۸۰ درصد سرطان‌ها ناشی از عوامل محیطی است

به گزارش ایمنا، جسم انسان از میلیون ها میلیون سلول تشکیل شده است که در کنار هم، بافت هایی مانند ماهیچه‌ها، استخوان و پوست را می‌سازند. اغلب سلول های طبیعی بدن در پاسخ به تحریکاتی که از داخل و خارج بدن به آن ها وارد می‌شود، رشد و تولید مثل می‌کنند و در نهایت می‌میرند. اگر این فرآیند در مسیر تعادل و صحیح خود اتفاق بیفتد ، بدن سالم می‌ماند و عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند.
اما مشکل، زمانی شروع می‌شود که یک سلول طبیعی دچار "جهش" و یا تغییر شده و به سلول سرطانی تبدیل می‌شود. در واقع یک سلول طبیعی ممکن است بدون هیچ دلیل واضحی به یک سلول سرطانی تبدیل شود، اما در اغلب موارد، تبدیل در اثر مواجهه مکرر با مواد سرطان زا مانند الکل و دخانیات صورت می‌گیرد. این در حالیست که شکل ظاهری و نیز عملکرد سلول های سرطانی شده با سلول های طبیعی تفاوت دارد.
در خصوص بیماری سرطان و راهکارهای موثر جهت پیشگیری از آن با "دکتر فریبرز مکاریان، فوق تخصص آنکولوژی و پزشک افتخاری خیریه حضرت ابوالفضل" به گفتگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
سرطان چیست؟
سلول های بدن انسان دارای مرگ برنامه ریزی شده سلول هستند که با رعایت اصول بهداشتی عمر طبیعی انسان ها افزایش می یابد. اما علت ابتلا به سرطان در میان افراد این است که برخی سلول ها از این قانون خارج می شوند و مرگ آنها در زمان مشخص نیست. حال این روند شروع به گسترش پیدا کرده و توده سلولی درست می کند که به آن توده سرطانی گفته می شود. بنابراین جایی که باید رشد سلول ها متوقف شود، رشد کرده و باعث شکل گیری توده می شود.
حال اگر توده سرطانی در جای خود رشد کند، تومور محدود به همان بافت می شود. برای مثال اگر توده در کبد و یا روده رشد کند، فرد به سرطان کبد یا روده مبتلا می شود. اگر توده سلولی از خون عبور کرده و در ارگان های دیگر پخش شود، سرطان بدخیم یا مهاجم ایجاد می شود که تمام انرژی مواد غذایی بدن را به خود جذب می کند، بیمار شروع به لاغر شدن می کند و بدن او ضعیف شده و بیمار فوت می کند.
همچنین سلول های سرطانی موادی از خود آزاد می کنند که باعث پوک شدن استخوان ها شده و یا در ریه موجب تنگی نفس شود. این مواد ممکن است جلوی ترشحات کبد را گرفته و باعث زردی افراد شود. برخی موارد این توده ها در ارگان هایی رشد می کند که عوارضی را به دنبال دارد. برای مثال توده در مغز رشد می کند و باعث تشنج و فوت بیمار می شود.
چرا افراد به سرطان مبتلا می شوند؟

همانگونه که گفته شد دلیل ابتلای افراد به سرطان تبعیت نکردن سلول ها از قانون مرگ برنامه ریزی شده است. در این موضوع عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی دخیل هستند. برای مثال گفته می شود که در برخی از خانواده ها سرطان شایع تر است که منشاء ژنتیکی دارد و سرطان از پدر و مادر به فرزندان به ارث می رسد. این در حالی است که تنها 20 درصد از سرطان ها ارثی است و حدود 80 درصد از آن ها علت محیطی دارد. بدین معنا که ممکن است فرد ریشه ژنتیکی داشته باشد، اما اگر عوامل محیطی بر روی او اثر نکند به سرطان مبتلا نمی شود.
آمار بیماری سرطان در ایران چگونه است؟
آمار سرطان در ایران سالیانه حدود 85 هزار مورد جدید است،به گونه ای که اکنون حدود 300 هزار بیمار بهبود یافته در سال داریم. در گذشته دلیل مرگ افراد را در درجه اول بیماری های عفونی، سپس بیماری های قلبی عروقی و پس از آن تصادفات و سانحه های جاده ای تشکیل می داد. اکنون طبق جدیدترین آمار نخستین علت مرگ افراد بیماری های قلبی عروقی، در محله دوم تصادفات و سرطان ها است، به صورتی که سرطان به اندازه تصادفات جان افراد را می گیرد.
شایع ترین سرطان درمیان زنان ایرانی کدام است؟
شایع ترین سرطان ها در ایران و در میان زنان، سرطان سینه است. آمار جهانی نشان می دهد که از هر هشت تا 10  نفر از زنان، یک نفر از آنها مبتلا به سرطان سینه است. این در حالی است که در ایران این میزان به یک فرد در 25 نفر رسیده است که علت شیوع کمتر آن، تشخیص بالاتر نسبت به سال های گذشته است. اکنون سرطان سینه در ایران در مراحل ابتدایی تشخیص داده می شود، به گونه ای که با بهبود بیماران طول عمر آنها زیادتر می شود.
بنابراین تعداد بروز سرطان سینه و آمار مبتلایان زیاد است، اما به همین میزان طول عمر آن ها نیز افزایش یافته است، به گونه ای که فردی با تشخیص سرطان سینه ممکن است تا 20 یا 30 سال پس از آن زنده بماند.
همچنین سن ابتلا به سرطان سینه نسبت به آمار جهانی پایین تر است، به گونه ای که در ایران میانگین سن 40 تا 50 و یا 55 سال و در کشورهای خارجی این آمار بالاتر از 50 سال گزارش شده است.
دومین سرطان شایع در زنان ایران، سرطان پوست است. ایران یک کشور آفتاب خیز است و متاسفانه افراد از پوست خود در برابر نور آفتاب محافظت نمی کنند. ممکن است بسیاری از افراد سرطان های پوستی خوش خیم داشته باشند که علت آن نور آفتاب است و از آن بی اطلاع باشند.
سرطان روده بزرگ، سومین سرطان شایع در میان زنان است و سرطان معده، چهارمین و سرطان خون، پنجمین رتبه را به خود اختصاص داده است. این در حالیست که میزان سرطان بدخیم پوست نیز در مردان بیشتر از زنان است
شایع ترین سرطان در میان مردان ایرانی چیست؟
در میان مردان، نخستین سرطان شایع سرطان پوست است و علت آن این است که مردان بیشتر از زنان در محیط بیرون قرار داشته و بیشتر در معرض نور آفتاب هستند. سرطان معده در جایگاه دوم سرطان پروستات در مرتبه سوم  و پس از آن سرطان های مثانه و روده بزرگ قرار دارد، به گونه ای که از هر 3 نفر، یکی از مردان به این نوع سرطان مبتلا است، اما سن ابتلا به سرطان در میان مردان بالا است. علت اینکه آمار مبتلایان به سرطان پروستات در ایران از سرطان معده کمتر است، عدم تشخیص به موقع آن است.
آیا آمار مبتلایان به سرطان در ایران رو به افزایش است؟
بررسی های جدید حاکی از آن است که در فاصله سال های 2012 تا 2030 آمار ابتلا به سرطان در ایران روند افزایشی دارد، به گوه ای که از 53 در هر هزار نفر به 102 نفر می رسد و 10 درصد افراد را شامل می شود. این در حالی است که به دلیل صنعتی شدن کشور، میزان سرطان های بدخیم در میان افراد افزایش می یابد.
با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان در میان افراد بیشتر می شود. در سال 1979 میلادی امید به زندگی در میان ایرانیان 57 سال بود که در سال 2012 این میزان به 74 سال رسیده است. یکی از مهمترین عوامل محیطی که توسط آن می توان جلوی سرطان را گرفت، نوع تغذیه است.
برای پیشگیری از سرطان چه راهکارهایی توصیه می کنید؟
یک نکته قابل توجه این است که تازمانی که فراد گرسنه نیستند غذا نخورند و قبل از سیر شدن دست از غذا خوردن بکشند. بنابراین باید افراد مراقب باشند تا اضافه وزن پیدا نکنند و تمرینات ورزشی انجام دهند.
اگر میزان انرژی افراد کم شود، شیوع سرطان کمتر می شود. همچنین به افراد توصیه می شود که جهت پیشگیری از سرطان روزی 5 وعده میوه بخورند تا با این روش حدود 60 تا 70 درصد شیوع سرطان را کاهش دهند. فعالیت بدنی داشته باشند، از خوردن غذاهای چرب امتناع کنند و سیگار نکشند.
علت اصلی مبتلا شدن به سرطان معده چیست؟
در سرطان معده آب آلوده، غذای آلوده و مانده بسیار حائز اهمیت است. متاسفانه افرادی که امروز فرهنگ غذایی را رعایت نکنند، در 10 تا 20 سال آینده دچار سرطان می شوند. یکی از معضلات مهم سرطان معده، مخلوط شدن آب فاضلاب با آب لوله کشی و یا کودهای شیمیایی است که به سبزیجات و میوه جات وارد می شود.
چه اقداماتی انجام دهیم تا سرطان به مرحله قابل درمان برسد؟
پیشگیری ثانویه شامل تشخیص زودرس سرطان با روش غربالگری است تا با این روش امکان تشخیص سرطان زودهنگام در سطح جامعه فراهم شود. این در حالی ست که روش غربالگری برای سرطان سینه در زنان، پروستات در مردان، روده بزرگ و گردن رحم اثربخش است.برای این سرطان ها در صورت تشخیص، درمان موثر وجود دارد و رشد آنها سریع نیست.
برای پیشگیری از سرطان روده به زنان و مردان سنین 50 تا 55 سال توصیه می شود که آزمایش کولونوسکوپی انجام دهند و در صورت سالم بودن فرد این روند 10 سال یک بار تکرار شود.
زنان برای پیشگیری از سرطان سینه در سنین 50 تا 55 سال عکسبرداری سینه ، ماموگرافی انجام دهند و پس از آن هر سال یک بار عکس و معاینه توسط پزشک انجام دهند.
برای سرطان پروستات از سن 40 سالگس آزمایش PSA سالی یک یا دوبار انجام شود و برای پیشگیری از سرطان گردن رحم در خانم ها آزمایش پاپسمیر از سن 20 سال صورت گیرد و برای سرطان پوست از سن 20 تا 25 سالگی معاینه توسط خود فرد صورت گیرد و هر نوع زخم و یا خال جدید را نمونه برداری کند و این شامل زخم هایی است که پس از 2 تا 3 هفته بهبود پیدا نکند و یا خال هایی که تغییر رنگ داده و یا بر روی آن مو ایجاد شود.
11174/130/15