخته اند.

ادبیات چگونه می تواند آیین های ایرانی ومذهبی از جمله شب قدر را متجلی تر نماید؟

باید گفت ادبیات همیشه بستر مناسب وراه کار تازه ونوین برای پیوند وارتباط بین ارزش های معنوی وآگاهی بشر ساخته و  دارد یکی از این راهکارها تقویت وپردازش ادبیات آیینی است. این نوع از ادبیات در حوزه کودک، جوان و بزرگسال می تواند آموزه های دینی را با نگاشتن بر صفحات واذهان در وجود انسان ها جاری سازد وبنشاند. این گرامی ترین شب سال شب وصال ودسترسی به حضرت دوست است که می تواند موضوع شعر وادب کنگره ها، شب شعرها و همایش های جهانی باشد.

یک شاعر با بیان ادیبانه وزبان سحر آمیز خود می تواند مفهوم شب قدر ودیگر آموزه های مذهبی را در آثارش آن چنان بیان کند  که مخاطبانش را به تعمق وتفکر در این مفهوم عظیم وا دارد تا در نهایت به تحول عظیم معنوی دست یابند.

از آنجا که ادبیات دینی یکی از جلوه های ادبیات فارسی است پس وظیفه هر شاعر واهل قلمی است که عظمت وابهت این شب را با زبان ادب ومعنویت به تصویر بکشد.

تاثیر وارتباط شب قدر با شهادت امام علی (ع) در شعر شاعران چگونه بیان می شود؟

می توان گفت شهادت امام علی (ع) به شب قدر رنگ و بویی خاص بخشیده است شاعران چه‌معاصر وچه‌ گذشتگان این موضوع را به شب قدر نسبت داده ومضانین، بکر وتازه ای آفریده اند.

از آنجا که خصلت اولیه یک شاعر کشف حقایق وحقیقت گویی است پس در این مورد حرکتی به سوی خدا یافته ودر آثار خود این دوواقعه عظیم راوتاثیر گذار را به زیبایی در اشعارشان بیان نموده اند. ادبیات عرفانی همواره دعوتگر به حقیقت بوده وتوجه ویژه به مناسبت ها، وقایع وآموزه های مذهبی و عرفانی دارد. نگاه بیشتر شاعران مسلمان جهان نیز در کنار شب های قدر به مقام امام علی (ع) می باشد وحتی معتقدندشب قدر با ضربت خوردن امام علی(ع) کامل می شود. وبرخی نیز این دو موضوع را کاملا جدا از یکدیگر می دانند.

درشب قدر که خون موج زنان دریا شد/شب لب تشنه پر درد علی جویا شد.

بسیاری از عرفای اسلامی عقیده دارند شب قدر با عظمت با ضربت خوردن امام علی (ع) کامل تر شده است.

سخن پایانی

چه‌مبارک‌ سحری بود وچه فرخنده شبی

آن شب قدر که این تازه براتم دادند

شب قدر گرامی ترین شب سال وعالی ترین فرصت برای پیوند با حضرت دوست استمیراث داران زبان فارسی با تعابیر نغز وشیوا وتاثیر برانگیز خود این واقعه عظیم را به زیبایی هرچه تمام د. قالب شعر ونثر آفریده اند.

اگر چه‌هنوز اهمیت واقعی این شب عظیم آنچنان که بایسته و شایسته است برای عده ای تثبیت نشده وعیان نگردیده است ولی ما می توانیم با تاسی به کلام‌وروایات دینی وبا همراهی شاعران و بیانات عارفان در این زمینه، جرعه ای از جان قدر را بنوشیم ودر این شب ارزشمند از «من ها» جدا شده وبا پیوست به سرچشمه لایزال الهی رهایی را حس کنیم.

بقول حافظ شیرین سخن دوری را طی وسلامی به نور نماییم

شب قدر است وطی شد نامه هجر

سلام فیه حتی مطلع الفجر

کد خبر 306903

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.