استامینوفن؛ سم کبد

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری ایمنا، کبد اندام مهمی در بدن است که بدون آن ادامه حیات غیرممکن است. همچنین کبد با وزن تقریبی ۱۵۰۰ گرم، بزرگترین غده‌ بدن است که دارای دو لوب اصلی، راست و چپ است.

این عضو حیاتی از دو منبع خونی تغذیه می شود. شریان کبدی، یک سوم خون کبد را تامین می‌کند و از آئورت منشا می‌گیرد و ورید باب که دو سوم خون کبد را تامین می‌کند و خون گرفته شده از لوله گوارش را به آن می‌رساند.
از دیگر دانستی های جالب این است که کبد قادر به تولید مجدد خود است. وجود ۲۰- ۱۰ درصد از کل کبد برای ادامه‌ حیات کافی است، اما با خارج کردن کبد از بدن، مرگ در عرض ۲۴ ساعت اتفاق می‌افتد.
کبد برای انجام بیشتر اعمال متابولیک بدن ضروری بوده و بیش از ۵۰۰ عمل مختلف را انجام می‌دهد. در واقع پانکراس (لوزالمعده) و کبد، نقش مهمی در هضم و متابولیسم مواد غذایی به‌عهده دارند. کیسه‌ صفرا نیز اگر چه اندامی مهم است، اما بدن به‌خوبی خود را با فقدان آن، تطبیق می‌دهد. 
در خصوص عملکرد کبد و بیماری هایی که آن را تهدید می کند گفتگویی داشتیم با "دکتر قفقازی متخصص کبد و متابولیسم از خیریه حضرت ابوالفضل ع" که مشروح ان در ادامه از نظرتان می گذرد:

نقش کبد در بدن انسان چیست و چند عمل حیاتی را انجام می دهد؟
اگر کبد را با قلب مقایسه کنیم، می توان گفت کار کبد از قلب مهم تر است و چیزی حدود ۵۰۰ عمل در شبانه روز انجام می دهد که از مهم ترین آنها می توان این است که غذا در توسط روده جذب شده و از طریق وریدی به کبد می رسد. کار کبد این است که چربی، پروتئین و قند را فرآوری کرده و برای انجام فعالیت های بدن از آنها استفاده می کند.
برای مثال هنگامی که قند جذب کبد می شود، به استثنای مقدار لازم این ماده غذایی برای گردش خون که حدود ۱۰۰ میلی گرم است مابقی به صورت "گلیکوژن" در کبد ذخیره می شود. حال زمانی که قند خون بدن کم باشد گلیکوژن موجود در کبد شکسته شده و قند خون تامین می شود.
همچنین آهن، ویتامین ها و مواد دیگر در کبد ذخیره می شوند. علاوه بر این بسیاری از هورمون ها و ویتامین های ضروری در بدن مانند هموگلوبین ها توسط کبد ساخته می شوند.

نقش کبد در هنگام مواجه شدن با عفونت ها چیست؟
یکی دیگر از وظایف مهم کبد مبارزه با عفونت است که با تصفیه خون، عفونت را برطرف می کند. بنابراین یکی از اعمال مهم کبد، خنثی سازی سمومی است که معمولا هر روز وارد بدن می شود. این سموم از طریق مواد آلوده کننده محیط زیست، سرب دود اتومبیل و افزودنی هایی که در مواد غذایی وجود دارد وارد بدن می شود. حال اگر ما مراقب کبد خود نباشیم و از آن مواظبت نکنیم، روند سم زدایی بدن دچار اشکال می شود.

مصرف زیاد داروها چه تاثیری بر عملکرد کبد دارد؟
دارو در واقع یک سم است که اگر در مقدار معین مورد استفاده قرار گیرد، اثر درمانی دارد، اما هیچ دارویی را نمی توان یافت که عارضه نداشته باشد. به طور مثال استامینوفن دارویی است که برای سردرد استفاده می شود. حال اگر فرد حدود ۳۷ الی ۳۸ قرص استامینوفن ۳۲۵ میلی گرم را به صورت یکجا مصرف کند، چند روز بعد با ازکار افتادگی کبد و پس از آن مرگ مواجه می شود. بنابراین یکی از سموم کبد داروی استامینوفن است که برخی از افراد هر روز از آن استفاده می کنند.

نقش صفرا در سم زدایی بدن چیست؟
از دیگر کارهای مهم کبد تولید صفرا است. در واقع ویتامین ها به دو دسته محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می شوند. ویتامین ها و داروهای محلول در چربی به کمک صفرا در دستگاه گوارش جذب می شوند، به گونه ای که در صورت عدم وجود صفرا این ویتامین ها جذب نمی شوند. صفرا باعث می شود دفع بسیاری از مواد زائد کبد از طریق صفرا وارد روده و سپس مدفوع شده و عمل دفع مواد زائد صورت گیرد.

مصرف الکل چه تاثیری در ابتلا به بیماری کبد چرب دارد و چه بیماری هایی افراد الکلی را تهدید می کند؟
الکل سم شدید کبد است که حتی مصرف مقادیر اندک آن به تدیج زیاد شده و باعث ایجاد کبد چرب می شود. حال زمانی که چربی در کبد زیاد شد و این عضو حیاتی نتوانست چربی ها را به صورت اسیدهای چرب آزاد کند، چربی ها در کبد تجمع یافته و به تدریج باعث ازکار افتادگی کبد می شوند.
 در واقع افراد الکلی بیشتر دچار سیروز کبد می شوند که به آن از کارافتادگی کامل کبد گفته می شود. این در حالی است که افرادی که دچار کبد چرب شده اند در صورت بی اعتنایی به تدریج دچار التهاب کبد، سیروز و از بین رفتن سلول های کبد می شوند.

چاقی چه نقشی در ابتلا به کبد چرب دارد و افزایش کدام گروه از چربی ها باعث آسیب دیدن کبد می شود؟
کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری هایی است که در جهان وجود دارد که یکی از علل مهم آن چاقی است که در بیشتر ماقع به دلیل پرخوری ایجاد می شود. در واقع حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد افراد در جوامع صنعتی به کبد چرب مبتلا هستند و اگر کبد توانایی کنترل خود را بر روی چربی ها از دست بدهد، سلول های کبدی دچار آسیب می شوند.
در واقع چربی دو نوع است که شامل چربی بد (LDL) و کلسترول مفید (HDL)  است. بنابر این در صورت افزایش مقدار چربی مضر باید مراقب بیماری کبد چرب باشیم. زمانی که کلسترول مضر نتوانست در کبد به وجود آید، چربی ها تبدیل به تری گلیسیرید می شوند که در سلول های کبد رسوب کرده و کبد را چرب می کند که در صورت پیشرفت باعث ایجاد التهاب کبد و از کار افتادن کامل کبد می شود.