خبرگزاری ایمنا - گروه سیاسی - اعظم ملایی: در روزهای اخیر، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، بحرین و چند کشور دیگر با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم و ایران!!!، روابط خود با این کشور را قطع کرده‌اند. مرزهای زمینی، هوایی و دریایی همسایگان عرب این کشور نیز به روی قطر بسته شده است. قطع رابطه با قطر از سویی شکافی درون شورای همکاری خلیج فارس ایجاد کرده و از سوی دیگر به صف بندیهای تازه‌ای در منطقه منجر شده است.
قطر اکنون عملا در محاصره همسایگان عرب خود قرار گرفته و نزدیک‌ترین کشوری که می‌تواند با آن ارتباط لجستیکی داشته باشد، جمهوری اسلامی ایران است. در چنین شرایط بحرانی، چنانکه دستگاه دیپلماسی کشورمان بتواند قطر را به سوی خود جذب کند، این امر ضربه بزرگی به تلاشی است که عربستان سعودی در نشست ریاض(31 اردیبهشت) برای گردآوردن دولتهای عرب و مسلمان برای انزوای ایران به خرج داد. از سوی دیگر، جریان‌های سیاسی و دولتهای مورد حمایت قطر در صف مقابل عربستان سعودی و همسو با ایران قرار می‌گیرند. همچنین در بحران سوریه نیز موضع ایران تقویت شده و قطر به سیاست جدید خود مبنی بر عدم حمایت از گروههای شورشی سوریه پایبندی بیشتری نشان می دهد. رایزنی های وزیر خارجه کشورمان با وزرای خارجه ترکیه، مالزی، تونس، عراق، عمان، اندونزی، لبنان و الجزایر درباره اوضاع کنونی در منطقه و تنش پیش آمده بین قطر و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس نشان می دهد که کشورمان عزمی جدی برای استفاده از فرصت پیش آمده و جذب قطر به سوی خود دارد. بدین ترتیب، تحریم و محاصره قطر توسط کشورهای عربی می تواند فرصتی بی بدیل برای ایران باشد؛ اما برخوردهای محتاطانه قطر و تلاش این کشور برای تأمین بخش گسترده ای از نیازهایش از ترکیه، نشان می دهد که قطر به دنبال ایجاد توازن در منطقه است نه حرکت از سوی یک قدرت منطقه ای به سوی قدرتی دیگر. قطر که از میزان حساسیت کشورهای عربی خلیج فارس نسبت به ایران آگاه است، می کوشد با نزدیکی بیش از حد به کشورمان، تمام پلهای پشت سر خود را خراب نکند.
وجود چنین جهت گیری از سوی دولت قطر در حالی است که ایران در استفاده از این شرایط تنها نیست و ترکیه نیز کشور دیگری است که پا به پای ایران می کوشد از فرصت پیش آمده در خلیج فارس بهره برداری کند. رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه پس از ایجاد تنش بین قطر و برخی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، سیاست کشورهای عرب در محاصره زمینی، دریایی و هوایی قطر را محکوم کرد و اعلام کرد که کشورش در این تنش در کنار دوحه قرار خواهد داشت. در پی این موضع گیری بود که پارلمان ترکیه در نشستی فوری قانونی را تصویب کرد که به دولت این کشور اجازه می دهد تعداد نظامیان خود در پایگاه نظامی ترکیه در خاک قطر را افزایش دهد. همچنین مردم این کشور نیز روز پنج شنبه(18 خرداد) در مرکز شهر استانبول تظاهرات گسترده ای با شعار «قطر تنها نیست» برگزار کردند.
بر این اساس، به نظر می رسد رقابتی تنگاتنگ بین ایران و ترکیه برای بهره برداری از تشتت ایجاد شده در شورای همکاری خلیج فارس در جریان است و با سفر وزیر خارجه کشورمان به ترکیه و هماهنگی مواضع دو کشور، احتمال شکل گیری محور سه جانبه «تهران-آنکارا-دوحه» دور از انتظار نیست؛ هر چند فعلا به سختی می توان تصور کرد که چنین محوری مستحکم باشد.
با وجود مواضع ضد اسد ترکیه در سالهای گذشته، در سال 2016 با میانجیگری روسیه، توازن مناسبی میان منافع مسکو، آنکارا و تهران در بحران سوریه به وجود آمد و اکنون سه طرف برای برقراری آتش بس در سوریه به طور مشترک تلاش می کنند. در حال حاضر نیز روسیه از تلاشهای ترکیه و ایران برای حمایت از قطر، جانبداری کرده و این امر می تواند چشم انداز مثبتی از تغییر بلوک بندیهای قدرت در منطقه ارائه دهد؛ بلوک بندی که در آن جبهه دولتهای حامی تروریسم وهابی و منزوی کردن ایران در منطقه (البته با حمایت آمریکا) به حاشیه رانده می شود و جای خود را به ائتلافی از دولتهای مستقل و میانه روی خواهان صلح و ثبات در منطقه خواهد داد. در حال حاضر، بالا بودن سطح تنشها در خاورمیانه، منفعت جویی های فردی کشورهای منطقه و نگرانی های قطر از فقدان عمق استراتژیک وآسیب پذیری اش در برابر کشورهای عرب همسایه، از جمله عواملی هستند که تحقق این چشم انداز را تا حدی با مشکل مواجه می کنند؛ اما در عالم رایزنی های دیپلماتیک، هیچ نا ممکنی وجود ندارد و باید منتظر ماند و دید، گفت و گوهای پشت درهای بسته و منافع فردی و جمعی کشورهای منطقه آنها را به چه سمت و سویی سوق خواهد داد.
نظر شما