به گزارش ایمنا، وی در سال ۹۸۰ هجری قمری در شیراز در یک خانواده متشخص و صاحب‌نام به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در این شهر آغاز کرد و پس از مدتی به همراه خانواده وارد قزوین پایتخت آن دوران صفویان شد. پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان او نیز به اصفهان مهاجرت می‌کند و نزد استادان بزرگی مانند شیخ بهایی، میرداماد و میرفندرسکی دروس خود را ادامه می‌دهد و از محضر این بزرگان بهره‌ها می‌برد و خوشه‌ها می‌چیند.
ملاصدرا پس از کسب درجه اجتهاد، به تدریس در مدرسه خواجه پرداخت. ولی متاسفانه پس از مدتی ، به بدعت‌گذاری در دین متهم شده تا جایی‌که مجبور به ترک اصفهان شد. او از اصفهان راهی کهک قم شد و مدت پانزده سال در این روستا، گوشه‌نشینی و عزلت اختیار نمود. ملاصدرا در این مدت آنچنان قلب خود را با تهذیب نفس و تزکیه درون آراسته ساخت که انوار ملکوتی بر قلب او سرازیر شد. ملاصدرا پس از این مدت طولانی ریاضت، توانست روش‌های عرفانی را با مباحث برهانی و استدلالی تلفیق کند و روش معروف خود به نام "حکمت متعالیه" را پایه‌گذاری کرد.
در وصف ملاصدرا همین بس که مرحوم امام رضوان الله تعالی علیه می‌فرمایند: «جذاب محقق فلاسفه و فخر طایفه حقه صدرالمتأهلین» و واقعاً می‌بایست ایشان را صدرالمتاهلین نامید یعنی در رأس فیلسوفانی که شیفته و عاشق خدا شده‌اند.
مرحوم شهید مطهری می‌فرماید: ۲۰۰ سال زمان لازم است تا افکار ملاصدرا را مردم جهان متوجه شوند و به کنه آثار او پی ببرند.
در توصیف اخلاقی ملاصدرا همین بس که هفت بار با پای پیاده به مکه مشرف شد و در سفر هفتم در حال بازگشت در سال ۱۰۵۰ جان به جان آفرین تسلیم کرد و البته قبر ایشان مشخص و پیدا نیست.
مکتب فلسفی صدرای شیرازی
ملاصدرا را باید بنیانگذار مکتب فلسفی عنوان کرد به گونه‌ای که تأثیر شگرفی در فلسفه اسلامی گذارده و آن را متحول کرده است.
فلسفه اسلامی با فلسفه مشّاء شروع می‌شود و با فلسفه اشراق متعالی می‌گردد و با مکتب فلسفی ملاصدرای شیرازی به تکامل می‌رسد. در واقع ملاصدرا فلسفه جدیدی به عنوان حکمت متعالیه ایجاد می‌کند.
حکمت متعالیه در واقع تلفیقی از روش‌های فکری مختلفی است که در جهان اسلام به وجود آمده است. روش فکری ملاصدرا نه یک روش صرف عارفانه است و نه یک روش فکری محض و نه یک روشی فلسفی محض است و نه روشی که استدلال های آن مبتنی بر حسن و قبح باشد. در واقع روش فکری ملاصدرا، یک روشی است که جامع همه روش‌هاست و همه روش‌ها را در بر دارد.
از جمله مشهورترین نظرات ملاصدرا، اصالت وجود است که به عنوان یک نظریه بدیع مطرح است و هنوز به عنوان یک نظریه ایده‌آل و مطلوب در فلسفه اسلامی محسوب می شود.
ابتدا ملاصدرا نظریه استاد خودش میرداماد را که به نوعی رسالت را به ماهیت می‌داد پذیرفت و بعدها با تفحص و تحقیقی که به عمل آورد، نظریه اصالت وجود را پذیرفت و با ادله مختلف به اثبات آن پرداخت.
نظریه حرکت جوهری
نظریه دیگر ملاصدرا، نظریه حرکت جوهری است که با پذیرش نظریه اصالت وجود به تبیین و توضیح نظریه حرکت جوهری می‌پردازد. ملاصدرا می‌فرماید: جوهره جهان هستی در حال حرکت است و این حرکت رو به سوی تکامل دارد و تکامل عالم هستی رو به سوی قیامت دارد. یعنی جوهره جهان به سوی قیامتی شدن است.
بزرگان بسیاری در محضر ملاصدرا تلمذ کرده‌اند. از جمله شاگردان معروف او می‌توان به ملا محسن فیض کاشانی، عبدالرزاق لاهیجی و همچنین حاج ملاهادی سبزواری اشاره کرد.
حاج ملاهادی سبزواری مکتب حکمت متعالیه و فلسفه ایشان را به نظم کشیده و کتاب منظومه حاج ملاهادی سبزواری در تبیین نظرات ملاصدرا مشهور و معروف است.
از ملاصدرا آثار و تألیفات بسیاری بر جای مانده است که از جمله مشهورترین آثار ایشان کتابی است به نام "اسفار اربعه" که خلاصه نظرات ملاصدرا و آخرین دیدگاه ایشان را در بر دارد. از کتاب‌های دیگر وی می‌توان به کتاب شواهدالربوبیه، حکمت‌العرشیه، مشاعر، مبدا و معاد که در حوزه فلسفه به نگارش درآمده است اشاره نمود.
از جمله کتاب‌های عرفانی ایشان، اکسیر العارفین، ایقاظ النائمین، کسر اصنام الجاهلیه که در واقع نقد صوفی‌گری سطحی است و رساله سه اصل و تفاسیر مختلفی که بر برخی از سوره‌های قرآن از جمله سوره حدید داشته را می‌توان اشاره نمود. همچنین دیوان شعری از او به یادگار مانده است.
ملاصدرا در روش عرفانی خود از عارف مشهور ابن عربی بهره برده است و تحت تأثیر فصوص‌الحکم ابن عربی قرار گرفته است به طوری که از مهم‌ترین شارحان فصوص‌الحکم و آثار ابن عربی محسوب می‌شود.
از جمله مروجین مکتب ملاصدرا در عصر حاضر، مرحوم علامه طباطبایی رضوان‌الله تعالی علیه می‌باشد و شاگردان ایشان که مکتب ملاصدرا را به نحو شایسته تبیین کردند. مرحوم علامه دو کتاب فلسفی مهم در روش فکری ملاصدرا به نام هدایت‌الحکمه و نهایت‌الحکمه دارد.
مرحوم شهید مطهری از شاگران علامه طباطبایی، فلسفه صدرا را به زبان دانشگاهی و جوان‌پسند امروزی با بیان بسیار شیوا در کتاب شرح منظومه شیخ هادی سبزواری به تصویر کشیده است.
می‌توان از آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی به عنوان یکی دیگر از شارحان و پیروان مکتب صدرایی در قرن حاضر نام برد./
نظریه دیگر ملاصدرا، نظریه حرکت جوهری است که با پذیرش نظریه اصالت وجود به تبیین و توضیح نظریه حرکت جوهری می‌پردازد. ملاصدرا می‌فرماید: جوهره جهان هستی در حال حرکت است و این حرکت رو به سوی تکامل دارد و تکامل عالم هستی رو به سوی قیامت دارد. یعنی جوهره جهان به سوی قیامتی شدن است.
بزرگان بسیاری در محضر ملاصدرا تلمذ کرده‌اند. از جمله شاگردان معروف او می‌توان به ملا محسن فیض کاشانی، عبدالرزاق لاهیجی و همچنین حاج ملاهادی سبزواری اشاره کرد.
حاج ملاهادی سبزواری مکتب حکمت متعالیه و فلسفه ایشان را به نظم کشیده و کتاب منظومه حاج ملاهادی سبزواری در تبیین نظرات ملاصدرا مشهور و معروف است.
از ملاصدرا آثار و تألیفات بسیاری بر جای مانده است که از جمله مشهورترین آثار ایشان کتابی است به نام "اسفار اربعه" که خلاصه نظرات ملاصدرا و آخرین دیدگاه ایشان را در بر دارد. از کتاب‌های دیگر وی می‌توان به کتاب شواهدالربوبیه، حکمت‌العرشیه، مشاعر، مبدا و معاد که در حوزه فلسفه به نگارش درآمده است اشاره نمود.
از جمله کتاب‌های عرفانی ایشان، اکسیر العارفین، ایقاظ النائمین، کسر اصنام الجاهلیه که در واقع نقد صوفی‌گری سطحی است و رساله سه اصل و تفاسیر مختلفی که بر برخی از سوره‌های قرآن از جمله سوره حدید داشته را می‌توان اشاره نمود. همچنین دیوان شعری از او به یادگار مانده است.
ملاصدرا در روش عرفانی خود از عارف مشهور ابن عربی بهره برده است و تحت تأثیر فصوص‌الحکم ابن عربی قرار گرفته است به طوری که از مهم‌ترین شارحان فصوص‌الحکم و آثار ابن عربی محسوب می‌شود.
از جمله مروجین مکتب ملاصدرا در عصر حاضر، مرحوم علامه طباطبایی رضوان‌الله تعالی علیه می‌باشد و شاگردان ایشان که مکتب ملاصدرا را به نحو شایسته تبیین کردند. مرحوم علامه دو کتاب فلسفی مهم در روش فکری ملاصدرا به نام هدایت‌الحکمه و نهایت‌الحکمه دارد.
مرحوم شهید مطهری از شاگران علامه طباطبایی، فلسفه صدرا را به زبان دانشگاهی و جوان‌پسند امروزی با بیان بسیار شیوا در کتاب شرح منظومه شیخ هادی سبزواری به تصویر کشیده است.
می‌توان از آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی به عنوان یکی دیگر از شارحان و پیروان مکتب صدرایی در قرن حاضر نام برد./
نظر شما