چرا اصفهان سيبل مشکلات انتقال بین حوضه‌ای آب شده است؟

به گزارش ايمنا، اخیرا یکی از اساتید محیط زیست در حال دعوت عمومی برای پیوستن مردم (به ویژه در فضای مجازی) به کمپین مخالفت با هرگونه انتقال آب بین حوضه ای است. از آنجا که وي از سرمایه های اجتماعی کشور و دلسوزان محیط زیست است و البته به داشتن شهروندانی چون ایشان به خود می بالم، به عنوان دانشجوی زیست محیطی از وي چند سوال را مطرح می کنم، با این هدف که ابهامات برطرف شود. از آنجا که حفظ محیط زیست دلیل مخالفت با انتقال آب بین حوضه ای بیان می شود ذکر این نکته ضروری است که حفظ محیط زیست در راستای توسعه پایدار تعریف شده و دارای ضوابط پذیرفته شده بین المللی است.
 پنج بعد اصلی توسعه پایدار عبارتند از زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مسکن.  در بعد زیست محیطی حفظ و بقای محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی هدف بزرگتری را در کنار سایر ابعاد دنبال می کند و آن ارتقا رفاه بشری و استمرار حیات نسل فعلی و نسل های آینده است. هیچ وقت گفته نشده که بهره برداری از منابع طبیعی و محیط زیست متوقف شود بلکه هدف اصلی اصلاح رویه های مخرب در سراسر کره زمین است که ضمن برآورده کردن نیاز های روزمره بشری، از تخریب بی بازگشت منابع اصلی حیات (هوا ، آب و خاک) ممانعت كند. آنچه مشخص است در دستور کار 21 برنامه جامع و مدون برای دستیابی به توسعه پایدار که در سال 1992 به تصویب سازمان ملل متحد رسید، بر نکاتی تاکید شده است:
1- مسایل زیست محیطی درراستای توسعه پایدار باید دارای توازن بوده و  تعادل ایجاد کند. در برنامه مذکور لازمه این تعادل را اقدامات همه جانبه و یکپارچه بین المللی عنوان كرده که در مقیاس های کوچکتر می توان آن را به اقدامات عمومی در سطح ملی تعمیم داد. معنای دیگر این عبارت این است که یک جانبه نگری در پروژه های اجرایی بدون لحاظ قرار دادن سایر ابعاد توسعه پایدار از جمله حساسیت های اجتماعی سکونت گاه های مردم، مسایل فرهنگی و اقتصادی و البته در کشور ما موارد مرتبط با امنیت مردم، راهی شکست خورده است.
2- از این منظر همه مردم از حقوق یکسان برخوردارند و باید تشویق به مشارکت در فرایندهای تصمیم گیری بشوند که برنامه ریزی در این خصوص نیز چند منظوره و تلفیقی است.
در اجلاس 2002 ژوهانسبورگ ویژگی های شاخصه های توسعه پایدار به عنوان یک ایدئولوژی فراملیتی بدین صورت اعلام شد:
1- این شاخصه ها باید بتوانند در نگهداری اساس بوم شناسی (اکولوژی) برای حمایت از حیات، برنامه ارایه دهند.
2- شاخصه ها باید به عنوان یک هشداردهنده آسیب های اجتماعی اکوسیستم را نشان دهند!
3- از همه مهمتر شاخصه ها باید برای همه مردم قابل درک و فهم باشد.
حال با این تعاریف مقدماتی این سوالات قابل طرح است:
1- تمامی پروژه های سازه ای (و بعضا تصمیمات غیر سازه ای) بشر مانند راه پل جاده شهرسازی، تونل سازی راه، راه آهن و ...دارای تاثیرات غیرقابل انکار بر محیط زیست هستند. آیا بايد همه پروژه ها به ویژه در وضعیت کشورهای در حال توسعه ای مانند ایران متوقف شوند یا در مجوزهایی که سازمان محیط زیست صادر می کند به کاهش یا حذف تبعات زیست محیطی اشاره می شود؟ چرا این رویه درمورد طرح های انتقال آب ساری نمی شود؟
2- آیا اولویت های زیست محیطی کشور تعریف شده؟ اگر تعریف شده و یا در حال تعریف است مشارکت ذینفعان و حق اطلاع عمومی آنها در شفاف سازی اطلاعات چه زمانی دیده شده یا خواهد شد؟ در حال حاضر آیا اطلاعات صحیحی از تاثیرات بسیار مخرب هزاران معدن فعال و غیر فعال کشور بر محیط زیست به اطلاع دوستداران و حافظان محیط زیست رسیده است؟
زهاب های معادن، دفن روزانه صد ها تن زباله در سراسر کشور، به تکامل نرسیدن بازیافت زباله ها، ورود ده ها تن پلاستیک به آب های آزاد، آلودگی منابع آب به دلیل عدم وجود شبکه های فاضلاب شهری و صنعتی یا زه آب  های کشاورزی، جنگل خواری ها، کویر خواری ها، ساحل خواری ها و...در اولویت چندم توسعه محیط زیست کشور است ؟
3- با توجه به اولین ویژگی شاخصه های توسعه پایدار برنامه جایگزین انتقال آب به فلات مرکزی برای تامین آب شرب جمعیت فعلی 5 میلیون نفری و البته در حال افزایش، چیست؟ آیا سیستم های پیشرفته جمع آوری فاضلاب مهیاست که آب شرب از فاضلاب ها تولید کند؟
4- با توجه به تاکید تعارف تثبیت شده بین المللی مبنی بر عمومی بودن حق حیات و آگاهی، که در قوانین کشور ما و سایر کشورها از این عبارت با عنوان ملی بودن یاد شده، دقیقا چه برداشتی از عبارت ملی بودن در قانون اساسی و مدنی و سایر قوانین مرجع داریم؟ ازنظر ما، ملی بودن آب بدین معناست که یک قطره آب باران در آستارا، متعلق به هموطن زابلی نیزهست، همانگونه که خلیج فارس از آن همه ایرانیان است.
5- اگر قرار باشد همه پروژه های انتقال آب بین حوضه ای متوقف شوند آب شرب شما و سایر پایتخت نشینان قرار بوده چگونه تامین شود؟ به خصوص که صدای پاهای مشکوک در صورت آزادی عمل کمر به تخریب سد کرج و لتیان و لار و تونل طالقان نیز خواهند زد. یا سد کوچری گلپایگان اصفهان که تامین آب شهر قم را انجام میدهد و البته این شائبه در ذهن ما نیست که مشکلات انتقال بین حوضه ای فقط مخصوص اصفهان است و حتی مشمول سایر مناطق فلات مرکزی مانند کرمان و یزد نمی شود!
6- غیر از انتقال آب بین حوضه ای، آیا از نظر جنابعالی انتقال های آب درون حوضه ای مشکل ساز نیست و اقلیم مناطق مختلف را به هم نمی ریزد ؟ به طور حتم و یقین اطلاعات کاملتری از این انتقال های درون حوضه ای برای مصارف کشاورزی شرب و صنعت سراغ دارید.
7- و اما سوال آخراینکه ما در ذیل تصمیمات غلط رییس جمهور ایالت متحده و رییس جمهور سابق ایران (رییس اسبق اداره آب چهارمحال و بختیاری) دو نقل قول صحیح بیان كرده و سپس حرف خودمان را (ولو از لحاظ فنی و مهندسی صحیح) اضافه کنیم در راستای چه سیاستی است؟ در قالب جلب مشارکت فعال مردمی است؟! یا استفاده نابجا از عواطف و احساسات مردم؟! دو سال پیش طی سخنانی در دانشگاه تهران (همایش فرایند آب که همزمان با دانشگاه صنعتی برگزار شد) اشاره صحیحی كردند به پرهیز از حساسیت زایی های قومی. عملکرد خودتان را در همین راستا چگونه ارزیابی می كنيد.
استاد گرامی برادر بزرگوار، حفظ محیط زیست در قالب توسعه پایدار از ایده آل های آرمانی همه ماست ولی به خاطر داشته باشیم که تونل های انتقال آب کوهرنگ، گلاب و چشمه لنگان هیچ کدام کارون را خشک نکرد ولی لوله های انتقال آب به بالای تپه ها و کوه های چهارمحال و بختیاری به همراه سایر عوامل طبیعی و غیرطبیعی و سوء مدیریت ها در سطح کلان، زاینده رود را خشکانید که البته همیشه منتظر بوده و هستیم تا نظرات شما در خصوص این انتقال های آب لوله و کشاورزی پمپاژی بیان شود. اثرات فنی و زیست محیطی پروژه های سازه ای کشور همه امکان پذیر است آنچه خدشه غیرقابل بازگشت می باشد به هم ریختگی یکپارچگی ملتی است که می تواند با صمیمیت مشکلات خود را حل کند و جبهه جبهه کردن آنها به همراه اردو کشی های خیابانی، گناهی نابخشودنی است.
شهرام نخعی- کارشناس ارشد محیط زیست
03117/117/6
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanews