ماهی گیری چین از آب گل آلود پیمان پاریس

به گزارش خبرگزاری ایمنا، همزمان با خروج آمریکا از پیمان پاریس، بحث های زیادی پیرامون تضعیف، نابودی یا ادامه حیات این پیمان بین المللی مطرح شده است. این توافق نه بر اساس اجبار کشورها؛ بلکه بر پایه «همت عالی» آنها طراحی شده است؛ بدین معنا که هر کشور خودش تصمیم می گیرد چقدر برای مبارزه با تغییرات اقلیمی می تواند همت کند، با این امکان که هر چند گاه یکبار بر این همت بیفزاید. بر این اساس توافق پاریس توانست در سال 2015،  امضا ۱۹۵ کشور را بگیرد و به عنوان یک توافق بین المللی فراگیر مطرح شود. نیکاراگوئه و سوریه تنها کشورهایی بودند که این پیمان بین المللی را امضا نکردند و جالب تر اینکه  رئیس جمهور قبلی آمریکا باراک اوباما از جمله راهبران و مشوقان اصلی این پیمان بود و تلاشهای بسیاری انجام داد تا کشورهای مختلف از جمله چین را متقاعد به امضا و اجرای این پیمان کند. حال با خروج دولت جدید آمریکا از پیمان پاریس بد نیست نگاهی گذرا به محورهای مهم توافق آب و هوایی پاریس داشته باشیم و ببینیم خروج آمریکا از این پیمان چه تأثیراتی در عرصه بین المللی خواهد داشت.

توافق پاریس ذیل چارچوب پیمان نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم(UNFCCC)  در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی است و از سال ۲۰۲۰ اجرای آن آغاز می شود. بر اساس توافق صورت گرفته، کشورهای عضو در سال ۲۰۲۳ برای اولین بار کارهایی را که در این زمینه انجام داده اند، اعلام می کنند.

- اهداف بلندمدت

هدف بلندمدت توافق پاریس این است که گرمایش زمین به ۲ درجه سانتیگراد نرسد و در صورت امکان، از ۱.۵ درجه افزایش نیابد. کشورهای جهان پذیرفتند که برای دستیابی به هدف یادشده، افزایش تولید گازهای گلخانه ای را «در اولین زمان ممکن» متوقف کنند. همچنین قرار است در زمانی پس از سال ۲۰۵۰، میزان آلاینده های جوی توسط بشر، به اندازه ای برسد که جنگل ها و اقیانوس های زمین قادر به جذب آن باشند. کشورهای جهان پذیرفتند که برای دستیابی به هدف بلندمدت پیمان پاریس، هر پنج سال هدف های مربوط به کاهش حجم آلایندگی صنایع خود را بازنگری و اصلاح کنند.

- ضمانت اجرای توافق پاریس

هیچ مجازاتی برای کشورهایی که از هدف هایشان در این پیمان تخطی کنند، وجود ندارد. اما توافق پاریس، مقرراتی را برای شفافیت عملکرد کشورها وضع کرده است تا دولت ها تشویق شوند که به تعهدهای خویش پایبند باشند. توافق پاریس کشورها را ملزم می کند که درباره میزان آلایندگی های جوی خود و نیز درباره چاره اندیشی هایی که برای کاستن از این آلایندگی ها داشته اند، گزارش دهند. هرچند همین بند از توافق، «انعطاف پذیری»هایی را برای کشورهای درحال توسعه «در صورت نیاز» پیش بینی کرده است.

- بودجه

توافق پاریس تاکید می کند که کشورهای ثروتمند باید کمک هایی را برای کاستن از میزان آلایندگی جوی در کشورهای فقیر در نظر بگیرند، اما کشورهای دیگر را نیز تشویق می کند که به صورت داوطلبانه در این مسیر گام بردارند. این تدبیر راه را برای پذیرش مسئولیت توسط اقتصادهای نوظهور مانند چین باز می کند. میزان دقیق کمک ها در توافق پاریس قید نشده است، اما کشورهای ثروتمند، پیشاپیش گفته اند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه خواهند کرد.

- تأثیرات خروج آمریکا از پیمان پاریس

زمانی که دولت اوباما می کوشید چین را به عنوان آلاینده اول دنیا مجاب کند که به توافق پاریس بپیوندد، کمتر کسی تصور می کرد روزی برسد که  چین رهبری جهان عاری از کربن را بر عهده بگیرد. با این وجود  کناره گیری خودمحورانه و غیر مسئولانه آمریکا از این توافق ، این فرصت طلایی را به چین بخشید تا نقش یک بازیگر فعال و مثبت را در عرصه بین المللی بر عهده بگیرد.

چین پیش از این نیز از فرصتهای موجود در پیمان پاریس به خوبی استفاده کرده بود. این کشور در جریان چانه زنی ها برای امضا توافق  پاریس این امتیاز را گرفت که بتواند تا سال ۲۰۳۰ بدون نگرانی از نقض توافق، مصرف سوخت های فسیلی و انتشار دی اکسید کربن را به حداکثر برساند و از آن پس به سمت کاهش برود.

با این وجود، دولت چین  در عمل دریافت که ادامه مصرف سوخت های فسیلی نه تنها سلامت مردمش را در شهرهای بزرگ و آلوده آن کشور تهدید می کند؛ بلکه اجرای توافق پاریس از لحاظ اقتصادی هم به صرفه است. به این دلیل چین گفته است تا ۳ سال آینده بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در زمینه انرژی های پاک سرمایه گذاری می کند.  علاوه بر اینها، دولت چین  می کوشد از توافق پاریس نیز به عنوان دروازه ای جدید برای توسعه صادرات خود استفاده کند؛ از جمله اینکه در سالهای آینده نزدیک به یک هزار میلیارد دلار تجهیزات بهره برداری از انرژی خورشیدی و بادی به بازارهای جهانی صادر کند.

از سوی دیگر ائتلاف نانوشته اتحادیه اروپا (که از تصمیم آمریکا سرخورده و خشمگین است) با چین سبب می شود تا حداقل در کوتاه مدت، از فشارهای حقوق بشری این اتحادیه بر چین کاسته شود و توجه به مسائل زیست محیطی و اقتصادی جای آن را بگیرد.

بدین ترتیب هر چند آمریکا دومین آلاینده بزرگ جهان است و خروج این کشور از توافق پاریس می تواند جهان را به آسانی از آستانه دو درجه افزایش حرارت بالاتر ببرد، ولی عملکرد یک کشور به تنهایی نمی تواند سبب نابودی یک توافق بین المللی شود. در عوض، خروج آمریکا از پیمان پاریس فرصتهایی را برای سایر کشورها ایجاد کرده است که چین نخستین بهره بردار آن است. در حالی که بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند خروج آمریکا از این پیمان، تهدیدی برای منافع کشورهای رقیب است، چین که در استفاده از فرصتها تبحری بی نظیر دارد، ژست رهبری این پیمان را به خود گرفت و کوشید تا از آن، محملی برای تقویت احترام و اقتصاد چین در جهان فراهم کند؛ رویکردی که می تواند به الگویی برای سایر کشورهای در حال توسعه نیز تبدیل شود.